«Талантты және дарынды балаларды оқыту»

«Қазақстан ұлы держава да болуы үшін бізге күш қуат, қажыр қайраты мол, ақылды да ойлы, дарынды жестар керек» Н.Ә.Назарбаев

Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңында мемлекеттік саясат негізінде алғашқы рет "Әр баланың қабілетіне қарай интеллектуалдық дамуы, жеке адамның дарындылығын дамыту" сияқты өзекті мәселелер енгізіп отырғаны белгілі. Өйткені ғылым мен техниканы, өндірісті қазіргідей әлемдік деңгейде дамыту үшін елімізге шығармашылықпен жұмыс жасайттын білімді, жоғары дайындығы бар білікті мамандар қажет. Ал ондай мамандар дарынды балалардың ішінен шығады. Дарынды балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі күні өте қажет, себебі дарынды адам басқаға қарағанда көп панда әкеледі.

Дарындылық- зияттың немесе қабілеттің жоғары деңгейі. Талант- музыка, өнер, түрлі қолөнер, би немесе спорт және т.б. салалардағы жоғары деңгейі.

Дарынды бала дегеніміз: Өз қатарларынан әлде қайда дамыған, ерекше зейіні бар, белгілі бір іс-әрекет бойынша асқан қабілеттілік танытып, жоғары жетістіктермен дараланатын бала.

Талант (гр. talanton қабілеттер деңгейі) қабілеттердің ең алдымен, арнайы қабілеттердің дамуының биік деңгейі. Таланттың болуы туралы адам қарекетінің принципті жаңалығымен, бірегейлігімен ерекшеленуге тиіс нәтижелеріне қарап айтуға болады. Талант деп қандай да бір іс-әрекеттің, әсіресе табысты, дербес түрде шешілуіне жағдай жасайттын аса үздік қабілеттіліктердің ұштасуын атайды.гр.

Американдық психолог Джозеф Рензуллидің дарындылық моделі

3- мотивациялық компонент (танымдық және зерттеу белсенділігі) 1- интеллектуалдық компонент (зейін, ес және ойлау үдерістерінің деңгейі) 2-креативтік немесе шығармашылық (қиялдың шығармашылық даму деңгейі, ерекшелігі және нәтижелілігі)

Жансая Абдумаликова 14 жеста, Қазақстан шахмат ойынының ханшайымы

Жамбыл Дүйсенов жас ақын Алматы қаласындағы Бауыржан Момышұлы атындағы 131 гимназия оқушысы

Дарынды баланың мінез-құлқындағы ерекшеліктер: 1.Іс-әрекетінің өзіндік стратегиялық ерекшеліктері бар оқушы. 2. Кез келген іс-әрекетті «өзінше орындауы». 3. Кез келген қиын істен жеңілді, жеңілден-қиынды көру ерекшелігімен дараланады.

Дарынды оқушыларды анықтауда назар аударатын басты ерекшеліктер: 1. Дарынды бала шапшан және өзгеше ойлайды. 2.Көп көлемде білім меңгереді, алған білімін қолдана біледі. 3. Таным түсінігі жоғары. 4.Дамудағы шапшандылық, қиял-күшінің басымдығы. 5.Ішкі сезімі жағынан өзгешелігі: сезімтал, толыққанды, аңғарлы болуы.

Дарынды балалармен жұмыс жасау үшін мұғалімдерге қажетті сапарлар: 1. Мұғалім оқушыға талап қоя білуге 2. Дарынды балалардың психологиялық ерекшеліктерін, олардың талабы мен қазығушылығын сезуге жете білуге 3. Зияткерлік дамудың жоғары деңгейінде болуға 4. Дарынды балаларды оқытумен байланысты әртүрлі міндеттер мен тапсырмаларды орындауға дайын болуға 5. Айналасындағылармен тез тіл табыса білуге 6. Мінезіндегі теріс жақтарды үнемі қолданбауға 7. Қызығушылық пен икемділіктің кең көлемін игеруге 8. Икемділік танытуға, өз көзқарасын қайта қарауға және үнемі өзі қол жеткізуге дайын болуға 9. Шығармашылық және дүниетанымы болуға міндетті

Мұғалімге қойылатын талаптар: 1.Дарынды, таланты баланы анықтауда психолог пен жұмыс жасау. 2.Ата-анамен жұмыс. 3.Шығармашыл балаларға арнайы бағдарламалар жасау. 4. Дарынды балаға шығармашылықпен жұмыс істеу үшін жаңа, тың тапсырмалар беру, орындалуына талап қою. 5.Ғылыми ақпараттарды пандалану. 6.Тапсырманың орындалу нәтижесін қадағалау.

Ұлы ойшыл Плутарх кезінде былой депті: Көптеген табиғы талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жойылып кетеді. Сондықтан әрбір ұстаз бұған жол бермеуі керек. Білім сапасын арттыру жолында оқушылардың дарындылығын айқындап, біліміне, ойлау қабілетіне сайт деңгейлеп оқыту, ғылыми ізденіс қабілеттерін қалыптастыру- біздің негізгі мақсатымыз.