Астана медицина университеті АҚ Эпидемиология және инфекциялық аурулар кафедрасы ПРЕЗЕНТАЦИЯ Эпидемиологиялық талдауда қолданылатын статистикалық әдістер Орындаған:Үсен А.Р Тексерген: Ильясов Б.Б Топ: 322 ЖМ Астана 2015 ж

Жоспары I. Кіріспе Ретроспективті эпидемиологиялық талдау. II.Негізгі бөлім Эпидемиологиялық әдіс Эпидемиологиялық талдауда статистикалық зерттеу әдісінің рөлі Статистикалық эпидемиологиялық белгілер III.Қорытынды бөлім IV.Қолданылған әдебиеттер

Ретроспективті эпидемиологиялық талдау (РЭТ) - бұл болашақта эпидемияға қарсы жұмыстарды жоспарлау үшін барлық қажетті мәліметтерді алуға диагностикалық әдістемелердің (логикалық және статистикалық) көмегімен жүргізілетін ұзақ уақыт аралығындағы эпидемиологиялық жағдайды зерттеу. РЭТ-дың мақсаты тұрғындарды эпидемияға қарсы қамтамасыз ету міндеттерін анықтау үшін қажетті мәліметтерді алу және аса маңызды инфекцияларды алтын алуға басты бағыттарды таңдау болып табылады.

Ретроспективті эпидемиологиялық талдауды жүргізудің кезеңдері РЭТ-дың алғашқы кезеңі оның бағдарламасын түсініп және өңдеу болып табылады. Зерттеу бағдарламасы дегенімізді ретроспективті талдау кезінде міндеттерді және оны жүргізудің кезеңдерін анықтау деп түсіну керек. Талдаудың жеке бағыттарының көлемі қызмет атқаратын тұрғындар арасындағы эпидемияға қарсы жұмыстардың арнайы міндеттеріне, жұқпалы аурулар туралы ақпараттардың сипатына және мүмкін болатын себептеріне, әр түрлі тұрғындар топтары арасындағы эпидемиялық процессе әсер ететін факторлар мен жағдайлардың деңгейіне байланысты өзгеріп отрады.

Эпидемиология – бұл инфекциялық аурулардың туындау себебін, таралу заңдылығын зерттейтін және оларға қарсы күресіп, алтын алу жұмысын жүргізетін медицинаның бір салаты. Эпидемиологияның дамуында 3 эра бар: санитарлық статистика инфекциялық аурулардың эпидемиологиясы барлық аурулардың эпидемиологиясы

Санитарлық статистика – бұл адам ауруының негізгі себебі анық болмағанда, оны миазм теориясымен байланыстырған: су, ауа және жердің залалды әсерінен улану. Аурудың таралуының алтын алу және ауру ошағына қарсы іс-шараларды ұйымдастыру үшін аурушаңдықты тіркеу қажет балды. Микробиология дамуымен қатар инфекциялық аурулардың эпидемиология спида дамы. ХХ-ши ғасырдың ортасында эпидемиология енді барлық аурулардың дамуын және себептерін зерттей баста ты. Бұл даму «қара жәшік» теориясы болып аталды, яғни ішкі әсері бар «кіріс» (вход)- деп қаралса, ал аурудың дамуын «шиғыс» (выход)- деп қараған, бірақ объектінің ішінде болып жатқан процесс бізге беймәлім

Эпидемиологиялық әдіс – эпидемиялық процестің себеп – салдарлы байланысын анықтауда пайдаланылатын әдістемелік тәсілдер мен амалдардың жиынтығы; басқаша айтқанда, ол –жұқпалы аурулардың пайда болу себептерін, берілу, таралу механизмдерін анықтау және эпидемиологиялық жағдайды бағалауда қолданылатын әдістердің жиынтығы. Инфекция ошағын бақылау мен тексеру кезінде жиналған мәліметтерді эпидемиологиялық талдау мен құрастыру және мәліметтерді жан – жақты математикалық статистика әдістерімен тексеріп дәлелдеу эпидемиологиялық әдістің негізгі бөлігі болып сана лады. Ол – қорытынды түрдегі эпидемиологиялық диагностика деп аталатын эпидемиологияның бір бөлігі.

Статистикалық зерттеу әдісі Эпидемиологиялық жағдайды, атқарылатын эпидемияға қарсы және алтын алу шараларының тиімділігін сан арқылы бағалау. Сырқаттанушилық деңгейінің дұрыстық дәрежесін сандық бағалау, індетке қарсы және алтын алу шараларының тиімділігін анықтау,эпидемиялық процестің уақыт кеңістік бойынша дамуын бағалау, сонымен қатар құбылыстың себептік – салдар байланысының өзара қатысттылығын бағалау. Жиналған материалды статистикалық тексеруден өткізу әртүрлі құбылыстарға дұрыс баға беру үшін қажет, оның эпидемиялық процестің уақыт, кеңістік бойынша әртүрлі топтардағы (ужасы, жұмыс стажи, кәсібі және т.б.) көрінісін, даму бары сын бағалауда маңызы зорь. Статистикалық толық қорытынды әдетте сан мен (абсолюттік және салыстырмалы) сипатталады. Олар санды кисте, графикалық бейне, диаграмма, картограмма және басқа түрде көрсетіледі.

