Ұлпалардың негізгі топтары 102-топ Пернебек Асия Өскенбай Балзия

ТІРІ ЖҮЙЕНІҢ ҚҰРЫЛЫМ ДЕҢГЕЙЛЕРІ Ағза бірнеше деңгейлерден тұрады: жасуша, ұлпа, мүше, мүшелер жүйесі, ағза. Жасуша - ағзаның ең кішкене құрылымдық және қызмоттік бірлігі. Ұлпа - шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызмоті ұқсас жасушалар мен жасушааралық затрат жиынтығы. Мүше - өзіне тән құрылысы мен қызмоті бар тарихи қалыптасқан әр түрлі ұлпалар жүйесі. Мүшелер жүйесі - бұл өздерінің құрылысы, атқаратын қызмоті және дамуы жағынан ұқсас, біртекті мүшелердің жиынтығы. Ағза - бұл тарихи қалыптасқан тұтас, ұдайы өзгеріп отыратын өзінің ерекше құрылымы мен дамуы бар, қоршаған орта мен зат алмасуға, өсуге және көбеюге қабілотті жүйе.

Ұлпа - шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызмоті ұқсас жасушалар мен жасушааралық затрат жиынтығы. Адам ағзасындағы ұлпаларды 4 топқа бөлуге болады: Эпителий ұлпасы Дәнекер ұлпасы Бұлшық от ұлпасы Жүйке ұлпасы

Эпителий ұлпаларының түрлері Эпителий ұлпасының түрлері Эпителий Кірпікшелі эпителий бағана тәрізді эпителий Жалпақ эпителий Безді эпителий Сезгіш эпителий Текшелі эпителий

Эпителий ұлпасының түрлері Ұлпа Жасуша құрлысының ерекшеліктері Орналасуы Жалпақ эпителийКөп қырлы, көп қабатты Терінің үстіңгі қабаты, ауыз қуысы, өңештің ішкі боті Текшелі эпителий Текше (куб) пішіндіБүйректің өзекшелерінің ішкі ботінде Бағана тәріздіҰзынша Асқазан, ішектің ішкі боті Кірпікшелі эпителийҰзынша, ботінде цитоплазмадан түзілген өсінділері бар Тыныс жолдары Сезгіш эпителий Биіктігі әр түрлі, ботінде кірпікшелері бар Тітіркенуді қабылдайды, иіс слезу эпителийлері мұрын қуысында Безді эпителий Бағана тәрізді, төрт бұрыштыСүт, тер, жас, сілекей, құлық бөлінотін мүшелерде

Борылдақ талшықты Шеміршекті ұлпа Сүйекті ұлпа Дәнекер ұлпасының түрлері Тығыз талшықты қан

Ұлпа түрлеріҚұрылысының ерекшеліктеріОрналасуыҚызмоті Тығыз талшықты Жасушалары тығыз орналасқан, жасушааралық затраты аз, талшықтары көп Теріде, сіңірде, артериялық қан тамырларының қабырғалары Ұлпаларға мықтылық береді Борпылдақ талшықты Жасушалары тығыз орналасады, өріліп жатқан талшықтары бар Қантамырларды, жүйкелерді қоршайды, мүшелердің арасындағы кеңістікті толтырады,терінің астында борпылдақ қабат түзіп Тері мен бұлшық отті байланыстырады ШеміршектіПішіні домалақ, әр жердь топтанып орналасады, жасушааралық зат түссіз Омыртқалардың бір-бірімен байланысқан жерінде, көмекей қақпақшасында, кеңірдекте, құлақ қалқанында, мұрында, жілік және қабырғалардың ұштарында Беріктілік және серпінділік береді СүйектіҚұрамында кальций тұздары бар тақташалардан түзілген, жасушалары тірі, қантамырлар мен жүйкелерді торлап жатады Қаңқа сүйектеріндеҚаңқа сүйектеріне мықтылық беріп, ағзада тірек қызмотін атқарады ҚанСұйық, жасушааралық затраты күрделі құрылыста болады, олар қалқып жүреді Қанда Тасымал және қорғаныш қызмотін атқарады Дәнекер ұлпасының түрлері

Бұлшық от ұлпасы от талшықтарынан тұрады Көлденең жолақты бұлшық от Көлденең жолақты бұлшық от Біріңғай салаты бұлшық от Біріңғай салаты бұлшық от Жүрек бұлшық оті

Бұлшық от ұлпасы Бұлшық от ұлпасының түрлері Құрылысының ерекшеліктері Ағзада орналасуы Атқаратын қызмоті Бірыңғай салаты Талшық тәрізді жасушалары бір ядролы, баяу, ырғақты және адам еркінен тыс жиырлады Ішкі мүшелердің (асқазанның, қуықтың, ішектің, қан тамырларының) қабырғаларында Ішкі мүшелерді қозғалысқа келтіреді Көлденең жолақты Жасушалары талшық тәрізді көп ядролы, күңгірт және ақшыл талшықтары кезектесіп орналасып жолақтар түзеді. Жирылуы адам еркіне байланысты, тез қажиды. Сүйекке бекінедіДенені қозғалысқа келтіреді Жүрек бұлшық оті Көлденең жолақты, талшықтары бірядролы, автоматия тән (өздінен жиры лады), қажымайды. Жүректің миокард қабатын түзеді Жүректің жирылуы нәтижесінде деньги қан айдайды

Нейронның қысқа өсінділері Нейронның денесі Ұзын өсіндісі Бұлшық от Жүйке жасушасының құрылысы

Жүйке ұлпасы жүйке жасушалары нейрондардан және нейроглия дан құралған. Жүйке жасушасы нейрон деп аталады. Нейронның денесі және ұзын, қысқа өсінділері болады. Нейронның ұзын бір ғана өсіндісі аксон деп, ал қысқа өсінділері дендрит деп аталады. Нейронның денесінде дендриттер өте көп кездеседі. Нейрондар бір-бірімен синап стар арқылы байланысады. Синапстар арқылы қозу бір нейрона екінші нейронаға, бұлшық отке немесе бездерге өтеді. Нейрондар бір-бірімен байланысқан кезде бір нейронның аксоны екінші нейронның дендритімен байланысады. Екінші нейронның дендриті қозуды қабылдап өзінің денесіне әкеледі, қозу ары қарай аксонныі бойымен жылжып коте береді.