СРС Тақырыбы:Қабылдау бөлиміндегі байланысқан және құрама бас сүйек ми жарақаты кезіндегі науқасқа көмек С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА Орындаған:Нурманбетова Г Курс: 5 Группа: Факультет: жалпы медицина Тексерген:Райымкулова К Кафедра нейрохирургия

Бас сүйегі мен бас миының зақымдануы Классификациясы Этиологиясы Клиникасы Диагностикасы Алғашқы көмек көрсету Емдэу тәсілдери Пайдаланылған әдебиеттер

Бас ми жарақаты – бастың зақымдалуы кезінде дамитын симптомокомплекс. Жабық бас ми жарақаты бас терісінің бүтіндігінің бұзылмағандығымен, геморрагиялық сұйықтықтың жоқтығымен, яғни мұрын, құлақ жолдарынан геморрагиялық сұйықтық ағуы болмауымен ерекшеленеді. Жоғарыда келтірілген белгілерінің біреуі бокса, көрінсе - бас ми жарақатын ашық дэу керек.

Бас сүйегі мен бас миының зақымдануы механикалық жарақаттардың аса ауры түріне жатады. Бас сүйегі мен бас миының жарақаттары ашық және жабық болып бөлінеді. Бас сүйегі мен бас миының жарақаттануы шартты түрде үш топқа бөлінеді : жұмсақ ұлпалардың жаралануы, өте алмайтын ( қатты ми қабы жарақаттанбайды ) және ( қатты ми қабы зақымданады ). Бас миын зақымдаған заттардың сипоты бойынша ол мидың шайқалуы, сыдырылуы және қысылуы болып бөлінеді

Мидың шайқалуынан адам есінен айрылады. Соққы қатты бокса, бұл белгілер анық білінеді. 1-2 ден ға дейінгі минута стен айрылу байқалып, артынша есі кіріп жарақатқа ұшыратқан оқиға мен жағдайды жадина тез түсіре алмайды. Сырқаттар бастарының аурығандығына, айналғандығына шағымданады, құсқылары келеді, әлсірейді. Мидың клиникалық шайқалуы тері жамылғылардың бозаруынан, болмашы ентікпеден, құсуға әрекеттенуден, жүректің лүпілдэуінен білінеді. Зақымданушыны әдеттегідей сүлейсоқ, ал кейде керісінше қозушылық байқаллоды. Бас сыдырылған кезде ес сақталлоды, алайда оның төңірегінде ісік болуы мүмкін. Бас қатты аурыады, жүрек айныйды, кейде құстырады

Қатты соққы толқыны әсерінен ( жарылыс ) адам организмі жалпы контузияға ұшырауы мүмкін. Ауыр жағдайда адам ұзақ уақыт бойы есінен айрылады, бас аурыады, көру және месту қабілеті бұзылады. Есте сақтауы әлсірейді немесе жоғалтады. Ауыр дәрежедегі мидың сыдырылуы сананың өте өрейскел бұзылуымен сипатталлоды ( ұйқы басу, стен тану ). Ұйқы басқан кезде сырқаттар қоршаған ортаны елемейді, тапсырманы орындамайды, сұрақтарға жауап бермейді. Сырқатты осы күйден дөрекі денені аурытатын тітіргендіргіштерді қолдану арқылы ғана шығаруға болады.

Мидың қысылуы көбінесе ішкі бас сүйегіндегі гематома дан (қа жиналған тер астында домбығу) немесе сынған бас сүйегінің сынығынан туындайды. Әдетте жарақаттанғаннан кейін ес жоғаллоды, ол біраз уақыттан кейін қалпына келеді, седан соң сананың бұзылуы басталлоды. Талықсыған кезде сырқатқа сыртқы дүниенің әсері сезілмейді, ол орталық жүйке жүйесінің зақымдалу салдарынан болады мұның себе птері әртүрлі. Олар бастапқы және қайталама болып жіктеледі. Бастапқы себе птер орталық нерв жүйесінің зақымдалуына байланысты. Ал қайталама себеп орталық нерв жүйесінің зақымдалуы ішкі орган армен жүйелер тарапынан болған қандай да бір аурудың салдары болып табылады.

Алғашқы медициналық жәрдем. Ең алдымен бас сүйегі мен ми жарақатының сипотын (ашық немесе жабық) және зардап шегушінің жәй-күйін анықтау қажет. Бұдан кейін сананың бұзылу, қан ағу және сыртқы тыныс алудың дәрежесін анықтаған жөн. Қан аққан кезде жараға таза қатты таңғыш байлайды. Тыныс алу бұзылған кезде ауыз қуысы мен жоғары тыныс жолдары босаған соң жасанды тыныс алу шара сын жасайды. Ессіз күйдегі адамдардың тілін байқаған жөн, өйткені ол қозғалыс кезінде тыныс жолдарын жауып тастау мүмкін. Тыныс жолдарына қанның, құсықтың түсуін ейскерту мақсатында жаралыны бүйірлеп жатқызып тыныштықта қалдырады. Мұндай кезде оған 50%-2 мл анальгин және 1%-2 мл димедрол ерітіндісін немесе 2% супрастин енгізеді. Ашық жарақат кезінде пенициллин тағайындайды. Басқа мұз салынған қуық қояды.

