Pedagogikaning predmeti, maqsadi va vazifalari Shokirov Ismoiljon
SURXONDARYO VILOYATI DENOV TUMANIDAGI DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI BOSHLANGICH TALIM VA SPORT YONALISHI II- КУРС 301 –GURUH TALABASI ARIPOVA DILOPOMНИНГ BOSHLANGICH TALIM PEDAGOGIKASI INNOVATSIYA VA INTEGRATSIYASI FANIDAN TAQDIMOTI Shokirov Ismoiljon
Reja 1.Pedagogika fanini predmeti, maqsadi va vazifalari 2.Pedagogika fanining asosiy tarmoqlari 3.Asosiy pedagogik kategoriyalar 4.Pedagogikaning boshqa fanlar bilan aloqasi 5.Pedagogikning ilmiy-tadqiqot metodlari Shokirov Ismoiljon
Kelajagi buyuk davlatni qurayotgan kishilarning tafakkuri, yangi iqtisodiy munosabatlarni tiklashga, moddiy nematlar ishlab chiqarishga astoydil kirishib doimo yonib yashash hissi bilan sugorilgan bolishi lozim; Mana shunday ijobiy xislatlarga boy insonni tarbiyalash pedagogika oquv yurtlarining, oquv muassasasi, litsey, gimnaziya, kollej, institut va universitetlarning asosiy vazifasi hisoblanadi; Shokirov Ismoiljon
Pedagogika fanining predmeti, oqitishning, talim-tarbiyaning zamonaviy qonuniyatlari, mazmuni, usullari, vositalari bilan kishilarni, yoshlarni, mutaxassislarni qurollantiruvchi fan bolganligi uchun ham uning metodologik asoslari maqsad va vazifalari dunyoning moddiy-manaviy rivojida shaxs kamoloti uygunligi qonuniyatlari va davlatning zamonaviy siyosatidan kelib chiqadi; Shokirov Ismoiljon
Tarbiya nazariyasining goyalari ancha oldindan ilgari surilgan bolishiga qaramay pedagogik ilmiy bilim-fan sifatida bir oz keyin shakllangan; Pedagogikaning fan sifatida shakllanishi buyuk chex pedagogi Yan-Amos Komenskiy ( ) nomi bilan bogliqdir; Komenskiy tomonidan taklif etilgan tamoyillar, talim jarayonining shakl va uslublari «Pedagogika»ning oltin fondiga kirgan; Uning mashhur «Buyuk didaktika» asari pedagogika nazariyasi va amaliyoti sohasida birinchi muhim ilmiy asar hisoblanadi; Shokirov Ismoiljon
«Har bir hunarmand buyumni yasashga yaroqli materialning xossalarini organgani singari, oz oldiga insonni barkamol qilib tarbiyalash vazifasi turgan pedagog ham shogirdining qanday xislatlarga ega ekanligini bilishi kerak» Y;A; Komenskiy Shokirov Ismoiljon
Alhosil, tarbiya bizlar uchun yo hayot – yo mamot, yo najot – yo halokat, yo saodat – yo falokat masalasidur; Abdulla Avloniy Shokirov Ismoiljon
Pedagogika fanining maqsadi: Respublikamizda komil insonni voyaga yetkazishning bir butun xolatdagi muammolarini xal kilish; Talim-tarbiya samaradorligini tinmay oshirish va Dune talablari darajasiga olib chiqish masalalariga ijodiy yondashish; Umuminsoniy qadriyat va milliy madaniyatning asoslarini etiborga olib, talim-tarbiya mazmunini, milliy mafkurani shakllantirib borish imkonini yaratish; Pedagogika-tarbiyashunoslik qoida, qonunlarni ilgor tajribalar asosida boyitib borish va yangi ish shakllarini izlashga tadbirlar belgilash; Uzluksiz talim tizimini yanada rivojlashtirish muammolarini xal kilish; Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ni amalga oshirish; Shokirov Ismoiljon
Pedagogika fanining vazifalari: Sharq va Garbda xalq yaratgan xalq ogzaki ijodiyoti, pedagogikasi, mutafakkir, marifatparvar, pedagog va olimlarning tarbiyashunoslikka doir ilgor goyalarini organib, tahlil qilib, komil insonni tarbiyalash jarayonini organish; Komil insonni tarkib toptirishning qonuniyat, qoida va zaruriy sifatlarini aniqlash; Pedagogikadagi talim-tarbiya nazariyasini hozirgi davr xususiy metodikasi bilan uzviylik muammolarini ishlab chiqish va yangi pedagogik texnologiya qonunlariga amal qilish; Talim-tarbiya nazariyasidagi qoida, qonun, tamoyil, metod va usullarini maktab amaliy hayoti bilan boglab, bolajak oqituvchilarga orgatish; Shokirov Ismoiljon
