ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Арнайы білім беру кафедрасы 5В – «Дефектология» мамандығы (Сурдопедагогика) Дипломдық жұмыс Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог ты сөйлеу тілінің даму ерекшеліктері Орындаған: Кәділ.А.Н Ғылыми жетекші: Байтурсынова.А.А

Қазіргі уақытта ммместу қабілеті зақымдалған балаларды оқыту мен тәрбиелеу жалпы бағдарлама міндеттеріне сәйкес жүзеге асырылуда, дегенмен, ммместу қабілеті нашар балаларды тілге оқытуда монолог тық сөйлеу тіліне оқыту мәселесі зерттелген салалардың бірі болып табылады. Нашар еститін балаларды тілге оқыту барысында монолог ты сөйлеу тілін дамыту бойынша түзеу-дамыту жұмыстары әлі де бокса, жетілдіруді қажет етеді. Сол себепті, нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог ты сөйлеу тілінің даму ерекшеліктерін анықтау біздің таңдап алынған зерттеу жұмысымыздың өзектілігін айқындап, жұмысымыздың тақырыбын – «Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог ты сөйлеу тілінің даму ерекшеліктері» деп таңдауымызға негіз балды.

Зерттеудің мақсаты: Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог тық сөйлеу тілінің ерекшеліктерін анықтау. Зерттеу нисаны: Нашар еститін балалардың сөйлеу тілінің даму үрдісі. Зерттеу пәні : Нашар еститін балалардың монолог тық сөйлеу тілінінің даму ерекшеліктері....

Егер, біз нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының ауызша сөйлеу тілінің негізі болып саналтын монолог тық сөйлеу тілінің ерекшеліктерін анықтасақ, ххонда нашар еститін балалардың коммуникативтік дағдыларын дамытуды, қоғамға әлеуметтендіруді тиімді жүзеге асыруға болатын еді. Егер, біз нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының ауызша сөйлеу тілінің негізі болып саналтын монолог тық сөйлеу тілінің ерекшеліктерін анықтасақ, ххонда нашар еститін балалардың коммуникативтік дағдыларын дамытуды, қоғамға әлеуметтендіруді тиімді жүзеге асыруға болатын еді.

Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог тық сөйлеу тілінің даму ерекшеліктері бойынша психологиялық, педагогикалық және әдістемелік әдебиеттерді талдау; Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог тық сөйлеу тілінің даму ерекшеліктерін анықтау; Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог тық сөйлеу тілін дамыту үшін ұсыныстар ұсыну; Зерттеудің міндеттері

Отандық ғалымдар: Аутаева А.Н, Бектаева К.Б, Өмірбекова Қ.Қ, Аяпова Т.А, Оразбаева Ф.Ш. Шет елдік ғалымдар:С.А.Зыков, Р.М.Боскис, А.Г.Зикеев, Ф.Ф. Рау, И.М.Соловьев, Ж.И.Шиф, Н.Ф.Слезина, И.Н.Багрова, Т.А.Власов, Е.П, Кузмичева, Н.Д.Шматко, В.В.Гербовой, А.А.Зрожевской. Сөйлеу тілінінің даму ерекшеліктерін, психологиялық-педагогикалық негіздерін қарастырған:

Анықтаушы эксперимент Талдықорған қаласының облыстық ммместу қабілеті бұзылған балаларға арнайы мектеп-интернатында жүргізілді. Анықтаушы эксперименте қатысқан оқушылар саны: 16 2 «а» сыныпта-7 бала 5 нашар еститін, 2 естімейтін 2 «ә» сыныпта-8 бала 5 нашар еститін, 3 естімейтін балалар Зерттеу жұмыстарының әдістері: 1. Зерттеу мәселесіне байланысты ғылыми педагогикалық, психологиялық, әдебиеттерді талдау; 2. Балалардың медициналық құжаттарын талдау; 3.Әңгімелесу, бақылау және диагностикалық әдістер (анықтауыш эксперимент); 4. Зерттеу нәтижелерін сандық және сапалық талдау. 2-ші міндет бойынша

«Қыс» аты Сюжеттік серия бойынша әңгіме құрастыру әдістемесі (А.Г. Зикеев және Т.А. Фотекова); Суретте бейнеленген іс-әрекет бойынша сөйлем құрастырып айту әдістемесі (В.П. Глухов, Е.Г. Речицкая, Е.В. Пархалина); Суретке қарап сөйлем құра әдістемесі (Е.Г. Речицкая, Е.В. Пархалина); Анықтаушы эксперименте қолданған әдістемелер

1.Әдістеме «Қыс» аты Сюжеттік серия бойынша әңгіме құрастыру әдістемесі. 2 « а » және 2 « ә » сынып оқушыларының нәтижелерінің салыстырмалы көрсеткіштері (5-сурет) Авторы: А.Г. Зикеев және Т.А. Фотекова

2. Әдістеме Суретте бейнеленген іс-әрекет бойынша сөйлем құрастырып айту.(6 сурет) 2 « а » және 2 « ә » сынып оқушыларының нәтижелерінің салыстырмалы көрсеткіштері Авторы:В.П. Глухов, Е.Г. Речицкая, Е.В. Пархалина

3.Әдістеме Суретке қарап сөйлем құра (7 сурет) 2«а» және 2«ә» сынып оқушыларының нәтижелерінің салыстырмалы көрсеткіштері.Авторы: Е.Г.Речицкая, Е.В. Пархалина

1-ші әдістеме бойынша оқушыларда жіберілген қателіктер: 2-ші әдістеме бойынша оқушыларда жіберілген қателіктер: 3-ші әдістеме бойынша оқушыларда жіберілген қателіктер: Баланың әңгімелеуі ситуацияға сәйкес келмеуі; сөздік қордың жеткіліксіз болуы; сөйлемдерді сөз тіркестерімен жеткізу; тіпті көмек арқылы тиісті деңгейде орындай алматы; грамматикалық қателіктердің болуы; Жеке сөздерді ғана айту; өзбетінше әңгімелей алматы; әңгіменің аяқталмай қалуы; жағдаятты сипаттай алматы; грамматикалық қателіктердің болуы; Толық жауаптың болмауы суретті этап түсіндіре алматы; көмекті жиі қажет эту; грамматикалық қателіктердің болуы;

Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог ты сөйлеу тілін дамытуға арналған негізгі жатығулар: «Қажет суретті тап» «Кино» «Таңдап алуға үйренемін» «Менің және басқалардың қателер күнделігі» «Суретті сипаттау жатығуы» «Репродуктивті жатығу» «Композициялық жатығу»

Бірінші тарау бойынша ммместу қабілеті зақымдалған балалардың монолог ты сөйлеу тілінің даму ерекшеліктерін зерттеп, өз еңбектерінде этап өткен белгілі педагогтар мен ғалымдардың (С.А.Зыков, Р.М.Боскис, К.Г.Коровин, А.Г.Зикеев, Л.П, Ф.Ф, Рау, И.М. Соловьев, Ж.И. Шиф) арнайы педагогикалық және психологиялық еңбектері қарастырылды. Екінші труда нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері сипатталынды. Нашар еститін бастауыш сынып оқушыларының монолог тық сөйлеу тілінің ерекшеліктерін анықтау бойынша іріктелініп алынған әдістемелік тапсырмалар жүйесі қазақ тілінде білім алтын бастауыш сынып оқушыларына бейімделді.

Назарларыңызға рахмет