D IDAKTIKA – TA LIM NAZARIYASI SIFATIDA Pedagogika fani talim va tarbiya jarayonini ularning yaxlitligi va birligi asosida organadi.

R EJA : 1. Ta'lim nazariyasi (didaktika) pedagogikaning tarkibiy ?ismi sifatida 2. Didaktikaning bosh?a fanlar bilan bo?li?ligi 3. Didaktikaning asosiy kategoriyalari

Tarixiy taraqqiyot davomida ijtimoiy tajribalar kopaya borgan sari, talim jarayonida beriladigan bilimlar mazmunining xarakteri va doirasi ham ozgaradi. Shunday qilib, malum dasturga asoslangan, malum maqsadga qaratilgan maxsus ijtimoiy dorilfunun-maktab paydo boladi. Endi esa maktabdagi faoliyat turi, uni amalga oshirish usuli va vositalarini asoslab berish zaruriyati paydo bolgan. Shunday qilib didaktika fani yuzaga keladi. Didaktika (grekcha didasko – oqitaman) talim va malumot haqidagi fandir.Insonning tarbiyasi rivojlanishi va shaxs sifatida shakllanishida talim va malumot muhim ahaiyatga ega. Malumot-bu egallagan, tizimlashtirilgan bilim, ko°nikma va malakalar, hosil qilingan dunyoqarashlar majmui. Talim-oqituvchi rahbarligida otkaziladigan, oquvchilarni bilim, konikma va malakalar bilan qurollantirilgan, ularning bilish qobiliyatlarini ostiradigan va dunyoqarashini tarkib toptiradigan jarayondir. Talim va malumot bir-biri bilan mustahkam bogliq. Malumot bu talimning natijasi, talim esa malumot olishning asosiy yolidir.

Hozirgi davrda didaktika oqitishning mazmuni, metodlari va tashkiliy shakllarini ilmiy asoslab beruvchi pedagogika sohasi sifatida tushuniladi. Umumiy didaktikadan tashqari xususiy didaktikalar yoki alohida fanlar boyicha talim metodikasi deb ataluvchi didaktikalar ham mavjud.

Didaktika talimni ijtimoiy tajribani berish vositasi sifatida etirof etadi. Talim yordamida yoshlarni hayotga tayyorlash amalga oshiriladi. Talimiy faoliyatini tashkil etishda oqituvchi - oquvchi, oquvchi – oquv materiali, oquvchi - boshqa oquvchilar ortasidagi munosabatlar yuzaga keladi.

Didaktika sohasida birinchi asar yaratgan olim XVII asrning chex pedagogi Yan Amos Komenskiy ( ). Ozining mashhur asari «Buyuk didaktika» (1632y yozilgan, 1975 y ozbek tilga tarjima qilingan) sida oqitish va tarbiya jarayonlari, oqitishning yollari va didaktik prinsiplar maktabda talim-tarbiya ishlarini tashkil qilish kabi masalalarni ishlab chiqdi.

D IDAKTIKANING VAZIFALARI QUYIDAGILAR DAN IBORAT : - talim jarayoni uchun hos bolgan umumiy qonuniyatlarni aniqlash, omillarini tahlil qilish va tariflash; - talim jarayonini yanada mukammal tashkil etish, yani, talim tizimlari va texnologiyalarini ishlab chiqish; - talim jarayonlari va ularni amalga oshirish shartlarini tariflash va tushuntirish.

U MUMIY DIDAKTIKANING PREDMETI DARS O TISH VA BILIM OLISHNING O ZARO BOG LIQLIGI VA ALOQADORLIGI HISOBLANADI oqituvchi faoliyati oquvchining organish faoliyati

Ozbekiston Respublikasining Talim togrisidagi Qonunida talim va tarbiyani insonparvarlik, demokratik goyalarga muvofiq tashkil etilishi etirof etilgan. Respublika uzluksiz talim tizimi ijtimoiy buyurtmani bajarishga xizmat qiladi, barkamol shaxs va yetuk mutaxassisni tarbiyalash vazifasini bajaradi.

Talimni insonparvarlashtirish talim jarayonida oquvchi shaxsini hurmat qilish, uning shani, obrosi, qadr- qimmatini poymol etmaslik, mavjud istedodini rivojlantirishni nazarda tutadi. Demokratlashtirish esa pedagogik jarayonda rasmiyatchilikka yol qoymaslik, talim dasturlarini tanlashda oquvchilarning fikrlarini inobatga olishni ifodalaydi.

H OZIRGI KUNDA «K ADRLAR TAYYORLASH M ILLIY D ASTURI » VA «T A LIM TO G RISIDA » DAGI Q ONUN TA LIM OLDIGA QO YGAN MUHIM VAZIFALARNI YECHISH HOZIRGI ZAMON DIDAKTIKASI ZIMMASIGA TUSHADI. Bular: 1) boshlangich talim didaktikasi oldiga oquv-tarbiya jarayonini takomillashtirish yangi pedagogik texnologiya joriy etishning ilmiy-pedagogik asoslarini ishlab chiqish zarur; 2) boshlangich talim standartlarini ishlab chiqishda fan bilan Bolaning bilim imkoniyatlari ortasidagi birlikni organish sohasida keng tadqiqotlar olib borish; 3) oquvchilarning bilish qobiliyatlarini ostirish, ilmiy dunyoqarash va erkin fikrlashga orgatish, mustaqil bilim olish va mustaqillikka orgatish bugungi kun vazifasi. Chunki boshlangich talimdayoq bularga etibor berilmasa oquvchini mustaqil, erkin va ijodiy fikrlashga orgatib bolmaydi. 4) boshlangich sinf oqituvchilarini «Kadrlar tayyorlash Milliy modeli» talablari asosida tayyorlash. Ularni yuqori professional qobiliyatga ega, bilimdon, pedagogik mahoratli bolishlariga erishish.