Статистикалық эпидемиологиялық белгілер: Сапалық Сандық

Эпидемиялық процестің сапалық және сандық сипатына әсер ететін факторлардың жұқпалы аурулардың әр түрлі нозологиялық түрлерінде өзіндік арнайы ерекшеліктері бар. Ішек инфекция лары топтарында эпидемиологиялық маңыздылығы бар нысандрадың санитарлық-гигиеналық жағдайын сипаттайтын факторлар аса маңызды рөл атқарады. Тыныс алу жолдары инфекция ларында ұжымдық иммунитеттің деңгейін және тұрғындардың иимунологиялық статусын бақылау аса маңызды рөл атқарады.

Эпидемия бары сының сандық белгісі Сырқаттанушилықтың деңгейі (тасымалдаушилық, өлім – жітім, дерттік) Осы көрсеткіштердің динамикасының өзгешелігі Маусымдық көтерілулердің үдемелі қарқындылығына қоса, осы көрсеткіштердің жил ішінде бөлінуінің өзгешелігі. Ошақтылық ( пайда болу уақыты, бір уақытта пайда болған ошақтар саны, уақыт аралығында ошақтардың пайда болу динамикасы, жекелеген және көптеген аурулары бар ошақтарды бөлу).

Эпидемия бары сының сапалық белгілеріне: Аймақ бойынша ( зерттеудің міндеттеріне байланысты әлемде, мемлекет ішінде немесе оның жеке аумақтарында, республикада, аймақта, ауданда және де жеке елді микен ішінде) Әр түрлі тұрмыстық, этникалық және халықтың басқа топтары бойынша науқастарды (тасымалдаушиларды, өлгендерді) бөлу жатады. Қала және ауыл халқы арасында Әр түрлі жас топтары бойынша ( 0-6 жас, 7-14 жас, жас және ересектер) Жынысы бойынша Әр түрлі кәсіби топтар бойынша

Эпидемиологиялық зерттеу түрлері Эксперименталдык Обсервациялық

Обсервациялық зерттеуде болып жатқан құбылыстарға ешқандай іс-әрекет жасамай, тек бақылау жүргізіледі. Ол 2 түрге бөлінеді: а) анализдік( сараптау) - оған жағдай бақылау, когорттық зерттеу жатады. Этиология, себеп-нәтиже байланысы және болжам зерттеледі. Сол сияқты, ауру ағымына ешқандай іс-әрекет жасамай сырттай бақылау жасау арқылы гипотезаның орындалу мүмкіндігі бағаланады. б) сипаттау- бір жағдайды сипаттау, бірнеше жағдайды сипаттау, көлденең зерттеу жатады. Аурудың дамуына бақыланбайтын факторлардың әсері зерттеледі.Әр түрлі гипотезалар жасалады. Жеке жағдайды сипаттау: -емдеудің алғашқы сатыларында ғана қызығушилық тудырады -сирек кездесетін ауру кезінде ақпарат көзі болуы мүмкін Бірнеше жағдайды сипаттау: - салыстыру топтарынсыз ашиқ зерттеу - емнің нәтижесі жөнінде жақсы сипаттама береді, бірақ оны дәлелдемейді -ауру ағымының заңдылығын оқытуға мүмкіндік береді -негізгі кемшілік – салыстыру чтобының жоқтығы

Экспериментальдық клиникалық зерттеулер кісілерге жасалады.Эксперименттің барлық шарттары хат тамада беріледі. Экспериментальдық клиникалық зерттеулер 2 -ге бөлінеді: 1) Бақыланатын түрі- бақылау және тәжірибе топтары болады. Дәлелділіктің дәрежесін арттыру үшін бақылау чтобындағылардың клиникалық нәтижесі тәжірибе чтобының нәтижесімен салыстырылады. 2) Бақыланбайтын түрі- бақылау чтобы болмайды. Ауру ағымы кезіндегі клиникалық ақпараттар жиналады Бақыланатын түрі 2-ге бөлінеді: а) рандомизирленбеген б) рандомизирленген- бір жақты ужасырын,екі жақты ужасырын, үш жақты ужасырын, мультицентрлік болып бөлінеді.

Қорытынды Эпидемиологиялық әдіс – эпидемиялық процестің себеп- салдарлы байланысын анықтауда пайдаланылатын әдістемелік тәсілдер мен амалдардың жиынтығы; басқаша айтқанда, ол – жұқпалы аурулардың пайда болу себептерін, берілу, таралу механизмдерін анықтау және эпидемиологиялық жағдайды бағалауда қолданатын әдістердің жиынтығы. Сонымен, эпидемиологиялық зерттеулерде статистика да қолданылатын жалпы қабылданған статистикалық көрсеткіштер қолданылады. Оның негізгілері абсалютті сандра, интенсивті көрсеткіштер және орташа маша болып табылады. Ерекшеліктеріне байланысты экстенсивті көрсеткіштерді, көрнекіліктің салыстырамалы санин, қарым-қатынас көрсеткіштері және стандартталған көрсеткіштер

Қолданылған әдебиеттер 1.Әміреев С.Ә, Темірбеков Ж.Т. Эпидемиология. Т.1. Жалпы эпидемиология. – Алматы: Ғылым, б. 2.Әміреев С.Ә., Момынов Т.Ә., Черкасский Б.Л., Оспанов К.С. Жұқпалы аурулардың стандарттық анықтамасы және атқарылатын шаралар алгоритмдері. 1 т. Алматы, Амиреев С.А. Эпидемиология. 2 т. Алматы, Черкасский Б.Л. Руководство по общей эпидемиологии – М.:Медицина, – 560 с.