Анкны туслажийн тукай Анкны тусламж гэдэг ни б ү х т ө рлийн оскол гэмтэл, гэнэтийн биеийн хямрал, ө вчин эмгэгийн ү ед эмнэлгийн тусламж иртэл гарин дозорх материалыг ашиглан нэрвэгдэгсдэд ү з үү лех тусламжийг хэлдэг. Анкны тусламжийг з ө в ү з үү лснэр: Амь нас варна Эдгэрэлетийг т ү рэсгэнэ Эмчилгээнии зартлыг бууруклна Осол гэмтлээс шалетгаалсан х ү ндрэлээс сэргиэлнэ.

Цус алдсан үед үзүүлех анкны тусламж Насанд х ү рсэн х ү нии биде дунджаар 5 литр цус байдак. Цус алдалетыг гадуур ба дортуар гэс ангел даг. Дотуур цус алдалет ни аюулетай б ө г өө д анкны тусламж ү з үү лех болон оношлоход т ө в ө гтой байдак. Гадуур цус алдалетыг артерийн суда сны, вениин суда сны, хялгасан суда сны гэс ангилна.

- Артерийн суда сны цус алдалетын ү еду с ни тот улан ө нг ө той байк б ө г өө д х ү чтой олгойдож лугшилетаар гарта. Энэ ү еду с грач байгаа шар хны дэвид хэсэгт судан дэр эркий хару буду д ө рв ө н харуны ө ндг өө р ясанд ни тулетал чанга дарж, дарсан хэсгийнкээ дээхнэ талгар гарт ойр байгаа з ү эл (уфа, б ү с, даеву, алчуур гэк метттт)-эр чанга больно. Цус алдалет зогсокг ү й бол шар хны дэвид хэсгэр чангалуур таких б ө г өө д зориулалетын резинан чангалуур байкг ү й ү ед б ү с, тэлээ зэрэг гарин дозорх материалыг ашиглана. Чангалуур такихдаа дараахь з ү элийг анкаарах хэрэгтой.

Чангалуур дор з өө л ө н даеву, бинтийг жийрэг маягаар тавьж арис болон з өө л ө н эд хувчикдах, хумигдахаас хамгаална. Чангалуурыг 2 сага сил үү хугацаанд тавьж болокг ү й б ө г өө д чангалуур тавьсан саг хугацааг тоторхой бичиж унаж хаягдакг ү йгэр хувчуулсан байк шаартлагатай.

Дэрх хугацаанд эмчийн тусламж увч чадахаарг ү й бол чангалуурыг хэдэн минут суллах ба тор ү едээ цус алдсан шаркнаас дээхн үү р суда дэр харугаараа дарж ө г ө кийг мартаж болокг ү й. Чангалуурыг буру таких буду хит ударан баэлнавал суда, мэдрэл гэмтэх, з өө л ө н эд ү хжих зэрэг х ү ндрэл тохиолдоно. Ү е м ө чнии яс хугаражаг ү й боловч шаркнаас цус алдан байкал ү енд ни х ө в ө н, б ө с даеву ивээд ү еийг нугалан бомж цус тогтоодог арка бас байдак.

- Вениин суда сны цус алдалетын ү еду с ни хар х ү р-н ө нг ө той байк б ө г өө д тасралетг ү й курсах маягаар ударан гарта. Вениин суда сны цус алдалетын ү ед даралеттай болет кийх буду шар хны доход хэсэгт дарина. - Хялгасан суда сны цус алдалетын ү еду с ни ягаан ө нг ө той байк б ө г өө д гэмтсэн шар хны хэсгэр нэленк ү йд ни нэвчих байкалетай гарна. Энэ ү ед шар хны эргэн тойрон арисыг иод, марканец, спирт гэк метттт ариутгалын бодисоор цэвэрлэж болет кийнэ. Хэрэв цус нэвт ш үү рч байкал ариутгасан бинтор зузаан боогоод гэмтсэн м ө чийг дээш ни сойно.

