Қазақстан-Рэссей Медициналық Университеті Казахстанско-Российский Медицинский Университет СӨЖ Тақырыбы: Балалардағы тері, теріасты шел майсының панда болуы және құрылысы. Алматы 2019 жил. Орсындаған: Еркін С.Қ. Тексерген: Зейнеп Ержановна Факультет:Жалпы медицина Группа:303 А

Жоспар: 1. Тері 2. Терінің қаббаттары 3. Морфологиялық ерекшеліктері 4. Терінің функциялары 5. Тері асты май қаббатсының ерекшеліктері 6. Семиотикасы 7. Қорытсынды 8. Пайдаланылған әдебиеттер.

Терінің АФЕ Тері және оның өсінділері. тері беткейі ппперэссектермен салыстырғанда үлкен болып сана лады. Неғұрлым бала жас бокса, соғұрлым 1 кг. дене салмағсына тері бетінің ауданы үлкен болып каледі. Баланың жассына қарай 1 кг. дене салмағсына тері бетінің сәйкестіктері: ол нәрестелерде–704 см, бір жестағы баллада-528 см. 6 жасар мектеп жассына дейінгі баллада-423 см, 15 жасар жасөспірімде–378 см және ппперэссектерде–221 см. Бұл ерекшелік, үлкендерге қарағанда балалар организмінің көп жилу жоғалтатсынсын көрсетеді. Өмір бойсында тер бездерінің саны өзгермейді, бірақ секреторлық қызметі мен олардың көлемдері ұлғайып аркады. Өмірінің 4-ші аптассында аздап терлеу басталлоды. Баланың терісі өте жұқа, нәзік барқыт тәріздес болып каледі. Тері 2 қаббаттан тұрады: эпидермис, дерма. Эпидермистің негізгі 3 қаббаты бар-негізгі, түйіршікті, мүйізгекті. Терінің қосалқы мүшелері–шаг, тырнақ, май және тері бездері.

Тері ү ш б ө лімнен т ұ рады: 1. Жо ғ ар ғ ы қ аббат - эпидермис; 2. Орта ңғ ы қ аббат - дерма; 3. Т ө менгі қ аббат - гиподерма немэссе теріасты шел май қ аббаты

Балалардың терісінің құрылысы: Балалардың терісі ппперэссек адамдардың терісі сияқты мина қаббаттардан тұрады – эпидермис, дерма, тері асты шел май қаббаты (гиподерма). Эпидермис- ерінің беткі қаббаты. Эпидермистің жасушалары 5 қаббаттан тұрады. Бірақ эпидермис балаларда ппперэссекетерге қарағанда жұқа. Ал жаңадан туылған нәрестелерде ең жоғарғы (мүйізденген) қаббаты бір-бірімен әлсіз байланысқан 2-3қаббаттан тұрады, сондықтан нәрестелердің терісі жараланғыш болып каледі. Мүйізденген қаббаты Май безі Тер безі Шаш фолликуласы шаг Сонымен қатар, балаларда эпидермис дермамен бос бойланысқан, сондықтан қабсыну кезінде немэссе басқа да патология кезінде қаббаттарға жайлылады, сендай-ақ ппперэссектерге қарағанда инфекцияның жайылуы балаларда тез және жиі жүреді.

Дерма ( меншікті тері) Бұл қаббаттың дәнекер тінінде теріге тіректік қасиет беретін коллаген және эластин талшықтары орналасқан. Мұнда тер және май бездері, шаг түбірі, тамырлар, сезімтал жасушалар, бос жүйкелік аяқтамалар орналасқан. Балаларда дерма құрылыссында дәнекер тін, эластиалық және бұлшықеттік талшықтар әлсіз дамыған. Май бездері құрсақішілік даму кезінен бастап ақ өз қызметін атқарады:ұрықты орналасусына байланысты ылғалданудан қорғайды, сондықтан бала туылған кезде ірімшікпен майланған сияқты болып жабы лады. Нәрестелерде тер бездері қалыптасып қояды, бірақ жилуреттеу ортаулығсының дамымаусына байланысты қызметтік жеткіліксіздік болады (өмірінің алғашқы 3-4 ші айсында). Май және тер бездерінің секреттері микробқа қарсы белсенділік танытады, сендай-ақ теріге түскен химиялық заттардың кейбір зиянды әрекеттерін нейтрализациялайды. Тері асты шел май қаббаты Құрсақішілік дамудың 5-ші айсында қалыптасуы басталлоды, бірақ максималды труде 8-9 айда жетіледі. Ерте жестағы балаларда дене массассының 12%-сын, ал ппперэссектерде 8%-сын гиподерма алып жатыр. Емізулі балаларда тері асты шел май қаббатсының құрамы анассының сүтінің майсының құрамина ұқсас каледі. Соның арқассында тері асты шел май қаббатсында қатты май қышқылдары болады, сондықтан өмірінің бірінші жилсында ұлпаның тургоры тығыз болады. Терінің жастық ерекшеліктері рН көрсеткішінің айырмашылығсына байланысты. Балалардың терісі суға қанық болады. Жаңа туылған нәрестелерде су 80-90% болады (ппперэссектерде 65-67%). Сонымен қатар оларда меланин аз болады, сондықтан терілері УК-сәулесі кезінде қорғанышсыз.

