АДЫГЭ ТХЭПКЪЫЛЪЭ

сыд папкIэ латин тхэпкъылъэ ? Тырку тхэпкъылъэм, компютэр програм тхыкIэм екIу. макъэм етыгъэу, фонэтикэу зы тхэпкъылъэ узэреджэрэм фэдэу утхэу, зэрэтхыгъэм фэдэу уеджэу зы тхэпкъым зы макъэ иIэу зы тхэпкъылъэ. Мы тхэпкъылъэм изэгъэшIэныр, урытхэныр нахь гупсэф. 2

латин тхэпкъыхэр стандарт латин тхэпкъхэр 26 мэхъу (A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z) латин тхэпкъылъэкIэ тхэрэ хэгъэгухэр мы тхэпкъыхэмэ диякритик тхэпкъыхэр хагъэхъуагъэх. Тырку тхэпкъылъэм латиным (Q,W) тхэпкъыхэр хадзхи адрэхэр аштагъ. Фонэтик тхэпкъылъэр агъэпсыншъуным папкIэ (İ, Ç, Ğ, Ö, Ş,Ü) мы диякритик тхэпкъыхэр хагъэхъуагъэх. Загъорэ Еропэ хэгъэгухэми зэрахьарэ диякритик тхэпкъхэр ыужрэ таблом итых. 3

Çek á č ď é ě í ň ó ř š ť ú ů ý ž Fransız à é è ê â œ İzlanda á ð é í ó ú ý ö Leh ą ć ę ł ń ó ś ź ż Leton ā ē ī ū ŗ ļ ķ ņ ģ š ž č Litvanya a ą č ę ė į š ų ū ž Livonya ā ä ǟ ē ī ļ ņ ō ȯ ȱ õ ȭ ŗ š ț ū ž Macar á é í ó ú ő ű ö ü Slovak á ä č ď é í ľ ĺ ň ó ô ŕ š ť ú ý ž Еуропа хэгъэгухэмэ я диякритик тхэпкъыхэмэ ятхыкIэ къэзгъэлъагъорэ табло

ФОНЕТИК АДЫГЭ ЛАТИН ТХЭПКЪЫЛЪЭ Тыркум и тхэпкъ макъэхэр тибзэ зэрэхэтым папкIэ ахэр зэрэщытэу зетхьагъэх. Фонетик тхэпкъылъэр дгъэпсышъун папкIэ макъэ зэраш тхэпкъ 12-рэ, макъэ зешзы тхэпкъ закъорэ хэтгъэхъуагъ. Диякритик тамгъэу дунаим анэхь зэрахьэрэ ( ' ) апостроф зетхьагъ. Тибзэ ехьылIагъэу уцупIэ къэIуакIэхэ аксан грейa аcent grave зетхьагъ. Ылъапсэ макъэм епхыгъэу, фонетик тхэпкъылъэ тлъытагъ. Адыгэ латин тхэпкъылъэр макъэ зимыIэ тхэпкъ 33 - рэ, макъэ зеш тхэпкъибгъурэ (9), зэкIэмкIи тхэпкъ 42 мэхъу. ( къабэрдэy IоакIэм папкIэ V дыхэтэу макъэ зймыэ 34, макъэ зйэ 9 рэ, зэкIэмкIи тхэпкъ 43 мэхъу ) (адыгэ диякритик тхэпкъыхэм я фонтрэ я клавие дгъэхьазэрыным ыуж тит). 5

сыд папк I э зы тхэпкъ ? хъуш I э шъуашэхэм ( къыпытхъын ) ым икъэ I уак I эм тызхаплъэк I э 6 ЫбгъукIэ щыт (къыпытхъын) ым ишъуашэ изэтекI тызеплъыкIэ; сэмэгумкIэ яплIэнэрэ тхэпкъыр ( (e, é, a) эу зызэрэхъокIырэр къыхэщы. КомпюторымкIэ хъушIэхэм я шъуашэ къэзтырэ программэр пшIынэу зыхъукIэ зэхъокIырэ тхэпкъыр сэмэгумкIэ ичэзыу къегъэлъытагъэу изэхъокI регъэтхэгъэн фае. Ай папкIэ зы тхэпкъ тхэпкъылъэм бэу фэуIагъэ иI. SeSe kıpesetı WoWo kıpewotı AyAy kıpétı TeTe kıpetetI ŞöŞö kıpeşötı Axeme kıpatı