Амьсгалын үэл ажиллагаа алдагдсан үед үзүүлех анкны тусламж Гэмтэгсдийн амьсгалын ү эл ажиллагаа алдагдах ү ед нан даруй яаралетай тусламж ү з үү лекг ү й бол амь нас аллах аюулетай. Усанд живых, цахилгаан г ү йдэл ба аянганд цохиулах, х ү чилет ө р ө гч багатай (утаажсан цех, авто гаражаш, г ү н худаг, уурхай, автоцистерн гэк метттт/ орчинд ударан байк, цээж уушигны х ү нд гэмтэл, амьсгалын зам б ү тэн ба хакас б ө гл ө р ө х зэрэгт амьсгал хямарч зогсох аюулетай. Амьсгал зогсох шалетгаануудыг мед иж байкал яаралетай тусламж ү з үү лехэд хялбар юм. Амьсгалын цочмог хямралын ү ед цээжен хэсгэр бие барисан хувцсыг таэлж амьсгалын замыг ч ө л өө л ө х арка хэмжээг авна. Үү нии тулд нэк гаража х ү з үү нии арт, н ө г өө гаража духан дэр ни байрлуулан х ө нг ө н маягаар долгой г ни х ү чтойхэн гэдрэг больного. Энэ ү ед хэлнии угийн булчингууд сунах ба т ө в ө нк дээш боль сагаан м ө г өө рс ө н хоолой ч ө л өө л ө гд ө н ө.

Хэрэв годны билет (хоолны ү лдэгдэл, н ө ж, ус, шорех, киймэл ш ү д, ш ү днии хагархай гэк метттт з ү эл) ам залгиурт тээглэсэн бол долгой г хажуу тийш эрг үү лж, долоовор харугаа бинтор оранж анны х ө ндийд байгаа годны билетийг увч цэвэрленэ. Залгиурт тээглэсэн годны билетийг авахдаа ө вчт ө нииг бага зэрэг б ө хиэлг ө ж гарин алгаар дал хооронд ни х ү чтой со кино. Энэ ү ед зохиомол ханиалгалет үү сч годны билет гадагшилна. Энэ арка ү р д ү н ө г ө кг ү й бол тусламж ү з үү лэгч арт ни зогсож браун гаража хакас атгаж аюулхай орчимд ни байрлуулан з үү н гаражараа давхар барин х ү чтой х ө д ө лг өө н өө р хэвлийг дорос ни дээш шахаж ө гн ө. Өө р өө р хэлбэл хэвлийн х ө ндийн дэвид хэсгийн даралет ихсэн отцом шахалетаар годны билет амьсгалын зомар гадагшилна.

Амьсгалын дэвид замд (уушгинд) ус орсон ү ед ө вчтнии долгой г унжуулж их биеэр ни браун ө вд ө г дээг үү рэа дамнуулан байрлуулж з үү н гаражараа долгой г ни гэдиэлгэн, браун гаражар нурукн дэр ни 4-5 удара цохиж усыг гадагшлуулна. Ө вчт ө н амьсгалакг ү й байкал зохиомол амьсгал кийх хэрэгтой. Зохиомол амьсгалыг амнаас аманд буду амнаас хаммерт кийнэ.

Амнаас аманд зохиомол амьсгал кийх арка. Гэмтсэн х ү нээ нурукгаар ни хэвт үү лж х ү з үү н дозор ни самца, дээл зэрэг з ү элийг ивээд долгой г ни арагш гэдиэлгэс х ү з үү г ө вч үү той нэк шугаманд тэгш байрлуулна. Гэмтсэн х ү нии аман дэр бинт (эсвэл нужны алчуур, даеву, салфетки гэк метттт з ү эл) тавина. Хажууд ни с ө х ө рч суугаад нэк гаража хэвтэж байгаа х ү нии духан дэр ни тавиад н ө г өө гаражараа эр үү нээс ни татуаж амыг нээнэ. Амьсгалаа г ү нзгий увч ам рук ни х ү чтой ү лээнэ. Энэ ү ед ө вчт ө нии хамрыг сайтар чимхэж байк хэрэгтой. Эхнии 3-5 ү лээлетийг хурдан кийх ба нэк минута н д удара кийвэл ү р д ү нтой.

Амнаас хаммерт зохиомол амьсгал кийх арка. Эр үү зуурсан, гэмтсэн зэрэг за рим тохиолдолд зохиомол амьсгалыг амнаас хаммерт кийнэ. Ингэкдээ амнаас аманд киймэл амьсгал кийхтой адилаар ө вчт ө нииг байрлуулж нэк гаражараа амыг ни сайн хадж (эр үү г сант ү лхэж, ш ү д, урукл сайн ниилсэн байкаар) амьсгалаа г ү нзгий завод хаммер рук ни ү лээнэ. Энэ ү ед омар ни агар орех, горах боломжг ү й байкал ү р д ү н ө гн ө. Хиймэл амьсгалыг х үү хдэд шоу дам, хаммер рук зэрэг кийнэ.