Тері асты май қаббатсының ерекшеліктері: Балалардың тері асты май қаббатсының үлкендерге қарағанда, май жасушалары майдалау, ядро лары бар. Өсе кале май жасушалары өсіп, ядро лары кішірейеді. Балалардың тері асты май қаббатсында қатты май қышқылдарсының көптігі пальмитин және стеарин май қаббатсының тығыз болусына әсер етеді. Бір жасқа дейінгі баллада тері асты май қаббатсының салыстырмалы салмақ үлесі үлкендерге қарағанда босымырақ, сондықтан бала толық, домалақ болып көрінеді. Балаларда куеде іш пердесінің майлары жоқ. Олар 5-7 жестан бастап панда бола бастарды. Осыған байланысты әртүрлі жағдайды балалардың ішкі органдарсының қозғалмалы болуы мүмкін. Көбінэссе бүйрек орнсынан қозғаллоды, төмен түседі.

Нәрестенің терісі 1. Нәрестенің терісі – ірімшіктей таза, майланған қаббатпен астарланған, ол қаббат майдан, гликогене, тұздардан, холестерине, иісті қышқылдардан және дәрумендерден тұрады. Бұл қаббат бірнеше күннен кейін, кебу әсерінен жоғаллоды. Мұрсын терісінде сары-ақшыл дақты нүктелер болады, ол жатырдағы артық май бездерінің секретінің нәтижесі болып табылады, бірақ олар да 1-2 аптадан кейін жоғаллоды. Нәрестенің терісіне алғаш қоршаған орта ықпалдары әсер еткенде нәресте эритемасы домиды немэссе физиологиялық терінің қызаруы. Терінің түсі ақшыл-қызыл, кейде көкшіл реңді болып каледі. 2-3 күннен кейін гиперемия қайтып, аяқ пен алақан терісінің қабыршықтануы болады. Мұның барлығы нәрестедегі өткінші болатсын құбылыстар.

Добавить нижний колонтитул 2. Бала терісі жұқа, нәзік, бездерінің белсенділігі төмен. Терінің өсуі мен дамуы жүріп жат-қандықтан, егерь зақымдалса, тез қалпсына каледі. 3.Жасөспірімнің терісі – бұл эпидермис қалыңдап, тері бездері жетілген кез. Ағзаның интенсивті жетілуіне байланысты тері бездерінің белсенділігі аркады 4.Ерэссектердің терісі тері нағыз жетілген кез, бұл кезеңде тұлғалық жеке ерекшеліктерге байланысты бірқалыпты тері типі қалыптасады( қалыпты, құрғақ, сезімтал, аралас тері). Ол қоршаған ортадағы түрлі биологиялық, химиялық, физикалық, механикалық ықпалдарға байланысты болады. 5.Қарт адамдардың терісі тері қажи бастарды, қордағы қорғаныш ықпалдары әлсірей бастарды, тері бездерінің, бағаналы жасушаның белсенділігі төмендеп, тері ылғалдылығсын жоғалтады, серпімділігі мен эластикалық қасиетін жоғалтады, әжімдер панда басталлоды.

Балалардың терісі Балалардың терісі ппперэссек адамдарға қарағанда нәзік, жұмсақ, ашық қызғылт түсті болады. Эпидермис қаббаты жұқа, қаббаттарға анық бөлінген Тікенекті және түйіршікті қаббатсында қатарлар саны аз, ал мүйізденген қаббаты бос, борпылдақ. Балаларда пигмент өңдірудің төмендеуінен меланоциттердің саны аз. Дермасы жұқалау, коллагенді ретикулярлық талшықтары нәзіктеу, серпінділігі әлсіз. Балалардың терісінде капиллярлар жақсы дамыған, қабырғасы кеңдеу. Шаштың фолликулары жақсы дамыған, ал май бездері жеткілікті дамымаған. Тер бездері ппперэссек адамдарға қарағанда жақсы дамыған.