КъэкIощтымкIэ латин Googl - ым, microsoft - ым ти Адыгабзэ хэтэп. Google - ым джырэкIэ зэфэшхьаф бзэ 55 - рэ тхыгъэу зэредзэкIы. Тибзэ ахэтэп. Бзэр бзэм макъэкIэ зэридзэкIэу телефонхэр къыдэкIыщт. Тибзэ ахэтын фае. Мы дижитал дунаим тэ тибзи хэтхэгъэн фае. ТищыкIагъэ гущыIэ databse ыр эм ехъIоу danef.com.- ым ит. Тибзэ хьушIэ хэт. Зы хъушIэр 110 пчъагъэу зэтекIы. Ар къэзытырэ программэр тиI. Тибзэ и грамматик шIыкIэ къэзытрэ программэр компюторым еттыгъ. Стандардэу къызэрегъэзафэ. 7

тыркубзэ Адыгабзэ 8 макъэ зештхэпкъ 9 21 макъэ зэраш тхэпкъ Iухыгъэ пычыгъу Макъэм епхыгъэу фонэтик систэм макъэмкIэ пычыгъом, пычыгъомкIэ гущыIэм, гущыIэмкIэ гущIыэ псыгъэм екIуалIэрэ систем макъэ зеш тхэпкъыр, макъэ зэраш тхэпкъыхэм макъэ ритыгорэ пычыгъом лъэIасы (макъэ зеш тхэпкъ + макъэ зэраш тхэпкъ) гъэпытагъэ пычыгъу, (макъэ зэраш тхэпкъ + макъэ зеш тхэпкъ) Iухыгъэ пычыгъу. макъэ зэраш 33 тхэпкъ, макъэ зеш тхэпкъи 9 зыхэт тхэпкъылъэм теориемкIэ ухыгъэ пsчыгъоу 297 къеты. Адыгабзэм ( 33 пэмыкI бзэхэм къахэкIыгъэу), зэфэшъхьафэу Iухыгъэ пычыгъоу 240 хэт.

Kanc Ke jeletKé Kıne şeKin Kops liKör Kuten Küp A E É I İ O Ö U Ü K 9 зы тхэпкъым зы макъэкIэ уеджэ. Тхэпкъыр гущыIэм тэдэ хэтхагъэми ымакъэ зэхъокIырэп

txepkyibağe%txepkyibağe%txepkyibağe% E ,82 S 88512,37 H 29300,78 I ,71 P 87162, ,77 A ,03 N 82362,20 L 23980,64 Ğ ,43 X 74832,10 Ü 21650,58 R ,14 K 71862,04 Q 19210,51 Y , ,90 Ç 15250,41 Ş ,13 F 62541,67 Ö 10300,28 W ,12 D 61361,64 C 10240,27 U ,37 Ľ 49361, ,27 M ,28 É 47411,279930,27 O ,90 G 47371, ,18 İ ,68 J 47271,26 Ǵ 4790,13 T 99322,90 B 35350,95 Ź 3630,10 Z 92432, ,89 Ś 2710,07 Адыгабзэм тхэпкъыхэмэ атегощагъэу ибагъэ (Куко зыцIэ романым хэт тхэпкъыхэмкIэ)

Адыгабзэм хэт макъэхэм я график %

Адыгабзэм хэт Iухыгъэ пычыгъэхэр

Адыгабзэм хэт Iухыгъэ пычыгъэхэр

Адыгабзэм хэт Iухыгъэ пычыгъэхэр

макъэ зештхэпкъ зэготитIухэр

Diftog yazılışTürkçeEnglish koayepeynircheese çöakeayakkabı shoe şünçürümekmelt макъэ зиIэу къызэгуэхьарэ тхэпкъитIурэ дифтонгрэ Aдыгабзэм дифтонг макъэхэр хэтых (дифтонг: макъэ зиIа тхэпкъитIум зэужкIэ зы тхэпкъ фэдэу икъеджакIэр ары) макъэ зештхэпкъитIур зыхэт гущыIэхэр тиI (макъитIу: макъэ зештхэпкъ пэпчъ зырыз зырызэу иеджакIэр ары) goape memnuniyet diftong satisfaction diphtong goan yanına ellemek çift ses next to the handle dual voice

17 Ö, Ü make zéş txepkıxer ( ç, j, ş,w ) Mı make zeraş txepkıxem e uxığe pıçığo katı Mı pıçığoxem Adı ǵ e fonetim e yeceğen fay Çöö (ué) кIоакъэ öake ayakkabı footwear Çüü (ui) кIу ü öküz ox Jöö (ué) жъун jön pişmek (suda) cook (in water) jüü (ui) жъон jün erimek melt Şöö (ué) шъо şö deri leather Şüü (ui) шъугъэ şüğe çürük rotten Wöö (ué) уоджэн wöcen okumak read Wüü (ui) ууан wüan, wüen sahip olmak have

18 Ş, Ç, J Hтхэпкъыхэмэ я фонем анализ SESLİ HARF (VOWELS) ŞÇJ Guşı`eгущыIэ FONEM SAYISI (Phoneme#) ON BİNDE (In Ten Thousands) Guşı`eгущыIэ FONEM SAYISI (Phoneme#) ON BİNDE (In Ten Thousands) Guşı`e гущыIэ FONEM SAYISI (Phoneme#) ON BİNDE (In Ten Thousands) Ö şö шъо67517,62 çöake чъоакъэ 1894,93 jön жъун1263,29 Ü şüğe шъугъэ163542,68 ç ü чъ у942,45 jün жъон641,67 A şabe шабэ96925,30 çate чъатэ982,56 jaje жажэ2636,87 I şıdı шыды ,13 çıne чъынэ61516,05 jın жын276172,07 İ şiz шиз2115,51 çiy чъи130, E şef шэф178646,62 çen чъэн48312,61 jen жэн76019,84 É, O, U

HARFLER – LETTERS - TXEPKIXER Txepk makexer TXEPKILE slaytım yit.

20 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Agu Iагу avuç içi palm Ade Iадэ maşa tongs Aze Iазэ mahir ingenious Aĺe Iалъэ eldiven gloves A ane

21 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish BA baźe бадзэ sinek fly BE be бэ çok a lot of; quite BÉ bétemal бетэмал belalı troublesome BI bını быны evlat child Bİ Bislan Бислъан isim name BO bow боу çok a lot of; quite a lot BÖ ? ? BU burş бурш karabiber black pepper BÜ otobüs отобус yabancı dilden other languages B baźe

22 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish CA cane джанэ gömlek shirt CE cegu джэгу düğün wedding CÉ acénte аджентэ ithal kelime other languages CI aciy Iаджий çok very Cİ cips джипс diğer dillerden other languages CO corme джормэ sucuk sausage CÖ ? ? CU jemcug жэмджуг sedef nacre CÜ yeı`cüc еIджудж yecüc C cane

23 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ÇA çanı чаны keskin sharp ÇE çe чэ dalak spleen ÇÉ ? ? ÇI çıne чынэ topaç spinner Çİ çije чыжьэ uzak far ÇO palyaço палячо diğer dillerden other languages ÇÖ çöon цохъон sürünmek grovel ÇU kauçuk къаучъукъ diğer dillerden other languages ÇÜ çündı цунды karanlık dark Ç çı ǵ ı

24 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish A ale кIалэ delikanlı boy E ehı кIыхьа uzun long É zı éğean зыкIегъэIан kaçırmak miss I ımaf кIымаф kış winter İ iğun кIыгъун eşlik etmek accompany O ? ? Ö ? ? U ? ? Ü ? ? apse

25 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish DA dağe дагъэ yağ oil DE det дэт arasında between DÉ déjıwun дежъыун koro choir DI dıwo дыо sülük leech Dİ diz диз arası dolu inter-filled DO doğmıc догъмыдж asık suratlı straight-faced DÖ döküman докъуман diğer dillerden other languages DU durıs дурыс ciddi serious DÜ düçan тучан bakkal grocery D dağe

26 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Be бэ çok a lot of; quite Pe пэ burun nose Ne нэ göz eye Ke къэ mezar grave E mez

27 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Téo техъо örtü cover Téçın течын üstten koparma rip off the top of something Tétığo тетыгъо itibar reputation Péwon пеон rekabet competition É tét

28 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish FA fabe фабэ sıcak hot FE fed фэд benzer similar FÉ féjen фежьэн başlamak to start FI bzıĺfığ бзылъфыгъ bayan female Fİ fifen фифэн denk gelmek to come up to, to coincide FO farfor фарфор porselen porcelain FÖ şoför шофёр diğer dillerden other languages FU futbol футбол diğer dillerdenother languages FÜ parfüm парфюм diğer dillerden other languages F fabe

29 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish GA gaz газ gaz gas GE röntgen ронтгэн röntgen x-ray GÉ kargey къаргей atmaca hawk GI kazgır къазгъыр kazma digging Gİ ğeligin гъэлыджын gıdıklamak tickle GO agor агор tempo GÖ ? ? ? ? GU gu гу kalp heart GÜ figür фигур Figür figure G gaz

30 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Ǵ A çı ǵ ay чъыгае meşe oak Ǵ E ĺa ǵ e лъагэ yüksek high Ǵ É ? ? Ǵ I fıta ǵ ın фытагын gazyağı kerosene Ǵ İ ? Ǵ O ? Ǵ Ö ? Ǵ U ? Ǵ Ü ? Ǵ ǵ ın

31 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ĞA ğatxe гъатхэ bahar spring ĞE ğe гъэ çağ age ĞÉ ? ? ĞI ğın гъын ağlamak to cry Ğİ buğit ̕ `u бгъуитIу iki yan two sides ĞO ğogu гъогу yol way ĞÖ ? ? ĞU ğuç ̕ ı гъучIы demir iron ĞÜ ? ? Ğ ğatxe

32 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish HA hade хьадэ ceset corpse HE śıhe цыхьэ itimat credence HÉ hésap хьесап diğer dillerden other languages HI ahıl Iахьыл akraba relative Hİ feguşhiıu` фэгушхьитIу ikilem dilemma HO horayda хьорайда horayda HÖ ? ? HU hurcın хъурджын cep pocet HÜ ? ? H ha

33 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Aağe хъагъэ örgü knitting Eeden хъэдэн çaput tatter E? I ırbız ̕ хъырбыдз karpuz watermelon İ? Ocerao джэрахъIо tabanca gun Ö? Uuray хъураy yuvarlak round Ü? ağe

34 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Iğe ыгъэкI derbeder slovenly Iğın Iыгъын elinde tutma to hold Şı шы at horse Pıyi пыи düşman enemy I ığe

35 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish iz кIиз altı dopdolu something bottom side of which is filled. Makin макин makine machine Min мин bin thousand Pıyi пыи düşman enemy İ izın

36 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish JA jane жантIэ baş köşe head corner JE jepk жэпкъ çene chin JÉ jéletké желэтке yelek vest JI jıbğe жьыбгъэ rüzgar wind Jİ jineps жинэпс isim name JO joker жокер diğer dillerden other languages JÖ jö u жъоку köz embers JU mıjur мыжъур süngü bayonet JÜ ğejün гъэжъон eritmek to melt J jağe