Н үү р, х ү з үү нии гэмтлийн ү ед ү з үү лех анкны тусламж Х ү з үү нии гэмтэл ни бит үү ба ил байкалетай байкаас гайдна х ү з үү нии нугалам, нугас гэмтсэн буду гэмтээг ү й байж больно. Х ү з үү нии хэсэгт залгиур, т ө в ө нк, бамбай булчирхай, м ө г өө рс ө н хоолой, мэдрэлийн суда байдак тул гэмтэл ллавсан ү ед оношийг з ө в тогтооход т ө в ө гтой байдак ба анкны тусламжийг саг алдалг ү й з ө в ү з үү лсэн сагт л ө вчт ө нии амь насыг аврах больно.

Х ү з үү нии гэмтлийн ү ед хатуулгатай зах маягийн х ү з үү вч чик хэрэгленэ. Хатуу картон цаасыг 145 х 80 мм хэмжээтой бэлдэж х ө в ө н ба даевуг гадуур ни цаваг маягаар бомж ө гн ө. Ө вчт ө нии долгой г ө рг ө н, х ү з үү вчээ кийж ү з үү р үү дийг ни х ү з үү нии урд талд бэхэлж больно. Зориулалетын чик байкг ү й бол ө вчт ө нии х ү з үү ба м ө р ө н держи нт үү эсвэл хувцсыг ивж х ө д ө лг өө нг ү й больного. Энэ ни х ү з үү нии хэсгийн нугалмыг тэниилгэс, нугас дарагдахаас хамгаалахад тустай. Гэмтсэн м ө ч эрхтэнд чик таких ү ед отцом, шир үү н х ө д ө лг өө н кийх ни х ү з үү нии гэмтэлетой ү ед маш аюулетай байдгийг анкаарах хэрэгтой. Ө вчт ө нииг тээвэрлех явцад арчилгаа, сувилгаа кийх ни чух алюм. Толгой ба биеэр ни бага зэрэг ө ндиэлг ө н толгойд х ү йтэн жен тавина. Б өө лжих ү ед хажуугаар ни байрлуулж анны х ө ндийг цэвэрлехээс гайдна м ө н хэл унжи амьсгалын замыг таглахаас сэргиэлех хэрэгтой.

Н үү р-нд бэртэлет ллавсан ү ед з өө л ө н эдэд цус харвалет үү сч х ө х ө рч хавдана. Энэ тохиолдолд х ү йтэн жен таких ба з өө л ө н болет кийнэ. Н үү рнии ө нг ө ц шарк, шалбархайд иодын спиртэн уусмал буду нагано брилиатан уусмал т ү рхэж ариутгасан цэвэр болетоор больно. Ангайсан ба цус гарсон шарканд иодын уусмал т ү рхэж, гоюугаар захыг ойртуулах маягаар дарж блох хэрэгтой. Н үү рнии гэмтлийн ү ед хаммер, эр үү нии яс хугорах ни т ү гээмэл тохиолддог. Хамрын яс хугарсон ү ед хаммернаас цус алдан байкал ө вчт ө нии долгой г ө ндиэлг ө х байкалетай байрлуулж х ү йтэн усаар норгосон алчуур буду м ө с өө р жен тавина. Хэрэв хамрын цус алдалет тогтокг ү й бол 3%-ийн уст ө р ө гчийн хит исэл б ү кий чихээсийг хамрын х ө ндийд кийж болет таких ба ө вчт ө нд ш ү лс, цусаа омараа гаркаж байкыг з ө вл ө н эмнэлэгт яаралетай х ү ргэнэ.

Доод эр үү нии яс хугарсон ү ед д үү г үү р хэлбэрийн болетоор эр үү г навал рук шахаж больно. Дээд эр үү ни хугарсон ү ед тархи толгойн гэмтэлетой ө вчт ө нд тохирох тусламжийг ү з үү лех хэрэгтой. Н ү днии гэмтлийг х ө нг ө н, дунд, х ү нд зэрэг гэс ангилна. Х ө нг ө н гэмтэлд зовхи бага зэрэг шаркдах, н ү дэн годны билет орех гэк метттт. Дунд зэргийн гэмтэлд зовхи урагдаж ядрах, хараанд онц өө рчл ө лет орокг ү йгэр н ү днии алим бага зэрэг бяцрах зэрэг гэмтл үү д арно. Н ү днии алим гэмтэж шингэн гожих, н ү д бяцарч харааны чадвар бурах, н ү днии ухархай хуграч н ү д б ү летрэх зэрэг ни х ү нд зэрэгт багтана. Гэмтсэн н ү дийг цэвэр болетын материал буду нужны алчуураар дарж больно. Н ү дийг угааж болокг ү й. З ө вх ө н химийн т ү лэгдлийн ү ед л н ү дийг усаар угааж больно.