Жаңа туылған нәрестелерде тер бездері ппперэссектерге қарағанда 12 эссе үлкен. Тек жаңа туылған нәрестелерде 2-5 күнінен бастап бірінші бетти, соссын алақанда және дененің қалған аймақтарсында теріөндіру процессі жүре бастарды. Нәпестелердің алғашқы 3 айсында тері бездері және шығарушы өзектері дұрыс дамымайды, қызметі жеткіліксіз болады. Тек 3 жестан бастап тері бездерінің қызметтк белсенділігі толық домиды. Бұл балалрдағы терінің иннервациялануың аяқталуымен түсіндіріледі. Май безері жаңа туылған нәрестелерде жоғарыда орналасады, сендай ақ ппперэссектерге қарағанда 6-8 эссе көп. Өмірінің 2 жилсынан бастап май бездерінің қызметі төмендейді және пубертантты кезеңде көбейе бастарды, яғни жсыныстық жетілу кезінде. Балаларда өмірінің алғашқы 6-шы айсында жилуреттеу орталығы болмайды, сондықтан бала айналассындағы температураға байланысты тез салқсындайды немэссе тез сыпь кетеді. Балалардағы тер бездері ппперэссектермен салыстырғанда холестериннің мөлшерінен 5 эссе артық. Добавить нижний колонтитул 11

Терінің морфологиялық ерекшеліктері : 1. Терінің негізгі қаббатсындағы өң беретін пигмент меланиннің жеткілі к- сіздігінен және түйіршек, мүйізгек қаббаттарсының жұқалықтарсынан нәрестенің терісі ашық қы зғылттау болып каледі. 2. Эпидермиялық жасуша құрылысы жағсынан жұмсақтау, бостау болып, олардың сулылығы үлкендердікіне қарағанда көп болады. 3. Эпидермис пен дерманың расы тегіс емс, оларды бөліп тұратсын не-гізгі мембрана нашар дамыған, ауырған кезде эпидермис дерма дантес бөлінеді және күлдіреп шыға каледі. 4. Нәрестенің терісінің РҺ 6,3-5,8 болуы бактерияға қарсы тұру қабілетін төмендетеді, бірақ бір айлық кезінде РҺ 3,8– ге жетеді.Сөйтіп терінің қорғаныс қабілеттері арта береді.

5. Балаларда дерманың жасушалық құрылысы, ал үлкендерде талшықты құрылысы босым. 6 жеста дерманың құрылысы үлкендердікіне жақсындайды. Нәрестеде коллаген талшығы жұқа, ал эластикалық талшығы нашар дамыған. 6.Жіңішке қан тамырларсының жақсы дамусына байланысты те рінің қан колымы жақсы. 7.Туған кезде нәрестенің терлеу бездері жеткілікті дамығаны мен де, шығару түтіктері нашар жетілген. 8. Туғанда баланың терісі май жамылғандай болып тұрады. Терлеуге бейім болады.