37 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish KA kanc къандж saksağan magpie KE ke къэ mezar grave KÉ bereskéjiy бэрэскэжъый çarşamba wednesday KI kıne къынэ kına henna Kİ şekin щэкин tartmak to weigh KO ceğawko кIэгъаукъо payanda strut KÖ likör ликёр diğer dillerden other languages KU kuten къутэн kırmak to break KÜ küb кюб diğer dillerden other languages K kanc

38 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish A ay къай isim name E ekan кэкан isim name É éğetın къегъэтын kilitlemek to lock I ıne кынэ isim name İ i ıjın къикIыжьын terketmek to leave O o ко bacak leg Ö ? ? U u ку araba car Ü ? ? ay

39 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish LA labe лабэ nehir adı river name LE lecen лэджэн leğen tub LÉ téléwizyon телевизор télévizyon television LI bılım былым yararlı beneficial Lİ ligin лыджын gıdıklanma to be tickled LO alo ало diğer dillerden other languages LÖ hoparlör хьопарлёр diğer dillerden other languages LU haluğ хьалыгъу ekmek bread LÜ halüj хьалыжу halüj kind of fried Adyghe bread L lanle

40 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ĹA ĺa e лъапIэ pahallı expensive ĹE ĺemıc лъэмыдж köprü bridge ĹÉ zeĺéwon зэлъеон rekabet competition ĹI aĺın алъын yüzük ring Ĺİ zeĺiqun зэлъикIун yayılmak to spread ĹO ? ĹÖ ? ĹU ? ĹÜ ? Ĺ ĺa e

41 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish MA amal амал imkan opportunity ME me мэ koku smell MÉ Mémıs мемыс isim name MI mıarıs мыIарыс elma apple Mİ miy ми (мыщ) bu this MO modre модрэ diğeri the other MÖ tümör тумор diğer dillerdenother languages MU yimuk имыкъу yetmeyen insufficient MÜ müze музей diğer dillerdenother languages M maze

42 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish NA nafe нафэ aşikar apparent NE ne нэ göz eye NÉ néwuş неущ yarın tomorrow NI nıse нысэ gelin bridal Nİ Ninıw Ниныу isim name NO normal нормал diğer dillerden other languages NÖ nötr нотр diğer dillerden other languages NU Nurbiy Нурбий isim name NÜ nüklér нуклер diğer dillerden other languages N Nağo

43 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Otın Iотын ovmak to rub Or-otej Iор-Iотэжь havadis news Onağ IонтIагъ eğri skewed Goş гощ bölü divided by O of

44 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ışö кIышъо ten skin Jönaqo жъонакIо tarla sürme plowing Orjör Iоржъор geveze talkative Jöağo жъуагъо yıldız star Ö çöake

45 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish PA pane панэ diken thorn PE pe пэ burun nose PÉ péliğu ı пелыгъукIы çok soğuk very cold PI epı кIэпыкI kenevir hemp Pİ kıpiwtın къыпиутын kurtulmak to get rid of PO kaleport къэлэпот meşakkat trouble, difficulty PÖ ? ? PU puan пуан diğer dillerden other languages PÜ kompütür къомпютор diğer dillerden other languages P pa ǵ e

46 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish A aĺe пIалъэ mühlet time limitation e e пIэ yatak bed É ? ? I ğee ığ гъэтIэпIыгъ sökük ripped İ Tha iku ТхьапIикъу isim name O ka o къапIо kepek bran Ö ? ? U ur пIур evlatlık adopted child Ü ? ? e

47 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish QA şıqao шкIахъо dana çobanı calf shepherd QE şıqe шкIэ dana calf QÉ ? ? QI Qıne кIынэ isim name Qİ ? ? QO benaqo бэнакIо güreşçi wrestler QÖ ? ? QU ıqu цIыкIу küçük small QÜ ? ? Q qodın

48 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish RA ram рам çerçeve frame RE rezen рэзэн razı olmak acquiesce RÉ rénew ренэу daima always RI gurıt гурыт ortanca medium Rİ Ridade Ридадэ isim name RO büro бюро diğer dillerden other languages RÖ römork роморкъ diğer dillerden other languages RU Ruslan Руслан isim name RÜ enstrüman энструман diğer dillerden other languages R ram

49 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish SA sak сакъ dikkat caution SE serı сэры ben I SÉ sére серэ enteresan interesting SI sıd сыд ne what Sİ siep сиIэп elimde yok I don't have any SO personél персонал diğer dillerden other languages SÖ profésör профессор diğer dillerden other languages SU suret сурэт fotoğraf photo SÜ süpér супер diğer dillerden other languages S sape

50 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ŚA śa o цIапIо keskin olmıyan blunt ŚE śe цIэ diş tooth ŚÉ ? ? ŚI śı цIынэ yün wool Śİ śi`u хьамцIи iki diş two teeth ŚO śojı ? yonca clover ŚÖ ? ? ŚU śuśıqu къанцIыу uğurböceği ladybugs ŚÜ ? ? Ś śape

51 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish A a o цIапIо arsız impertinent E e цIэ ad name É ? ? I ıne цIынэ ıslak wet İ hamiy хьамцIи çavdar rye O ? ? Ö ? ? U kanuw къанцIыу kaval reed Ü ? ? a o

52 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ŞA şağe шъагъэ fitil wick ŞE şe щэ süt milk ŞÉ şéğejen щегъэжьэн başlatmak to start ŞI şıdı щыды eşek donkey Şİ şiz щиз dopdolu replete ŞO ? ? ? ? ŞÖ şö шъо deri leather ŞU ? ? ? ? ŞÜ neşü нэшъу kör blind Ş şa ǵ e

53 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish TA tamğe тамгъэ damga stamp TE terı тэры biz we TÉ tét тет üstünde on TI tın тын vermek to give Tİ tiz тиз üstü dolu that is filled on top TO kartof къартоф patates potato TÖ traktör трактор siz you TU ğeturen гъэтурэн araklamak to pilfer TÜ kompütür къомпютор diğer dillerden other languages T tamğe

54 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish A arko тIаркъо çentik notch E equ тIэкIу az a little, a few É éhir ТIэхьир isim name I ı тIы koç aries İ Hai ХьатIитI isim name O ? ? Ö ? ? U şharıwupş шхьарыутIупщ başıboş vagrant Ü ? ? arko

55 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Uğo Iугъо duman smoke Uo Iухъо perde curtain Ule Iулэ aptal stupid Upe Iупэ ön front U udan

56 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Çü цу öküz ox Şü`ı шIу iyi good Şüağe шIуагъэ yarar benefit Üğetın Iуигъэтын bekletilme to be on hold Ü çündı

57 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish WA wate уатэ çekiç hammer WE zawe зао savaş war WÉ ? ? WI tawıç тауыч cilveli flirtatious Wİ witamin витамин diğer dillerden other languages WO wodı оды zayıf weak WÖ wösen уесэн alışırsın you'll get used to it. WU wudı уды büyücü magician WÜ wüfen уифэн içine düşmek fall in, plunge into W wate

58 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish XA xate хатэ bahçe garden XE daxe дахэ güzel beautiful XÉ kıxéźı къыхедзы çiseliyor is drizzling XI xı хы deniz sea Xİ xiz хиз içinde dolu filled in XO deşxo дэшхо ceviz walnuts XÖ ? ? XU şxuj шхужъ kalça hip XÜ ? ? X xate

59 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish YA yay яй onların their YE Raye Рай isim name YÉ yémın емын şer evil YI kuyı къуи kel bald Yİ yiz из dopdolu replete YO akordiyon акъордион akardiyon accordion YÖ banliyö банлио diğer dillerden other languages YU Ayub Аюб isim name YÜ ? ? Y yay

60 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ZA zawle заулэ çok very ZE zefed зэфэд benzer similar ZÉ zé e зэкIэ tümü all ZI zı зы tek single Zİ zier зиIэр sahibi owner ZO mazot мазут diğer dillerden other languages ZÖ ? ? ZU Zul Зул isim name ZÜ ? ? Z zawle

61 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish ŹA xeźaqo хэдзакIо dilenci beggar ŹE źe дзэ ordu army ŹÉ ? ? ŹI źıwo дзыо çuval sack Źİ zıdéźiye зыдедзые yukarı zıplıyor he is jumping up ŹO ? ŹÖ ? ŹU ? ŹÜ ? Ź xeźaqo

62 УЧЪУПIЭ ТАМГЪЭ ( ` ) Адыгабзэм хэт загъорэ гушыэхэм зэфэдэ тхэпкъыкIэу тхыгъэми якъэуакIэ зэфэшхьаф. учъупIэ тамгъэкIэ аджджэнт граIэ ( I ) гушыэр тымууныкъIоу зы гушыэу тэтхы зыхэт гушыэми зы Iокътау ныкъIо фэдиз тызэтеучъоу тыкъеджэ yar, sevgili keşen keş ` en bilmek içeriye çekili xeşağ xeş ` ağ dikili, ekili içine batmak xewon xew ` on çentikleme kokusunu alma yewun yew ` un gagalama bey pşı pş ` ı on mantar hau hau ` hayır yap ş`ış`ışıı ` var

63 TERİMLERFERIOXERTERMSФЭРЫIОХЭР alfabe txepkıĺe alphabet тхэпкъылъэ bağlaç zezıpx conjunction зэзыпх belirli geçmiş kıxeşıre ble ığ past a certain блэкIыгъэ маф belirsiz geçmiş kıxemışıre ble ığ indefinite past блэкIыгъэ мынаф belirtisiz nesne kızxemşığe asymptomatic object нэсынэ шэф cümle guşı`eğepsığ sentence гушыIэгъэпсыгъ çoğul bepçağ (berığ) plural бэпчъагъ tekil zıpçağ (zırığ) singular зыпчъагъ dilbilgisi bzexabze grammar бзэхабзэ dilek şüeyiğu (şüéğu) wish шIоигъу edat ĺepsape preposition лъэпсапэ ek pıo additional пыхъуэ fiil huş`e verb хъушIэ fiil çekimi uş`e şöaşe conjugation хъушIэ шъоашэ emir wunaşü imperative унашъу şimdiki zaman cıre ĺean present джырэ лъэхъан geçmiş zaman ble ığe ĺean past tense блэкIыгъэ лъэхъан gelecek zaman keqoşt ĺean future tense къэкIошт лъэхъан geniş zaman yit ĺean simple tense ит лъэхъан

64 TERİMLERFERIOXERTERMSФЭРЫIОХЭР gereklilik feyerıu requirement фэерыIу haber kebar news къэбар sesli harf make zéş txepk vowel макъэ зи1 sessiz harf make zeraş txepk consonant макъэ зимы1 harf txepk letter тхэпкъ hece pıçığu syllable пычъыгъу hikaye uğej, otej story хъугъэж, Iотэж isim e name цIэ isim tamlaması eğenaf possessive construction цIэгъэнаф istek kipi eserıu optative кIэсэрыу kafiye mekewu (mekeoğ) rhyme мэкъэу katip txa o, txerıqo clerk тхако, тхэрыкIо kelime guşı`e word гушыэ kip zeté mode зэтекI nesne nesıne object нэсынэ olumlu unew positive хъунэу olumsuz mıunew negative мыхъунэу ön ek pepu (pe pıwçö) prefix пэпыхъу özne ş`aqo subject шIакIо

65 TERİMLERFERIOXERTERMSФЭРЫIОХЭР mecaz anlam şefrıu` figurative meaning шэфрыуI paragraf pıbzığu paragraph пыбзыгъу yazıcı téztxe printir тезтхэ rivayet orıoat rumor Iорыуат satır dıze line дызэ sıfat pĺışöae adjective плъышъуацIэ son ek epıo suffix кIэпыхъу şart ume condition хъумэ şiir wuse poetry усэ tarif wunef description унэф tarih txıde history тхыдэ terim guşı`e wus term гущыIэ ус tümleç yizğekuj complement изгъэкъуж yazar txaqo author тхакIо yazı dili txıbze written language тхыбзэ yüklem urışıe predicate хъурышыI zamir erığ pronoun цIэрыгъ zarf uş`efeşı` adverb хъушыэфэшыI dolaylı tümleç lejı e indirect object лэжыпIэ

66 TERİMLERFERIOXERTERMSФЭРЫIОХЭР nokta (. ) fı point фы virgül (, ) fı e comma фыкIэ noktalı virgül ( ; ) fı fı e semicolon фыфыкIэ üst üste iki nokta ( : ) fı zetét colon фызэтет üç nokta (... ) fı şı three-point фышы soru işareti ( ? ) wup e question mark упкIэ ünlem ( ! ) atığ exclamation атыгъ alt çizgi ( _ ) eğ ğetığ underscore кIэгъэтхъыгъ slaş ( / ) goş slush гощы ters slaş ( \ ) pxenc goş reverse slush пхэндж гощы çift tırnak işareti ( " ) abjaniu` double quotation marks абжанйтIу tek tırnak işareti ( ' ) abjan single quotation marks абжан parentez ( ) parentez parentheses парэнтэз köşeli parentez [ ] parentez koap in square parentheses парэнтэз къуап apostrof ( ' ) apostrof apostrophe апIострIоф aksan grave ( ` ) aksan grave grave accent акъсан грейв şapka ( ^ ) pao hat паIо uzun tire ( ) çehı (çıha) ğetığ long dash чъэхьы гъэтхъыгъ kısa tire ( - ) a o ğetığ short dash кIако гъэтхъыгъ denden ( ) fedfed ditto marks фэд

67 ǵ ye г кI е g q é бгы гу кIакIо есын тет b ǵ ı gu aqo yesın tét

68 къирил адыгэ тхэпкъылъэм зы тхэпкъэу ялъытагъэ тхэпкъ зэхэгъэучъуагъэхэр пчъыгъоу, шырышэу 11 тхэпкъ ГЫ Гъу Жъу КIу Шъу ШIу ПIу Хъу Къу ПIу Тıу тIыурытIыIоу 26 тхэпкъ Гъ Гу Дж Дз Ку Къ КI Жъ Жь Шъ ШI Цу ЦI Чъ ЧI Хъ Хь ПI ТI Лъ ЛI Iу IA IЭ IО Ы ахэм япэшхьафэу 30 тхэпкъ Е Ж З A Б В Г C Д И Й К Л М Н О П Р Т У Ф Х Ц Ч Щ Ш ъ ь Э Ю я

69 къирил тхэпкъылъэм ( I ) тхэпкъыр 4 унаyэ Iоф зэрефэ мэкъэхьу yэшIы ЛI, ЦI, ПI, ТI тхэпкъым хэхьа КI, ЧI, КIу учъупIэ мэхъу тIу, лIэн тхэпкъыр къырегъаджэ Iу, IО, IA, IЭ

У u, w, uw Iу uЦу çüКу qoщIу ş`uШIу ş`uШъу şü Хъу u ТIу u Гъу ğuЖъу jüКъу ku КIу uПIу u къирил тхэпкъылъэм ( Y ) тхэпкъыр зыхэт 1 4 тхэпкъыхэр

71 дияспIорам шыкIодыгъэ макъэхэр Ç Чъ ч чъыгы чыжьэ J Ж жь жъ жэ Бжьэ жъажъ Ş Ш щ шъ Iашэ бэщ дышъэ

72 загъорэ гушIэхэм латин-къирил тхыкIэ