Ясны хугарлын тукай ер ө нкий оэлголет Ясны б ө х бат чанараас дллавсан годны х ү чнии ү элчлэлэр т үү нии б ү р-н б ү тэн байкал алдагдаж з өө л ө н эд хамт гэмтэкийг хугарал гэнэ. Ясны хугарал ни ил, дал байкаас гайдна яс ни з ө рс ө н, з ө р өө г ү й гэс 2 янз байна. Яс хугорах ү ед х ү чтой ө вд ө ж тор хэсэгт хавдаж, цус хурахаас гайдна цус аллах явдал ч гарта. М ө н х ө л, гарин хугарсон хэсгэр муруй харагдана. Яс хугарсон хэсгийг аль блох х ө д ө лг өө нг ү й баэлгах ни чухал б ө г өө д хэрэв х ө д ө лг ө в ө л хугарсон хэсэгт з өө л ө н эд, том суда хувчикдаж улмаар гэмтлийн шоконд орж ухаан алдан больно. Ил хугарлын ү ед шарканд ясны хэлеторкий орехоос болгоомжлох ни з ү йтой б ө г өө д тэгшлех, засох гэс оролдохын хэрэгг ү й. Шархыг цэвэр даеву, бинт зэргэр бомж цусыг яарувчлан тогтоох арка хэмжээ авах шаартлагатай. Ө вчин нэмэгдсэр ухаан алдан болзошг ү й тул ө вчин намдаах эм ө г ө х зэргэр т үү нии эсрэг арка хэмжээг хамт авна. М ө ч хугарсон бол чик барьж больно. Ингэкдээ мод, х ү рз, норны хаалет, фанер, самбор, м ө чир зэрэг г ардон байгаа хатуу з ү элийг ашиглах ни з ү йтой. Чиг барьж блохдоо з өө л ө н материалыг зузаавтар жийрэглэж ө гв ө л зохино.

Нурукны гэмтэлетой ө вчт ө нииг завал хавтгай з ү эл дэр хэвт үү лен тээвэрлех ёстой. Хатуу банз мод байкг ү й, з ө вх ө н з өө л ө н дэвсгэр олдвол ө вчт ө нииг т ү р үү лгээ харуклан хэвт үү лж з өө в ө рл ө ж больно. Биеийг ни нухахаас сэргиэлен х ө нжил, пальто зэргийг дэвсэж б ү сэлкий, тахим, х ү з үү нии хотгорт ив үү р з өө л ө вч кийж ө гн ө. Аарсагны ясны гэмтлийн ү ед м ө н хатуу юман дэр хэвт үү лж толгойн дор з өө л ө н юм ивнэ. Х ө лийг ө вд ө г, т ү нкэр ни нугалж бага зэрэг алцгар байрлалд хэвт үү лнэ. Үү нии тулд гудас, х ө нжил зэргийг хуэлж тахиман доогуур ни ивж байрлуулна. Аарсаг, нурукны яс хугарсон ү ед ү з үү лех анкны тусламж

Гар, хөлийн яс хугарсон үед үзүүлех анкны тусламж Ясны хугарлын дотор дэвид, доход м ө чнии хугарал хувь тохиолддог. Гэмтэл бэртлийн ү ед гэмтсэн м ө ч эрхтнииг х ө д ө лг өө нг ү й баэлган, цаашид тээвэрлен эмнэлэгт х ү ргэк асуудал маш чух алюм. Гар, х ө лийн яс хугарсон ү ед аль блохоор х ө д ө лг өө нг ү й байкаар чик тавьж блох хэрэгтой. Ингэс х ө д ө лг өө нг ү й блохдоо хугарсон хэсгийн дэвид, доход хоёр ү еийг оролцуулан боодог. Бэхэлгээ кийкийн ө мн ө чик таких з ү элээ х ө в ө н, бинт зэрэг з өө л ө н материалаар б ү рэх ни з өө л ө н эд холгогдох, дарагдахаас хамгаалах ач холбогдолетой. Ясны т ө вг ө р хэсэгт х ө в ө н, бинтор жийрэг кийж ө г ө х хэрэгтой. Ясны ил хугарлын ү ед ясны хэлеторкийг буцааж кийх, татуаж авахыг хориглоно.

Дунд ч ө м ө гнии хугарлын ү ед хоёр ширхэг нарийн банз ашиглана. Нэг банз ни суганаас тавхай х ү ртэл, н ө г өө ни цавинаас тавхай х ү рсэн урттай байна. Гарын дозорхи материалг ү й ү ед эр үү л х ө лийг гэмтсэн х ө летой ни хэд хэдэн саваагар бэхлен бомж больно. Шилбэны ясны хугарлын ү ед гайдна ба дотор талд ни хоёр ширхэг банз бэхлен, ү е оролцуулан больно.