Jamiyatda kechayotgan ijtimoiy islohotlarning samaradorligi uning fuqarolari ega bolgan manaviyatga bogliq; Shu bois mustaqillikning dastlabki yillarida Ozbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I;A; Karimov jamiyat rivojlanishining manaviy-axloqiy negizlarini aniq belgilab berdi va manaviy –axloqiy ishlash ushbu yonalish asosida olib borildi: umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik; xalqimizning manaviy merosini mustahkamlash va rivojlantirish; insonning oz imkoniyatlarini erkin namoyon qilishi; vatanparvarlik Shokirov Ismoiljon
Yosh davrlari pedagogikasi mazkur guruhlar bilan olib boriladigan tarbiyaviy-tashkiliy ishlarning qonuniyligini tadqiq etadi hamda eng avvalo ularni tarbiyalanuvchilarning oquv muassasalari shart-sharoitlarida amalga oshirish dasturini ishlab chiqadi; Katta yoshdagilar pedagogikasida oliy oquv yurti shart-sharoitlarida yoshlarni tarbiyalashning nazariy masalalari va metodikasini ishlab chiqadigan pedagogika tarmogi sifatida oliy oquv yurti pedagogikasining shakllanayotganligi, uning aniqlashib borayotganligi kozga tashlanadi; Milliy armiyamiz uchun mutaxassislar tayyorlaydigan harbiy oquv yurtlarida yoshlarga talim berish hamda tarbiyalash muammolari bilan harbiy pedagogika sohasi shugullanadi; Bulardan tashqari oila pedagogikasi bugungi kundagi dolzarb vazifalardan birini tashkil etib, oilalarda, oila markazlarida, mahallalarda, jamoat tashkilotlarida, oila-nikoh muassasalarida amalga oshirilayotgan tadbirlarda namoyon boladi; Shokirov Ismoiljon
Surdope dagogika kar va gung tarbiyalanuvchilar talim-tarbiyasi masalalari bilan Tiflopeda gogika kozi ojiztarbiyalanuvchilar talim-tarbiyasi bilan Oligofren opedago gika aqli ojizlar talim- tarbiyasi bilan shugullanadi Shokirov Ismoiljon
Tarbiya-osib kelayotgan avlodda hosil qilingan bilimlar asosida aqliy kamolot – dunyoqarashni, insoniy etiqod, burch va masuliyatni, jamiyatimiz kishilariga xos bolgan axloqiy fazilatlarni yaratishdagi maqsadni ifodalaydi; Tarbiya bola tugilgandan boshlab umrining oxirigacha oilada, maktabda va jamoatchilik tasirida shakllanib boradigan jarayondir; Talim – maxsus tayyorlangan kishilar rahbarligida otkaziladigan, oquvchilarni bilim, konikma va malakalar bilan qurollantiradigan, bilim, qobiliyatlarini ostiradigan, ularning dunyoqarashini tarkib toptiradigan jarayondir; Shokirov Ismoiljon
Bilim – bu oquvchilar oqish orqali bilim bilan qurollanadilar; Bilimni hayotda kop unum beradigan qilib qollay olish uchun bilim bilan birga konikma va malaka hosil qilish lozim; Konikma – mashq qilish natijasida beriladigan harakatlar yigindisidir; Iqtidor va konikma mashq qilish va takrorlash orqali malakaga aylanadi; Bilim asosida konikma va malaka paydo boladi; Bilim bahsda kerak bolsa, konikma mehnatda, dunyoni ozlashtirishda zarur; Malumot – talim –tarbiya natijasida olingan va tizimlashtirilgan bilim, hosil qilingan konikma va malakalar hamda shakllangan dunyoqarashlar majmuidir; Shokirov Ismoiljon
Pedagogika insonlar orasidagi munosabatlarni va ijtimoiy muhitning insonga tasirini tadqiq etuvchi fan sifatida iqtisodiyot, madaniyat rivojlanishining oziga xosligi hamda ularning inson shaxsi shakllanishiga tasirini organadi; Shu bilan birga, pedagogika oquv muassasasi tizimining tashkiliy jihatlaridagi kopgina masalalarni hal etishga, shaxslarni tarbiyalashda oquv muassasasi, oila va jamoatchilikning ozaro hamkorlikda ish olib borishiga yordam beradi; Shokirov Ismoiljon
Etika falsafaning ahloqiy va tarbiya masalalari bilan bevosita bogliqdir; Ularni xal etishda pedagogika ahloqning umuminsoniy qadriyatlariga suyanadi; Estetika (nafosat tarbiyasi) insonning estetik ideallarini shakllantirish, madaniyatga va voqelikka estetik munosabatlari umumiy qonuniyatlarini organadi va estetik tarbiyani ilmiy jihatdan asoslash uchun xizmat qiladi; Bu asoslarni pedagogika fani ishlab chiqadi, yoshlarni gozallikni xis qila olish, tushunishga organish vositalari va yollari belgilab beradi; Psixologiya pedagogikaning boshqa fanlar tomonidan aniqlangan bilimlar, osib kelayotgan insonning shaxsini shakllantirish, ichki jarayonlarini yuz berish omillari va shart- sharoitlari haqidagi bilimlar bilan qurollantiradi; Shokirov Ismoiljon
