Візітоўка в. Крупейкі. Лоеўскага района. Гомельскай вобласці. Аўтар ропоты:Верамеенка Мікалай Мікалаевіч,9 кл. Кіраўнік: Коваль Марыя Паўлаўна. Тэл

Пачнём сваё распавядане аб вёсцы Крупейкі з гісторыі ўзікнення вёскі. Вёска Крупейкі ўзнікла не раней ХVІ стогоддля вокал вадлянога млына, што быў пабудаваны на рачулцы-ручаі, які выцякаў з Каўпенскага в озера і ўпадаў у Дняпро. Менавіта ў XVI стогоддзі на Беларусі зявіліся першыя вадляныя млыны. Непадалёку ад р. Днепр проходзіла старажытная дорога Гудніцкі, опо Дняпроўскі шлях на Лоеў, па якім ездзілі купцы з Кіева ў Ноўгарад. Месца, дзе размешчана в. Крупейкі, было пакрыта лесам. На пагорку (каля домаўладання Лысенкі Рыгора Лазаравіча, па мясцовай мянушцы Грышан) была пабудавана нандармская сторожка. Гэта была першая пабудова будучых Крупеек. ( 1690 – 1700 гг.) Каля старожкі для нандармаў і праезжых купцоў быў пабудаваны шинок – піўная. Зараз гиты завулак носіць назву Зашынкаўшчына. Убачыўшы тут зручнасці, на березе Дняпра пасяліўся купец. Ён наладзіў вытворчасць шкляных вырабаў. Яго ропочыя і іншыя купцы пачынаюць сяліцца вокал дрова, па якім бег раўчак з Каўпенскага в озера да Дняпра. У центры быў пабудаваны вадляны млын – крупадзёрня. Праязнаючыя купцы пыталіся: Дзе ваши крупкі? Ад слова крупкі стала называцца і вёска Крупейкі. Гаспадара крупадзёрні называлі Крупчык, а затем Крупейчанка. Паданне свярднае, што ад яго і пайшоў мясцовы род Крупейчанкаў і назва вёскі. Доўгі час каля сучаснага месяцазнаходнання мясцовага ФАПа лянаў круглы адшліфаваны камень з былой крупадзёрні, у сярэдзіне з круглой адтулінай.

Вёска Крупейкі зімой.

Паніжэнне, дзе была крупадзёрня, мясцовыя жыхары называюсь Застаў. Першыя пасяленцы рабілі свае забудовы каля гэтага паніжэння, якое парней стала центрам вёскі і да цяперашняга часу мясцовыя жыхары ў размыве аб тым, для яны жывуць, указваюць : На Заставе. Вясной у Заставе збіраецца много вады. Доўгі час гиты вадаём выкарыстоўваўся жыхарамі для мыцця бялізы. Кладачкі, на якіх адбівалі пранікамі (прыстасаванні для мыцця бялізны), былі прытуленыя ў дворах тых жыхароў, хаты якіх былі размешчаны побач. Кожны, кто прыходзіў на Застаў, карыстаўся гитымі дошчачкамі. Пазней, калі вада прагравалася, тут з задавальненнем купаліся малые дзеці,так як бацькі яшчэ не адпускалі іх на раку. Людзі, якія жылі побач з Заставам, звычайна трымалі гусей і качок. Зімою вясковыя дзеці з задавальненнем каталіся на коньках і гулялі ў розныя зімовыя гульні. Была такая гульня: у лёдзе прасвідроўвалі дзірку, труды ўстаўлялася кола з воза, да якога прымацоўвалася доўгая жэрдка. Да жэрдкі прычапляліся санкі. Кола круцілі некалькі чалавек, а астатнія каталіся на санках, нібыта на каруселі. З цягам часу, длякуючы працы цякучых вод, Застаў змялеў, зарос верполазам, і толькі адкрытымі засталіся два невялікія ўчасткі, дзе вясковыя дзеці летам ловяць рыбу, а зімой гуляюць у хакей.

Межы вёскі пашыраліся і пасяленні вышей Застава размяшчаліся паабапал Раўчака, а ніжэй- бліжэй да Дняпра- на Рэчцы.

Ёсць яшчэ на тэрыторыі вёскі природный абект- мясцовы парк. Вуліца, якая размешчана побач, носіць назву Куцяроўшчына. Назва вуліцы сведчыць аб тым, што яна знаходзілася на краю вёскі, у кутку. Падцверднаннем назвы зяўляецца тое, што непадалёку былі старые могілкі. А могілкі заўсёды размяшчаюцца воддаль ад населенных пунктаў. Зараз на Куцяроўшчына разам з паркам зяўляюцца центрам вёскі.

Тут, у парку пахаваныя 118 солдат, якія вызвалялі виску ад немцаў. Сярод іх захароненыя і пяййййць Герояў Савецкага Саюза. У гончар загінуўшых устаноўлены помнік. Парк зяўляецца зараз месяцам адпачынку вяскоўцаў.