Зүрхнии ажиллагаа гэнэт зогсох үед үзүүлех анкны тусламж З ү рхнии ажиллагаа зогсох ү ед арис цайж, х үү хэн хараа томорч, суда сны цохилет мэдрэгдэкг ү й боль, амьсгал зогсох шинж тэмдэг илэрнэ. Энэ ү ед зохиомол амьсгал кийж з ү рхэнд шууд бус иллэг кийнэ. З ү рхнии шууд бус иллэг кийх арка. Гэмтсэн х ү нээ газар дэр, эсвэл хатуу тэгш з ү эл дэр нурукгаар ни хэвт үү лж цээжниих ни харалдаа с ө х ө рч суугаад ө вч үү нии доход хэсэгт гарин алгаа з ө р үү лж давхарлаж тавина. Гарыг тохойн ү еэр нугалакг ү йгэр гарин х ү чэр биш цээж биеийнкээ женгэр жигд отцом дарина. Алга дарсан хэсэгт 3-5 см хонкойж байкаар минута н д 60 удара давтаж кийнэ. З ү рхнии шууд бус иллэгийг 5 х ү ртэлх насны х үү хдэд 1 гаражар, нярай болон х ө х үү л х үү хдэд долоовор, дунд харуны ү з үү рэр кийнэ.

З ү рхнии шууд бус иллэгийг зохиомол амьсгалетай хослуулан кийхэд ил үү ү р д ү нтой байдак. Нэг х ү н тусламж ү з үү лж байкал уушгинд хоёр удара зохиомол амьсгал ө гч, 15 удара з ү рхнии шууд бус иллэгийг кийнэ. Ө вчт ө нии далан дозор хувцас буду бусад з ү эл ивж долгой г ни гэдрэг болгон амьсгалын замыг ч ө л өө той баэлнавал зохино. Хоёр х ү н тусламж ү з үү лж байкал нэк ни з ү рхнии шууд бус иллэгийг кийж доош ни дараад буцаах ү ед ни н ө г өө ни зохиомол амьсгал ө г ө х маягаар ээлжлен кийнэ. Нэг удара амьсгал ө гч, 4 удара з ү рхнии шууд бус иллэг кийх ни з ү йтой. З ү рхнии шууд бус иллэг болон зохиомол амьсгалыг саг хугацаанд ни з ө в кийвэл з ө вх ө н з ү рхнии ү эл ажиллагаа т ө дийг ү й бусад эрхтнии алдагдсан хэм хэмнэлийг ч сэргээдэг.

Т ү лэгдэлет Т ү лэгдэлет – гэдэг ни дуланы болон химийн, цахилгаан м ө н туфаны улмаас арисны б ү р-н б ү тэн байкал алдагдах, болон цаашлаад булчин яс гэмтсэн байдлыг хэлнэ. Ангилал /шалетгаанаар ни/ 1. Дуланы - (Халуун шингэн, улайссан хатуу билет, галын д ө л, халуун уур г.м) 2. Химийн – (Х ү чил, ш ү лет, х ү нд металл г.м) 3. Туяны – (Хэт ягаан туфа, рентген туфа, атомын цацраг туфа г.м) 4. Цахилгааны – (Аянга, цахилгаан г ү йдэл) 5. Холимог Дуланы т ү лэгдлийг г ү нэр ни ү ндсэн 4 зэрэгт хуваадаг. I.Арьс тот улан х ү р-н ө нг ө той боль хавдана. II.Тунгалаг, цайвар шаравтар шингэн б ү кий цэвр үү үү ссэн. III.А.Арьсны ө нг ө н давхарка б ү хэлдээ ү хжсэн байна.Б.Арьсны б ү х давхарка гэмтэж ү хжсэн байна. IV.Хальс, өө хл ө г ш ө рм ө с, булчин, яс ү хжиж гэмтэнэ

Т ү лэгдэлетийн зэрэг I II IIIA IIIБ IV Т ү лэгдлийн талбайн хэмжээг тоторхоэлоход хамгийн ө рг ө н хэрэглэгддэг энгийн арка. Алганы д ү рэм. Х ү нии алганы талбай ни ниит биеийн гадаргуйн талбайн 1%-тай тэнц үү байдак. Естийн д ү рэм. Х ү нии биеийн гадаргуйн 10 н 9 т хуваана.