Кіріспе Негізгі бөлім: а) созылмалы бронхит этиологиясы, патогенезі б) клиникасы, диагностикасы, емі Қорытынды

Бронхтардың кілегей қабығының секрециялық аппаратының қайта құрылуымен, қақырықты шамадан тыс өндірумен және қақырықтың реологиялық қасиетінің нашарлауымен, бронхтың қорғаныс және тазару қызметінің нашарлауымен сипатталатын және басқа бронх - өкпе процесстерімен байланысы жоқ қайталамалы жөтел, қақырық бөлу және ентігу белгілері болатын бронхитадың аллергиялық емс созылмалы жайылмалы қабынуы. ДДҰ - ң критерийлеріне сәйкес, созылмалы бронхит дегеніміз – қатарынан екі жил ішінде және әр жилда кем легенде үш ай бойы болатын қақырықты жөтел.

СБ-ң себептерін экзогендік және эндогендік факторларға бөледі. Экзогендік факторларға қоршаған орта ауасының ластануы, жағымсыз кәсіби факторлар, қолайсыз климаттық жағдайлар және инфекция жатады. Эндогендік факторларға: антитрипсиннің тұқым қуалайтын немсе жүре панда болған жетіспеушілігі, инфекция ошақтары және аллергиялық бейімділік.

Қалыпты жағдайда тыныс жолдарына түскен бөгде затрат кірпікшелі эпителий қызметіне байланысты және бронх бездері бөліп шығаратын шырышты затрат арқылы сыртқа шығарылып отрады {мукоцилиарлы транспорт). Төменгі тыныс жолдарына өтіп кеткен өте майданн затратды альвеола ішіндегі макрофагтар обып аллоды. Олар кейін қақырық қүрамында сыртқа шығады немсе лимфа жолдары арқылы тасымалданады. Ауа қүрамында шаң-тозаңның көбеюі, шылым, әртүрлі улы гайдар әсері, шырышты затратдың көп бөлінуіне, олардың физикалық-химиялык қасиеттерінің өзгеріп қоюлануына әкеледі, осған байланысты кірпікшелі эпителий қызметі бүзылып, шырышты затрат майданн бронхита ішінде жиналлоды. Міне осы жағдай аутоинфекцияның дамуына жол пшады. Ал альвеоладағы жергілікті иммундық қорғаныс осы жердегі макрофагтар мен лимфоциттердің қызметіне байланысты. Егер альвеола макрофагтарының күші жеткілікті болмаса, хонда лимфоциттермен байланысқан иммундық реакциялар және нейтрофилді лейкоциттер іске қосылады.

СБ-та болатын кілегейдің көп өндірілуінің (гиперсекреция) морфологиялық белгілеріне трахея- бронх бездерінің гипертрофиясы және бокал тәрізді клеткалардың көбеюі жатады. Бронх бездерінің гиперплазиясының, тамырлардың кеңуінің және кілегей қабығы асты қабаттың ісінуінің, клеткалық инфильтрацияның және бұлшық ет гипертрофиясының нәтижесінде бронх қабырғасы қалыңдайды. Бронх обструкциясының ең айқын белгілері ұсақ бронхита мен бронхиолаларда болады. Торлы пневмосклероз қалыптасады және өкпе эмфиземасы демиды. Өкпе және бронх тамырларының арасында коллатеральдар панда болады. Капиллярлардың кейбірі бітеледі де өкпе тамырларында тромбтар панда болады.

Патогенезіне қарай Функциональдық сипатына қарай Клинико - лабораториялық сипатына Фазасына қарай Бронх обструкциясының асқынуына қарай Бірінші летті СБ Екінші летті СБ Обструкциясыз СБ Обструкциялы СБ Катаральды СБ Кілегейлі - іріңді СБ Іріңді СБ Өршу фазаны Ремссия фазаны Созылмалы өкпетекті жүрек Тыныс жетіспеушілігі

СБ-пен аурыаты науқас адамдардың басты шағымдары – жөтел, қақырық бөлу және ентігу. Қосымша шағымдары: тершеңдік, әлсіздік, дене қызуының көтерілуі, тез шаршағыштық, еңбекке қабілетінің төмендеуі. Созылмалы обструкциясыз катаральді бронхите ертеңгілік жөтел (бронхитадың ертеңгілік туалеті), оған қоса аздап кілегейлі қақырық бөлінеді.Науқас адам жағдайының нашарлауы салқын тигенде және ЖРА кеінде байқаллоды. Бұл кезде тыныс мүшелері жағынан қатқыл тыныс, бірен-саран құрғақ сырылдар естіледі. Созылмалы обструкциялы катаральды бронхите ауру жөтелдің панда болуынан басталлоды. Жөтел көбіне ертеңгілік болады, оған қоса аздап кілегейлі қақырық бөлінеді. Ауру үдей бара жөтелге ысылдаған тыныс пен ентігу қосылады. Ентігу дәрежесі әртүрлі – үйреншікті күш түскен кезде ауа жетпеу сезімі мен тыныш күйде болатын ауры ентігу аралығында болады. Тыңдаған кезде ұзарған сырқа тыныстау мен құрғақ сырылдар естіледі. Құрғақ сырылдар жиі тынысты сыртқа шығарғанда естіледі.

Симптомдары Жеңіл дамуы Орташа аурытпалықты даму Ауыр даму Қайталауы Жөтел Қақырық Жылына бір лет, ұзаққа созылады Ертеңгілік 50 мл - ге дейін Жылына бірнеше лет Тұрақты мл Жылына бірнеше лет Тұрақты Әр түрлі Етігу Өкпе эмфиземасы Пневмосклероз ТСТ 1( тиісті мөлшері 90 ) Өкпе жетіспеушілігі Еңбекке қабілеттілік Денеге ауқымды күш түскенде + - >70% Жоқ Сақталған Денеге болмашы күш түскенде % Орта дәрежелі Төмендеген Тұрақты +++ <50% Ауыр Өте төмендеген

1) Шағымдар мен анамнез: қақырық секрециясының ұлғаюы; диспноэ, тыныс алудың жиілеуі. Физикалық тексеру: ысқырықты жəне/немсе диффузиялық сырылдар. 2) % өлшенген ТСТ1 тиісті мөлшерден азаюы; 3) Тиффно индексінің 70%-ға дейін және одна да төмен азаюы; 4)ЖҚА: таяқша ядролы ығысу бар нейтрофильдік лейкоцитоз; ЭТЖ ның жоғарылауы Рентгенологиялық тексеру: ұзақ уақыт өкпеде өзгерістер болмайды. СБте өкпе эмфиземасы мен пневмосклероздың рентгенологиялық белгілері анықталлоды. ЭКГ: СОБ пен өкпе эмфиземасының фонында қалыптасқан өкпе текті жүрек синдромында болатын жүректің оң жақ бөліктерінің гипертрофиясы белгілерін анықтауға болады.

Ем мақсаты: - диагнозы анықтау жəне бронхитадағы қабыну процесін жою; - тыныс алу жеткіліксіздігі, жалпы уыттану белгілерін тоқтату; - ОФВ 1 қалпына келтіру. Дəрі-дəрмексіз ем: көкірек клеткасының массажы (дренажный). Дəрі-дəрмектік ем: 1. Бронхолитикалық ем (көрсетілімдер бойынша): холинолитиктер (ипратропиум бромиді*, b2- агонисттер (фенотерол*, сальбутамол) жəне метилксантиндер - теофиллин*. Ингаляциялық түрлері таңдаллоды. 2. Муколитикалық ем (мукалтин*, амброксол*, ацетилцистеин*, карбоцистеин*). 3. Оксигенотерапия (көрсетілім бойынша). 4. Антибактериалды ем. 5. Қабынуға қарсы ем (көрсетілім бойынша): кортикостероид тар, кромхондар (ингаляциялық). 6. Иммундық түзету (көрсетілім бойынша). 7. Реабилитациялық ем.

Антибиотиктерді қақырықты бөлінуілер көбейгенде жəне қақырықта іріңді элементтердің панда болуында тағайындайды. Көбінесе ем эмпириялық тағайындалып, 7-14 күнге созылады. Антибиотикті таңдау in vitro флорасының сезімталдығы бойынша жəне эмпириялық антибиотиктік емдеудің нəтижесіздігінде жүргізіледі. Антибиотиктерді ингаляциялық түрде тағайындамау керек. Антибиотиктерді аурудың алдын алу летінде де қолданылмайды. Таңдалатын дəрі-дəрмектер - жартылай синтетикалық пенициллин дер, альтернативтілері - ІІ-ІІІ буындағы цефалоспорин дер, макролидтер. Амоксициллин* 15 мг/кг күніне 3 лет, 5 күн бойы немсе қорғалған пенициллин дер (амоксициллин + клав улан қышқылы* мг/кг күніе 3 лет). Азитромицин* 10 мг/кг 1 күн, күніне 5 мг/кг, келесі 4 күні пероралды немсе кларитромицин* - 15 мг кг-ға бөлшекті күн пероралды немсе эритромицин* - 40 мг кг-ға бөлшекті, күн пероралды. Цефуроксим* 40 мг/кг/тəулігіне, бөлшекті 2 лет қабыладуға, күн пероралды. Цефуроксимнің ең жоғары қабылдау балаларға 1,5 г-нан. Ұзақ мерзім бойы массивті антибиотик пен емдеу кезінде микозды алдын алу жəне емдеуде - итраконазол оралды ертінді, 5 жастан үлкен балаларға күніне 5 мг\кг есебінен беріледі.

1. Науқастармен жəне вирус тасымалдаушылармен жанасуды шектеу, əсіресе мезгілдік респираторлық аурушаңдықтың өршуі кезінде. 2. Бетперде кию жəне ЖРВИ ауруымен жанұя мүшелерінің қол жууы. 3. Бөлмедегі оптималды ауа режимін ұстау. 4. Белсенді, сонымен қатар пассивті темекі тартуды шектеу, мұнай өнімдерін пишет жағу үшін пандалану. 5. Үйде гипоаллергендік жағдай құру. 6. Шынығу шараларын жүргізу. 7. ЕДШ. 8. Барабар тамақтану. 9. Тұмауға қарсы вакцинация.

1. Егер нəресте нашарласа, іше алмаза немсе мешок сора алмаза, қызба панда бокса, тыныс жиілесе немсе қиындаса (анасына қандай жағдайда жедел арада дəрігерге келуін түсіндіру) учаскелік дəрігердің 2 күн немсе одна бұрын қайта қарауы. 2. Тоқсан сайын диспансерлік бақылау. 3. Оториноларинголог жəне стоматолог - жилына 2 лет (инфекцияның созылмалы ошағын анықтау жəне санациялау). 4. Санаторлық жағдайда реабилитация.

Шабалов Н.П. Детские болезни. Хабижанов Б.Х., Хамзин С.Х. Педиатрия. Дадамбаев Е.Д. Емханалық педиатрия. Google.kz.