Тақырыбы: Витаминдер Орындаған:____________ Қабылдаған:___________ Тобы:________

Жоспары: Витаминдер туралы жалпы түсінік, жіктелуі. Витаминдердің қасиеттері Витаминдер алмазуының біртексте бұзылыстары

Витаминдер Ұсақ молекулалы биологиялық белсенді затрат (ББЗ), әдетте олар кофермент тер немсе олардың бөлшектері болып табылады және тиімді зат алмазу және организм тіршілігі үшін аса қажет. Қазіргі кезде витаминдік белсенділікті бір ғана зат емс, химиялық құрылысы ұқсас бірнеше қосындылар көрсететіні анықталды. Бұл затратды витамерлер деп атайды.

Адам организміне витаминдер тағаммен түседі, сонымен қатар кейбір суда еритін витаминдер ішек микрофлорасымен де түзіледі, бірақ түзілген витаминдер мөлшері организм қажеттілігін өтей алмайды. Тек биотин және К витамині ғана организме керекті мөлшерде өндіріледі. Сондықтан витаминдер немсе провитаминдер міндетті түрде тағаммен бірге түсуі қажет.

Витаминдердің жіктелуі Витамин ВитамерАтқаратынміндеттері А-витамині Ретинол, Ретиналь Ретинол қышқылы Ретинол қышқылы Көру нілдері, эпителийдің нақтылануы Д-витамині Холекальциферол (Д3), Эргокальциферол (Д2) Кальций тұрақтылығы, сүйектерде зат алмазуы Е-витамині токоферол токоферол Мембраналық антиоксиданттар К-витамині Филлохинондар (К1) Менахинондар (К2) Менадион (К3) Қан ұю, кальций алмазуы С-витамині Аскорбин қышқылы Дигидроаскорбин қышқылы Тропоколлагендігидроксилдеу, дәрі-дәрмектер және стероидтар алмазуы

В1-витаминіТиамин 2-кетоқышқылдары декарбоксилдеу, кетондық топтарды ауыстыру коферменті В2-витаминіРибофлавин Май қышқылдары және Кребс оралымы өнімдерін тотықсыздандыру реакциясының коферменті Ниацин Никотин қышқылы Никотинамид Бірқатар дегидрогеназалардың коферменті В6-витаминіПиридоксол ПиридоксальПиридоксамин Аминқышқылдарының коферменті

Фолий қышқылы Фолий қышқылы Фолациндер Карбон топтарының алмазу коферменті Биотин Биотин Карбоксилдеу әсерленісінің коферменті Пантотенқышқылы Пантотенқышқылы Май қышқылдары алмазуының коферменті В12-витаминіКобаламин Пропионат, аминқышқылдары, карбон топтарының алмазу коферменті

Витаминдердің қасиеттері Қазіргі кезде бірнеше жүзге торта ферментер болатыны белгілі, солардың құрамына кофактор есебінде витаминдер кіреді.

Еритін қасиеттеріне орай витаминдер екі түрге бөлінеді: майданн еритін витаминдер (А,Д,Е,К витаминдері) суда еритін витаминдер (басқалары)

Суда еритін витаминдер Әріптіктаңбасы Аттары және синонимдері Құрамына витаминдер кіретін Ересекте рдің тәу ліктік қа жеттілігі, мг Дәрілік препараты В1 Тиамин (антиневриттік витамин, аневрин) Тиаминпирофосфат 1,2 Тиамин бромиді Тиамин хлориді В2 Рибофлавин (өсудің стимуляторы) Флавинмононуклео тид, Флавинадениндину клеотид (ФАД) 1,3Рибофлавин РР Никотин қышқылы, никотинамид(ниацин, пеллаграға қрасы витамин, В3 Никотинамиддаден индинуклеотид (НАД), Никотинамиддаден индинуклеотидфос фат (НАДФ) 16,0 Никотин қышқылы, Никотинамид

В6Пиридоксин(адермин)Пиридоксальфосфат 1,6Пиридоксингидрохлориді В12Цианокобала- мин (анемияға қрасы) Коэнзим В12 0,002- 0,005 Цианокобала мин Вс Фолий қышқылы (фолацин, птероилглутамин қышқылы, анемияға қрасы) Тетрагидрофолий қышқылы 0,4 Фолий қышқылы С Аскорбин қышқылы (цингаға қрасы витамин, скорбутқа қрасы витамин) * Аскорбин қышқылы Р Биофлавоноид- тар, өткізгіштік витамині 30-50Рутин Кверцетин

Бұл топқа витаминдердің едәуір саны, соның ішінде В тобының витаминдері, С витамині және т.б жатады. Тиамин (В1 витамин) үлкен мөлшерде бидай ұнының кебігінде, күріште бұршақта, ашытқыда басқа өсімдіктес жануарларда кездеседі. Тиамин ішектен сорылып, фосфорланады және тиаминпирофосфатқа айналады. Тиаминнің жетіспеушілігінде көмірсу алмазуы күрт бұзылады, одна кейін метаболизмнің басқа да түрлері. В1-гиповитаминозы полиневрит, бұлшықет әлсіздігі дамуына, бери-бери ауруына парез және паралич дамуы мүмкін. Сонымен қатар, жүрек-таймыр жүйесінің қызметі бұзылады, кейде тахикардия, жүрек дилятациясы, ісінумен жүретін жүрек жетіспеушілігі демиды. Невритте, невралгия да, парезде, радикулите, бірқатар тері ауруларында, асқазан ішек жолының, жүрек-таймыр жүйесінің патологиялық жағдайларына қолданады. Ішке парентералды тағайындайды.

Рибофлавин (В2 витамині) үлкен мөлшерде баурыда, бүйректе, жұмыртқада, сүт өнімдерінде, ашытқыда т.б,.Ішектен сорылып, рибофлавинАТФ қатысуымен фосфорланады және келесі коферменттік түрге айналады: ФМН және ФАД. Жетіспеушілігінде ангулярный стоматит (хейлоз) –езуде, ерінде, жарықтар пайда болады. Глоссит, мұрын және құлақ маңындағы терінің зақымдалуы байқалады. Васкулярлы кератит тән. Жарықтан қорқу, көзден жас ағу, көздің қараңғыда көруі бұзылады(гемералопия). Рибофлавинд мононуклеотид парентералды қолданады.

Аскорбин қышқылы (С витамині) маңызды биологиялық рөл атқарады,едәуір мөлшерде көкөністерде, жеміс-жидектерде, қарақаттың жапырағында кездеседі. Аскорбин қышқылының негізгі әсерлері тотығу- тотықсыздану үрдістеріне қатысуына байланысты. Аскорбин қышқылының дегидроаскорбинқышқылына айналуы нәтижесінде жүзеге осады. Бұл үрдіс қайтымды және сутегі атомын тасымалдануымен жүреді. Аскорбин қышқылының жетіспеушілігі гиповитаминоз, ал кейбір ауры жағдайларда авитаминоз (қырқұлақ немсе скорбут) дамуына әкеледі. Қырқұлақ кезінде қажу, терінің құрғауы, теріде гемораггиялық бөртпе, қызыл иектен қан ағулармен жүретін гингивит, тістің босауы және түсуі, бұлшықетке қан құйылу, қол аяқтың аурыуы, ішкі мүшелер жағынан бұзылыстар байқалады. Иммунитет зардап шеккендіктен, жұқпалы ауруға қрасы тұру төмендейді. Аш ішекте сіңіріледі, жартылай тіндерде қорға жена лады. Оксалаттар түрінде шығарылады. Аскорбин қышқылын оның жетіспеушілігін алдын алу және емдеу үшін, қан ағуларда, инфекция лорда, химиялық затратмен уланғанда, атеросклерозда, сәуле ауруында, баяу жүретін регенеративті үрдісте, жоғары жүктемелерде қолданады. Препаратты ішке парентералды енгізеді.

Р витамині биофлавоноидтар тобина жататын бірқатар затратды біріктіреді (химиялық флавон туындылары болып табылады). Олар цитруса, итмұрын жемістерінде, қара жемісті шитен жидегінде, шайдың жасыл жапырағында және т.б. кездеседі. Негізгі әсері капиллярлардың өткізгіштігін және жарылғыштығын азайту. Аскорбин қышқылы мен бірге ол тотығу-тотықсыздану үрдістеріне қатысады. Жетіспеушілігінде капиллярдың резистенттілігінің төмендеуі байқалады, оны Р витаминдік белсенділігі бар препараттарды тағайындау арқылы жояды. Соңғысы ретінде рутин, кверцетин, шай өсімдіктері жапырағынан алынған Р витамині, цитрусардан және басқа өсімдіктерден алынған Р витамині қолданылады. Препараттарды таймырлардың өткізгіштігі жоғарлауымен жүретін патологиялық жағдайларда қолданады. Ішке тағайындайды.

Ә ріпті к Та ң басы Аттары ж ә не синнонимдері Ересектерді ң т ә уліктік қ ажеттілігі, мг Д ә рілік препараты А Ретинол (аксерофтол, антиксерофтальмиял ы қ витамин) 08-1,0 мг ( МЕ) Ретинол ацетаты (пальмитат) Балы қ майи D2 Ергокальциферол (рахитке қ расы витамин) 10 мкг 10 мкг (400 МЕ) Ергокальциферо л Балы қ майи

D3D3D3D3Холекальциферол (рахитқа қрасы витамин) * Е Токоферол (бедеулікке қрасы витамин) Токоферол ацетаты К1 Филлохинон (антигемораггиялық витамин) мкг мкг Фитоменадион (К1 витамині) К2 Менахинон (антигемораггиялық витамин, фарнохинон)

Антигемораггиялық қасиеті (қан ұюын жоғарлатады) бар К тобының витаминдері де майданн еритін витаминдер болып табылады. Оларға табиғи К1 витамині, (филлохинон) және белсенділігі аз К2 витамині(менахинон) жатады. Суда еритін синтетикалық викасол препаратының қасиеттері ұқсас.Ол кең қолданылады, себебі, К1 витамині УК сәулелер мен сілтілер әсерінен ыдырайды. К витамині көп мөлшерде өсімдіктерде (саумалдықта, капуста да, асқабақта және т.б.) кездеседі. Жануар тексте өнімдер арасында К витаминінің көзі бауры болып табылады. Оны тоқ ішектің микроорганизмдері де қарқынды түрде синтездейді. К витамині баурыда протромбин, проконвертин және де бірқатар қан ұю факторларының синтезіне ынталандырғыш әсер көрсетеді. Сонымен қатар, ол АТФ, креатинфосфат, бірқатар ферментер синтезіне қолайлы әсер етеді. К витамині жетіспеушілігінде қанда протромбин және басқа да қан ұю факторларының мөлшері төмендейді, ол тіндерден қан кетумен, гемораггиялық диатез дамуымен көрінеді. К витаминінің абсорбциясы аш ішекте жүреді. Майда еритін К витамині препараторының сорылуы өт қышқылдарының қатысуын талап етеді. Олар ішектен лимфаға, одна кейін қанға түседі.

К витамині тобының препараторы гемостатиктер ретінде гипотромбинемияға байланысты қан кетулерде, гемораггиялық диатезе қолданылады. Оларды жаңа туған нәрестелердің геморрагиялық ауруларында, гепатите, бауры циррозында, созылмалы диарея да, асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасында, белгілі көрсетулер бойынша операцияға дейін және операция дан кейінгі кезеңде, жатырдан қан кетулерде тағайындайды. Заттардың әсері оларды енгізген соң бірнеше сағаттан соң басталады. Фитоменадион (К1 витамині) әсері тікелей емс антикогулянттар – неодикумарин, фенилин және т.б. Антогонисі ретінде қолданылуы мүмкін. Препаратты ішке және парентералды енгізеді.

Витаминдер алмазуының біртексте бұзылыстары Авитаминоз Гиповитаминоз Гипервитаминоз Дисвитаминоз

Авитаминоз деп организмде витаминдер болмауынан және олардың әсерінің жүзеге аспауы салдарынан дамитын дерттік жағдай. Гиповитаминоз – организмде витамин мөлшерінің азаюы және олардың әсерлерінің жеткіліксіздігінен пайда болатын дерттік жағдай. Гипервитаминоз – витаминнің организме көп мөлшерде түсуі және артық әсері нәтижесінде дамитын дерттік жағдай. Дисвитаминоздар – бір немсе бірнеше витаминдердің мөлшері жетіспеуі және олардың әсері төмендеуінен, бір немсе бірнеше витаминдердің әсері күшеюімен қабаттасып дамитын дерттік жағдай.