Есе пурнаслакане: 8-меш класра веренекен Прокопьев Иван Есе тереслекене: чаваш челхипе литературине верентекене Филимонова Ираида Николаевна.

Презентация:



Advertisements
Похожие презентации
Есе пурнаслакане: 8-меш класра веренекен Прокопьев Иван Есе тереслекене: чаваш челхипе литературине верентекене Филимонова Ираида Николаевна.
Advertisements

Транксрипт:

Есе пурнаслакане: 8-меш класра веренекен Прокопьев Иван Есе тереслекене: чаваш челхипе литературине верентекене Филимонова Ираида Николаевна.

1. Ум самах. 2.Чаваш туйен йерки. 3. Евче. 4. Хер килешни. Сурасма. 5. Качча туйепе хе туйе. 6. Ике туй перлешни. 7. Хер илсе килни. 8. Шыв суле пуслани. 9. Туй арамсен юррисем. 10. Херсумсен юррисем. 11. Петемлету. 12. Уса курна литература.

Туя туй пек тавар-и, Туй мыскари тавар-и? Туйра сакар таша пур, Туйра тахар юра пур. Таш ташлама тарсассан Сакар качча кус хывать Юр юрлама тарсассан Тахар качча кус хесат. Чаваш туйе вал – каткас та нумай сыпакла драма. Ахартнех туй мешехисем ача-пача суралса аталансанах тытанса мен емер таршшенех каяссе пулмалла. Ывал-хер суралсанах ашше- амаше хер е качча куслама тытанассе, кам таврашепе хуранташланса пуранасси пирки шухашлассе. Ача уссе ситсен, качча шарши керсен, туй хуйхи пус сине килет.

1.Евче 2.Хер килешни. Сурасма. 3.Качча туйе. 4.Хер туйе. 5.Ике туй перлешни. 6.Хер илсе килни. 7.Салам пана кун. 8.Шыв суле пуслани. 9.Перкенчек илни. 10.Сене хата.

Евче каякансем хараххан та, арла-арамла та кайма пултарассе.Чаваш нисепе килешуллен, хер ашше-амаше херне турех паман. Евче сахалтан та висе хутчен хер каласма кайса килне. Чаваш туйенче евчен сиреп йала-йерки тата сиреплетне самахсем пулна.

Евче самах петерсе килне хыссан каччан ашше-амашесем кучченессем илсе хер килешме каяссе. Весем пер пусламан сакар, пер савра чакат, печек пичеке сара илсе пырассе. Хер каласса килне хыссан пер эрнерен сурасмине тавассе.

Туй хасан пусласси пирки каласса таталсан ике ене те пикенсех туя хатерленме тытанассе. Чавашсен качча туйепе хер туйе пер вахатрах тапранать. Анчах качча туйе пер хуша хай теллен, хер туйе хай теллен суреть. Кайран кана сав ике туй перлешсе каять. Качча туйен хайен мешехисем пур, хер туйен те савнашкалах хайен йали-йеркисем пур.

Хуранташесене суресе саврансан качча туйе хер илме тухса каять. Хатисем туй халахне хирес тухса илессе. Туй халахе ташласа- юрласа пурте керет. Пурте керсен хер суммисем каччана тиркесе, хере мухтаса юрлассе. Самраксене перкенчек айенче чуп тутарассе, сере улаштарттарассе. Ташласа-юрласа саванна хыссан хере асатма хатерленессе, хер япали тиеме пуслассе. Ашшепе амаше херепе керевне пехиллесе ярассе.

Качча килне ситсен туй халахе пурте керет. Самрак машар урай варрине тарать те ашше- амашне уксе пус сапать. Вал вахатра туй халахе, «пуссапан юрри» юрлать. Вара авланакан ачан ашшепе амаше ывалепе кинне пехил парассе. Пехиллесе петерсен туй халахне сетел хушшине лартассе. Апат сисе тухсан пурте ташласа- юрлама тытанассе.

Тепер кунне ирхине сене сынна келетрен таратса керессе те шыв суле пуслама илсе каяссе. Унта виссен каяссе. Сал патне ситсен сене сын шыва укса ярать, сал кутне сакарпа чакат татакесем парахать. Шыв суле пусласа килсен сене сынна «сене сын салми» песерме хушассе. Вал вара хай асса килне шывпа яшка сакса ярат те тавар ямасар, сетпе-супа сарса татна салма тума тытанать. Яшки писсе анна сере таванесем сене сын салми симе пуханассе.

И-и, туя туй пек тавар-и, Туйан илемне курер-и? И-и, туя туй пек тавар-и, Тавансене чун пек курар-и? Туя курма килне сынсене, И-и, туй катартса ярар-и? Туй, туй, туй тесе, Вис кун урай шалмарам – Кукар карчак пуласран. Туй, туй, туй тесе, Вис кун сакар симерем – Катак шалла пуласран.

Тепер-тепер туй килет, Пирен тетене вай килет. Шанкар-шанкар туй килет, Пирен аппана хен килет. Ылтан укса памасан, Ыйттармастпар аппана. Кемел укса памасан, Катартмастпар аппана. Пахар укса памасан, Пахтармастпар аппана.

Татас марчче-ске пирен сак ыра йаласене, тивес пуласче-ске атте-аннесен ыра мехилне! Атьар кер те тавар, шав та тавар, Сер семерсе туй-шилек тавар, Есер-сиер, таван, выляр-кулар, Мен виличчен перле пуранар!

1. Чаваш туйе, - Красноармейская типография, Чаваш халах самахлахе, - Чаваш кенеке издательстви, Шупашкар, 1979.