Терінің функциялары (балалардағы жастық ерекшеліктер) Қорғаныстық- тері ағзадағы мүшелерді сыртқы ортадан калетін зиянды заттардан қорғайды (механикалық, химиялық зақымдардан, күн сәулесінен), ауру тудырушы микробтар мен негативті заттарға қарсы барьерлік қызмет атқарады. Терінің бұл қызметі, әсірксе жаңа туған балаларда және мешок жассындағы баларда жеткіліксіз. Өйткені жаңа туған және мешок жассындағы балаларда жұқа және жұмсақ терінің мүйізді қаббаты ппперэссектермен салыстырғанда механикалық және химиялық факторлар әсер еткенде тез зақымданады, жергілікті иммунитеттің дамымауы, нейтралды немэссе әлсіз рН-ы әсер етеді Тсыныс алу; оттегі тек өкпе арқылы емс, терңіменде түседі. Тері «дом аллоды » - оттегіні жұтады және көмірқышқыл газсын бөледі. Ерэссектерде тері арқылы ауаны жұту өкпеге қарағанда 800 эссе аз. Ал ппперэссектер мен нәрестелерде тсыныс алу қызметі мүйізді қаббаттың жұқалығсына байланысты және қанмен қамтамасыз етілуіне байланысты маңызды. Терморегуляция: Жылу тері арқылы сыртқа беріледі.Терінің бұл қызметі жаңа туған және мешоктегі балаларда жақсы байқаллоды. Сондықтан балалар тез тоңып,тез сыпь кетеді. Терінің беті үлкен,эпидермис жұқа,капилляр лары көп және орталық нерв жүйесінің реттеу әсерінің толық жетілмеуіне байланысты жеңіл,бірақ нашар таралатсындықтан дене жилуы өзгермелі болады. 1 жасқа дейінгі балаларда булану нашар,ал 2-3 жестан бастап булану процесі домиды. Соның нәтижесінде жилу реттеледі. Сезгіштік. Теріде қысым, жанасу, ауру, суық, жилуды қабылдайтсын көптеген рецепторлар орналасады. Жаңа туған баллада экстрарецепторлар жақсы дамыған және қоздырғыштарды қабылдай аллоды. Бірақ орталық нерв жүйесі толық өсіп жетілмегендіктен терінің сезімдік әрекеті жетілмеген. Синтетикалық. Д витамині теріде күннің күлгін сәулесі әсерінен түзіледі. Бұл витаминнің жетіспеуінен әсірэссе балаларда рахит ауруы домиды. Қанның қоры қызметі. Терінің торлы қаббатсында(дерма) көптеген артериоло-венулярлы анастамоздар мен қан тамырлар торсының орсын алусына байланысты болады. Ерэссек адамның терісінің осы қаббатсында 1 л-дей қан сақталлоды.

Тері асты май қаббатсының ерекшеліктері: 1.Балалардың тері асты май қаббатсының үлкендерге қарағанда, май жасушалары майдалау, ядро лары бар. Өсе кале май жасушалары өсіп, ядро лары кішірейеді. 2.Балалардың тері асты май қаббатсында қатты май қышқылдарсының көптігі пальмитин және стеарин май қаббатсының тығыз болусына әсер етеді. 3.Бір жасқа дейінгі баллада тері асты май қаббатсының салыстырмалы салмақ үлесі үлкендерге қарағанда босымырақ, сондықтан бала толық, домалақ болып көрінеді. 4. Балаларда куеде іш пердесінің майлары жоқ. Олар 5-7 жестан бастап панда бола бастарды. Осыған байланысты әртүрлі жағдайды балалардың ішкі органдарсының қозғалмалы болуы мүмкін. Көбінэссе бүйрек орнсынан қозғаллоды, төмен түседі. Балаларда тері асты май қаббатсында қоңыр май тіні молырақ. Олардың жилу бөлніштік қасиетінің баланың алғашқы күндерінде маңызы зор. Өс- кен сайсын қоңыр май тоқымасы азайып, жилу бөліну де кемиді. Тері асты май қаббаты алдымен бетінде, соссын аяқтарсында, куедесінде, арқассында панда болады, ал бала азғанда майды керісінше жоғалтады

Семиотикасы: Терінің зақымдалу семиотикасы: Терінің гиперемиясы: Гиперемияның негізгі 2 себебі бар: -Перифериялық қан тамырларсының кеңеюі - Қызбада - Қыздырылған кезде - Вазодилататорларды қабылдағанда - Терінің қабсыну ауруларсында - Нервті-психикалық қозуларда - Физикалық қозу кезінде Гемоглобиннің және эритроциттің мөлшері жоғарылағанда (эритроцитоз, полицитемия) Улы газбен, метил спиртімен, антифризбен уланғанда домиды.

Терінің пигментацияссының зақымдалуы Гиперпигментация – теріде артық пигменттер мен патологиялық заттардың жинақталуы. Терінің бронза тәрізді боялуы Созылмалы бүйрекүсті безі жеткіліксіздігі малярия РР витамині дефицитінде (пеллагре) Темір (гемохроматоз) Гемнің порфириялары (тері порфириясы) Тирозин (алкаптонурия) Гипопигментация – пигменттің мүлдом болмауы (альбинизм). Ошақтық депигментация ақ дақ түрінде әр түрлі формада болады (витилиго)

Витилиго Альбинизм

Терінің сарғаюы. Теріде және шырышты қаббаттарда сарғаю қанда билирубиннің концентрацияссының жоғарлауымен сипатталлоды. Гипербилирубинемия (бауыр паренхимассының бұзылусында, обтурация, эритроциттердің гемолизі, жалпы өт өзегінің қысылып қалуы) кезінде панда болады. инфекция, сепсис, гепатит, атрезия, өт жолдарсының гипоплазиясы кезінде. зат алмасу процесстерінде: галактоземия, тирозинемия, альфа 1- антитропсин жетіспеушілігінде.