Pedagogik ilmiy tekshirish metodlar Pedagogik kuzatish metodi; Suhbat usuli (yakka tartibda, guruh bilan ); Talabalar ijodini organish usuli; Test usuli Malumotlarni tahlil qilish usuli; Eksperiment-tajriba-sinov usuli; Statistika malumotlarini tahlil qilish usuli; Matematika va kibernetika usuli; Shokirov Ismoiljon
Pedagogik kuzatish- odatda tabiiy kuzatish orqali oquvchilarning fanlarni ozlashtirishlari, ularning xulq-atvori va muomalalardagi ozgarishlarni hisobga olish va tegishli talimiy- tarbiyaviy tasir korsatish yollarini belgilash uchun qollaniladi; Suhbat metodi- sorashning bir turi bolgani holda tadqiqotchining jiddiy tayyorgarlik korishini talab etadi, chunki u tekshirayotgan shaxs bilan bevosita aloqada boli shvaqtida ogzaki suhbat tarzida, suhbatdoshining javoblarini yozmasdan erkin muomala formasida qollaniladi; Pedagogik sorash metodi- tadqiqotchining boshqa kishilardan pedagogik tajribaning biror tomoni yoki hodisalari haqida axborot olish jarayoni bu metodning asosini tashkil qiladi; Shokirov Ismoiljon
Test sinovlar metodi- bu yozma javoblarning ommaviy ravishda yigib olish metodidir; Test sinovlarini(anketalarini) ishlab chiqish murakkab ilmiy jarayon; Pirovard natijada tadqiqot natijalarining ishonchliligi anketalar mazmuniga, berilayotgan savollar shakliga, toldirilgan anketalar soniga bogliq boladi; Maktab hujjatlarini tahlil qilish usuli – bunda oquvchilarning umumiy miqdori, uning osishi yoki kamayish sabablari tavsifi, oquvchilarning fanlar boyicha ozlashtirish darajasiga, sinfdan qolishning oldini olish, Ragbatlantirish va jazolash choralari turlariga, maktabning moddiy bazasiga etibor beriladi Eksperiment-tajriba-sinov usuli- Ushbu tajriba asosan talim-tarbiya jarayoniga aloqador ilmiy faraz yoki amaliy ishlarning tadbiqi jarayonlarini tekshirish, aniqlash maqsadida otkaziladi;
Shokirov Ismoiljon Statistika malumotlarini tahlil qilish usuli- xalq talimi sohasidagi, jumladan, ajratilgan mablaglarning doimiy osib borishi, darslik va oquv qollanmalari, korgazmali qurollar, oqituvchi kadrlar tayyorlash, maktab qurilishi, xojalik shartnomalari va ulardan tushayotgan mablaglar statistika usuli orqali aniqlanadi; Matematika va kibernetika usullari- oqitish nazariyasi, amaliyotida hisoblash matematikasi va kibernetikasi mashinalari yordamida bir tildan ikkinchi tilga tarjima, dasturli talim va uni mashina orqali boshqarish, oqitishni mustahkamlash, baholash orqali talim-tarbiya samaradorligini oshirish differentsial va individual talim berish, maktab hisobotini mashinalar yordamida tozish kabi jarayonlardir;
Nazorat savollari 1.Pedagogika fani nimani organadi? 2.Pedagogika fanining vazifalari nimalardan iborat? 3.Sharq pedagogikasi namoyandalaridan kimlarni bilasiz? 4.Pedagogika fanining tarmoqlari haqida tushuncha bering? 5.Tarbiya nima? 6.Talim nima? 7.Malumot nima? 8.Talim va tarbiyaning birligi deganda nimani tushunasiz? 9.Asosiy ilmiy tadqiqot metodlarini tushuntiring? Shokirov Ismoiljon
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1.Abdiquddusov O., Rashidov H. Kasb-hunar talimi pedagogikasi.Oquv qollanma. – T: OMKHTTKMOvaUQT instituti, b Muslimov N.A., Mullaxmetov R.G. Kasb tanlashga yollash. Oquv qollanma. –T.: b Olimov Q.T. Kasb talimi uslubiyati. Oquv qollanma. – T.: b Xakimova M.Kasbiy pedagogika. Oquv qollanma. –T.: b Xasanboyev J., Sariboyev H., Niyozov G., Hasanboyeva O., Usmonboyeva M. Pedagogika. Oquv qollanma. –T.: b Xasanboyev J., Torakulov X., Xaydarov M., Xasanboyeva O., Usmonov N. Pedagogika fanidan izohli lugat.