Тұмаудың алғашқы белгілері: дене қызуы 40°С-тан асуы мүмкін. қалтырау; бас ауруы – әсіресе маңдай, көз айналысында; көз алмасын қозғалтқандағы қатты ауруы; бұлшық еттердің ауруы – әсіресе аяқта және балде, буында; әлсіздік; тәбеттің бұзылуы; жүрек айну мен құсу болуы мүмкін. Тұмау – бұл ауа – тамшылы жолмн берілетін, жедел жұқпалы ауру. Тұмау- ауа арқылы жөтелгенде, түшкіргенде, сөйлегене, шашыраған түкірік пен сілекей арқылы тез тарайды. Тұмаудан сақтанудың қарапайым тәртіптерін сақтаңыз: Көпшілік жиналатын жерлерге баруды шектеңіз; Бөлмелерді желдетіңіз; Жуа, сарымсақ, С витаминіне бай тағамдарды қолданыңыз; Жеке және қоғамдық гигиенаны сақтаңыз; Тиімді тамақтану; Сырқатты оңашалаңыз; Медициналық бет перед таңу; Фитонцидтерді қолданыңыз әрбір минут сайын мұрныңызбен жуамен немесе сарымсақпен демалыңыз; Вакцинамен алтын алу; Шынығу; Белгілері Ауру адаменя жанақаннан кейін 1-5 күнде болуы мүмкін: Тұмаудың алтын алу және оны емдеу жолдары: Тұмаудың алтын алу үшін таңертеңгі және кешкі уақытта бетті суық сумин жупы, кишке қарай аяқты жилы суға сальса, ағзаның ауруға қарсы күресу қуаты аркады. Тамақтан кейін ауызды тұзды сумин үнемі шайып жүрсе, ауыз қуысындағыбактерияларды жояды. Қыс және күз мезгілінде дене шынықтырып, күнделікті бой жазып, таза ауада серуендеп, дененің суыққа қарсылық қуатын жоғарылатса, тұмаудың алтын алуға болады. Күнде таңертең терезені 30 минуттай ашып, бөлменің ауасын тазартып отыру қажет. Жас жом-жіміл мен қызыл шекерді лайықты мөлшерде қайнатып, шай орнына ішсе тұмаудан сақтануға болады. Сірке суын қайнатып, үй ішін күнделікті булап тұрса, микробтар жойылады. Күз мезгілінде өте қалың киініп алмау керек. Қалың киім дененің суыққа төзімділігін әлсілетеді. Әр күні таңертең, жеңіл киіммен таза ауада 30 минут дене жаттығуларын жасау тұмаудың алтын аллоды. Екі алақанды беттестіріп сыпь, алақан ортасы ысығаннан кейін, мұрын желбезегінің артқы түбін қос бармақпен 10 лет уқалау керек. Қызанақ, сәбіз, алма секілді көкөністер мен жомістерді үзбей пайдаланған жөн. Дакенова Ботакоз 3-2 группа