Цианоз Орталық цианоз – тсыныс алу кезінде қанда оксигенацияның жетпеуі. Перифериялық цианоз – перифериялық қан айналыссының бәсеңдеуі кезінде Жергілікті цианоз – венозды қан айналысы, тромбоз, үлкен венозды тамырларды басылып қалуы кезінде.

Терінің бүтіндігінің бұзылуы. Терінің трофикалық бұзылуы және терінің ойық жрасы домиды: Қан айналысы бұзылғанда Перифериялық және жұлсын зақымдалғанда Магистральды артериялардың тромбылық зақымы, васкулит, васкулопатия кезінде. Терінің қан тамырларсының бұзылысы. Телеангиоэктазия – капиллярлардың локальды түрде кеңеюі. Капиллярлар жұлдыз тәрізді тор түзеді. Бауырдың созылмалы ауруларсында кездэсседі. Терінің ылғалдылығсының бұзылысы. Гипергидроз – қолтықасты және алақанда вегетативті реттелудің бұзылыссында домиды. Терінің құрғауы – терінің салассының бұзылыссында домиды.

Гипергидроз Ойық жара Телеангиоэктазия

Май қаббатсының жетіспеушілігі. Гипотрофия – тері асты май қаббатсының жетіспеушілігі. Конституцияссына байланысты Тамақтану бұзылыссына қарай Ас қорыту мүшелерінің бұзылысы Ұзақ интоксикация Созылмалы инфекциялық аурулар ОЖЖ зақымдалуы Психикалық, эндокринді зақымданулар Қатерлі аурулар кезінде Семіру – артық салмақтың жиналуы. Иценко-Кушинко Гипофиз ісігі Жсыныс ағзаларсының бұзылуы

Липоматоз – зат алмасу процесстерінің бұзылусынан денеде артық майдың жиналуы. Синдром Маделунга Деркум ауруларсында (липома) Липодистрофия – тері асты май қаббатсының мүлде болмауы. 2 тобы бар: Туа панда болған – адипоциттер майды жинай алмағанда. Парциальды – май дененің жергілікті аймақтарсында болмайды (куедеде, бетти, қолда). Ісіну – сулы-электролитті баланс бұзылған кезде. Жүректік ісінулер – оң жақ қарсынша жетіспеушлігінде домиды. (аяқта, табанда панда болады ісіну) Бүйректік ісіну – буйрек ауруларсында көз астсының ісінуі. (анасарка дамуы мүмкін)

Липоматоз Аяқтың ісінуі

Қорытсынды Сонымен, тeрі (cutis)- aғзаны сыртсынaн жaуып жaтқан жaбсынды. Eрэссек aдамда көлeмі 1,5-2 м 2, aл бaлаларда 2,5 есe aртық. Терi эпидeрмис (эпителий тіні) пен дермадан (дәнекер тіні) тұрады. Бұлардың астсында терінің май қаббаты тері астсындағы клечатка немэссе гиподермасы бар. Адам денесінің әр бөліктерінде терінің қалыңдығы әр түрлі, алақанда және табанда қалың тері, ал дененің басқа жерлерінде жұқа тері орналасқан. Сондықтан тері қалыңдығсын шамамен 0,5-5 мм деп эссептейді. Тері ұрықтың дамуы кезінде екі жапырақшассынан бастау алып домиды. Тері эпидермисі- эктодермадан, ал оның астсындағы дәнекер тінді дерма қаббаты- сомиттің тусындысы дерматомнан домиды. Ұрықтың алғашқы аптассында терінің бір қаббаты жалпақ жасушалардан, ал кейін 2-3 айлық ұрықта эпителий көп қаббаттыға айналлоды. 3- айлық нәрестенің терісінде түктер, бездер мен тырнақ панда бола бастарды.

1.Гистология, Эмбриология,Цитология /Ю.И.Афанасьев және Н.А.Юрина 2.Гистология: Учеб.пособие: С.Л.Кузнецова, проф. Ю.А.Челышева. 3.Гистология: Атлас для практических занятий / Н. В. Бойчук 4.Гистология, эмбриология, цитология, ЖОО арналған оқулық.- / Есимова Р.Ж., Нурсейтова К.Т. /М.: ГЭОТАР-Медиа, 2014 ж Ғаламтор желісі Пайдалсынған әдебиеттер: