Атмосфера және оның қасиеттері
Атмосфера-Жердің ауа қабығы.Атмосфераның жоғарғы шекарасы ретінде соңғы директор бойынша 1000 км биіктік алынды.
Атмосфераның құрамы 100 км-ге дейінгі биіктік аралығында ауаның құрамы: Азот-78% Оттек-21% Инертті газдар-1% Көмір қышқыл газы- 0,03%
Шамамен км биіктікте ауа құрамында оттек босым, ол ультракүлгін сәулелер әсерінен атом дарға ыдыраған күйінде болады км –ден биіктікте серегин атмосфера негізінен гелий мен сутоктен тұрады, суток зарядталған атом дар күйінде таралған.
Жасыл өсімдіктер көмірқышқыл газын пандаланып, органикалық заттар түзеді.
Атмосфераның құрылысы 1. Тропосфера 2. Стратосфера 3. Мезосфера 4.Экзосфера
Атмосфераның ең төменгі және тығыз қабаты, мұнда ауаның 4/5 бөлігі шоғырланған. Тропосфераның жоғарғы шекарасы географиялық ендіктер мен жил мезгілдері бойынша әр түрлі биіктікте орналасуы мүмкін.Орташа эссеппен тропосфера полюс тер үстінде 9 км-ге қоңыржай ендіктерде км-ге ал экватор үстінде км-ге дейін созылады.Бұл қабатта атмосфера құрамындағы су буының барлығы шоғырланған, мұнда бұлттар мен тұмандар панда болып, ауа райы қалыптасады. Тропосфера
Стратосфера Шамамен 25 км биіктіктен соң ауа температурасы күрт жоғарылай бастап, 50 км биіктікте максимум шамасына жетеді. Шамамен км биіктікте оттектің біраз бөлігі ультракүлгін сәулелер әсерінен атом дарға ыдырайды. Озон негізі-нен км биітікте шоғырланған, бұл қабатты озон қабаты деп те атайды. Стратосфераның үстінде мезосфера жатыр.
Бұл қабат км биіктікке дейінгі аралықты алып жатыр. Мұнда ауаның тығыздығы жер бетімен салыстырғанда 200 эссе төмен болады, ал температура қайтадан биіктеген сайын төмендейді. Мезосфераның жоғарғы шекарасында ауа температурасы 90°С шамасында болады, мұнда мұз кристалдарынан тұратын айрықша күміс бұллтар байқалады. Мезосфера
Атмосфераның ең жоғарғы қабатында өте жоғары температура ( °С) байқалады, сондықтан бұл қабатты термосфера деп атайды. Термосфера өз кезегінде зарядталған бөлшектерден (бондар) тұратын ионосфера мен сыртқы атмосфера деп аталатын экзосфераға жіктеледі. Қазіргі заманғы ғарыштық зерттеулер экзосферадан шашыраған суток Жердің айналасында шамамен км биіктікке дейін созылатын жер тәжі деп аталатын түзілісті құрайтыны анықталып отыр. Термосфера
36 Сағат ішінде Күннің Жерге беретін жилуының мөлшері дүниежүзіндегі барлық электр станцияларының жил бойы өндіретін энергия сына пара пар болады. Күн радиациясының тура, шашыранды түрлері болатынын және олардың жиынтық радиация на құрайды. Атмосферада Күннен келетін радиация наң 15-20% жұтылады. Атмосфераның жилынуы
Жер бетінің Күн сәулесін кері шағылдыруы альбедо деп аталады. Жаңа жауған қар Күн радиациясының 90% жуығын шағылдырса, құм 35-40% өсімдік жамылғысы 10-25%, ал ылғал топырақ 5% ғана кері қайтарады. Атмосфера құрамында жалпы көлемі км³ болатын су буы бар, оның атмосферадағы үлесі ұдайы өзгеріп отрады. Ауа ылғалдылығы экватор маңында ең жоғары көрсеткішке жетеді, мұнда салыстырмалы ылғалдылық жил бойы 85% шамасында болады.
Муссонды аудандарға ылғалдылық жажда жоғары, қыста төмен. Қыс кезінде құрлықтың жоғары ендіктерде орналасқан аудандарында ауа өте ылғалды болады. Ауаның ылғалды Сахара, Арабия және Мексикадағы шөлдерде Оңтүстік Америка, Аустралиядағы, Оңтүстік Африкадағы шөлді аудандарда Монғолияда өте төмен (50%дан кем).
Үйге тапсырма:Атмосфера және оның қасиеттері