Жіктемесі - клиникалық көрінісінің аурылығына байланысты : 1 д ə режесі ( төменгі немесе аз қауіп ) – аздаған бас аурыулары немесе болмауы, жүрек айну ж ə не қысқа уақытқа құсулар, есін жоғалтумен жалғасады ( секунд тар ) баста соғылу белгілері болуы мүмкін. 2 д ə режесі ( орташа қауіп ) – есін жоғалту 1 минутан ұзақ, үдемелі бастың аурыуы, ұйқышылдық, 3 ретин артық құсу, бас айналу, аз уақыттық ейске сақтау қабілетінің жоғалуы болуы мүмкін. Бас сүйегінің сыну белгілері, бет қаңқасы сүйектерінің зақымдалу белгілері, көптеген жарақаттар болуы мүмкін. 3 д ə режесі – неврологиялық белгілері, бастың шенген жарақаттары

Оқиға орнында жағдайды бағалау, травматогенезді бағалау, жəбірленушіні тыңғылықты тексеру. Қолда бар белгілердің негізінде бас ми жарақатының аурылығын бағалау. Мынадай белгілердің болуы айқын байқаллоды: - бас аурыу; - есінің бұзылуы мүмкін; - бас айналу; - ұйқышылдық; - əлсіздік; - жүрек айну; - құсу; - ес жоғалту; - тұрақты немесе қысқа уақыттық амнезия. Бастың шахты бөлігінде жырылулар, гематомалар, жарақаттар. Бір немесе екі жақтық параорбиталдық гематомалар («көзілдірік»). Бір немесе екі жақтық құлақ тесіктерден, мұрын жолдарынан қанды бөлінулер. Психоэмоционалдық қозу. Тырысу ұстамалары, тырсу ұстамасына дайындық. Анизокория жəне нистагм. Рефлекстердің ассимметриясы. Тыныстың тереңдігі мен реттілігінің бұзылуы, апноэ. Төменгі жақтың салбырауы, құсу, құсық массасының аспирациясы, жөтел. Гипертензия, брадикардия. Қан айналымның декомпенсациясы, гипотензия. Тахи (бради)-кардия

Ес жоғалтқанда жəне құсу болғанда – тұрақты бүйірлік қалып, ол құсық массасының жеңіл кетуіне көмектеседі жəне аспирациялық пневмонияның алтын аллоды. Шок кезінде, терминалдық жағдайда жəне клиникалық өлім кезінде - инфузиялық ем, жүрек - өкпе реанимациясы көрсеткіштер бойынша. Психомоторлық қозу кезінде, тырсулы синдром кезінде, тырсуға дайындық кезінде – атропин 0,1% ерітіндісі 0,5-1 мл тері астаны, диазепам 0,5% ерітіндісі 2-4 мл бұлшықсетке ( көк тамырға ). Гипертензиялық синдрома – фуросемид 1% раствор 2-4 мл көк тамырға. Ауыру синдромында – кеторолак бұлшықсетке немесе трамадол 0,5% ерітіндісі 2-4 мл ( мг) бұлшық сетке (көк тамырға). Сыртқа тыныс бұзылысында – ауыз жұтқыншақтың санациясы, ауа үрлегіш. Жара кезінде - асептикалық таңу. Жоғарыда келтірілген емдік іс-шараларды жүргізгеннен кейін, ең жақын стационарға зембілде функционалдық тиімді қалыпта шұғыл түрде жеткізу керек. ГОСПИТАЛИЗАЦИЯ Госпитализациялау үшін көрсетімдер: бас ми жарақатының 2-3 дәрежесі кезінде

Аурулардың диагностикасы және емдэу хаттамалары (2007) Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылған ə дебиеттер : 1. Справочник врача общей практики. Дж. Мерта. Практика, М., Клинические рекомендации. Фармакологический справочник. ГЭОТАР - МЕД, М., Pediatrics at a glance. Ed S.M. Altschuler, S. Ludwig 4. Ма nagement of children with head trauma. Canadian Paediatric Society (CPS) Canadian Medical Association Journal, 1990, 149, 949. Reaffirmed January Early management of patients with a head injury. SIGN, Руководство по диагностике и лечению черепно - мозговой травмы у детей. Орлов Ю. А., Киев.2002.

1. * Атропин инъекция ампулада ( сульфат ) 0,1% 1 мл. 2. * Диазепам раствор для инъекций в ампуле 10 мг /.2 мл. 3. * Фуросемид таблетка 40 мг ; раствор для инъекций 20 мг / 2 мл в ампуле. 4. * Кеторолак раствор для инъекций 1 мл / 30 мг. 5. * Трамадол капсула 50 мг ; раствор в ампуле 50 мг /1 мл.

Қауіп-қатерлі факторлар: жол апатынан болатын политравма, алкогольдық немесе наркотикалық мас болу. Төбелестер Биктиктен кұлау Табиғи апаттар т.б