Відаць,калі толькі вёска забудоўвалася, то яна складалася з асобных хутороў. а назву некоторым з іх далі хатнія жывёлы, якіх трымалі гаспадары на сваіх задворках. Сабаччы хутор і Казлоўшчына даўно ўжо ператварыліся ў самые сапраўдныя вуліцы, але гитыя тапонімы перадаюцца з пакалення ў пакаленне. Хмялёўшчына- так называецца самая доўгая вуліца вёскі. Так як старожилы вёскі сцвярднаюць, што ніколі такую культуру як хмель не вырошчвалі, то застаецца одно тлумачэнне. Наву вуліцы далі жыхары, якія, мабыць, часта знаходзіліся пад хмельком. І не дзіва, по ў вёсцы размяшчаўся шинок, ад якога і пайшлі назвы Хмялёўшчына і Зашынкаўшчына.

Ёсць каля нашей вёскі месяца - капліца. Па поданную, ў канцы XVIII стогодззя паміж вёскамі Крупейкі і Шчытцы однойчы ноччу на сосне зявілася ікона Святой Параскевы. Ікону знайшлі і аднеслі ў бліжэйшую царкву, якая і да цяперашняга часу знаходзіцца ў Лоеве. Але ікона назаўтра зноў апынулася сярод лесу. Вернікі зноў прынеслі ікону ў храм. Але ікона настойліва вярталася на першапачатковае месяца. Людзі зразумелі, што ікона павінна знаходзіцца там, дзе зявілася і пабудавалі на тым мессы ў лесе каплічку. І да Вялікай Айчыннай войны ікона святой Параскевы знаходзілася, менавіта, там. А пасля войны яе перанеслі ў Лоеў, у Свята-Троіцкі сопор, дзе яна знаходзіцца і сёння. Гэта паслужыла подставкой для будаўніцтва вернікамі на гитым мессы капліцы. У XIX стогоддзі каля крыніцы са святой водой каля вёскі Крупейкі на Дзесятуху адбываліся набажэнствы, гулянні і двухдзённы, па пятніцах і супотах, кірмаш. Вядома, што ў 1863 годзе на кірмаш было прывезена тавараў на суму 3200 рублёў, прададзена - на 1550, у 1864 годзе адпаведна на 3600 і 2000 рублёў. На Дзесятуху да капліцы прыходзілі многія паломнікі з Расіі і іншых месяц. У дзесятую нядзелю пасля Вялікадня прыходляць да яе з надзеяй і старые і малые, каб дакрануцца да вытокаў народной духоўнасці, спадчыны, прызднаюць святары з розных куткоў Беларусі, каб пакланіцца цудадзейнай іконе. Тое ж падение гаворыць, што побач з месяцам, дзе зявілася ікона, почала бруіцца крынічка, быццам бы святая Параскева ступіла на землю і з адбітка яе нагі зявіўся струменьчык вады. Вада мела цудадзейную сілу, могла дапамагчы чалавеку пры розных захворваннях. Каб напіцца з незвычайнай крынічкі, людзі прыходзілі здалек: з Расіі, з Украіны, з усіз куточкаў Беларусі. Яшчэ не так даўно, гадоў 40 тему, крынічка была живая, дапамагала чалавеку, пазбаўляла ад хвороб. Зараз яна пересохла. На дне глыпокага яру, у гушчары, сярод травы і кустоў, можно знайсці месяца, дзе калісь струменілася вада. У цяперашні час людзі хацелі аднавіць цудадзейную крынічку, але вада так і не зявілася.

Капліца паміж в. Крупейкі і Шчытцы. Ікона Святой Параскевы.

Хочацца расказаць яшчэ аб адым помніку каля нашей вёскі. Гэта памятны знак, устаноўлены ў гончар солдат, якія фарсіравалі раку ў 1943 годзе. На гитым мессы 15 кастрычніка 1943 года войскі 65 арміі Першага Беларускага фронту фарсіравалі р. Дняпро і захапілі плацдарм аператыўнага значэння. Памяць аб воінах, якія загінулі за вызваленне нашей вёскі перадаецца з пакалення ў пакаленне.

Крупейкі, ў адрозненне ад іншых вёсак раёна, маюсь шмат вулачак, якія былі выгараднаныя для зручнасці переходу жыхароў з Застава на Хмялёўшчыну, і з Казлоўшчыны на Раўчак і інш. Усяго ў вёсцы налічваецца польш 20 вулачак. Назвы вулачкам даваліся ў залежнасці ад імя опо прозвішча того человека, які там жыў. Гэтых людзей даўно ўжо нема ў живых, а назвы вулачак захаваліся. Гускава вулачка ( названая ў гончар дзеда Пятра па мянушцы Гуска) связывала яго падворе з Казлоўшчынай. Раманенкава вулачка давала проход на Ракіту. У савецкі час тут была пабудавана новая вуліца. Лямешкава вулачка- названая ў гончар Верабя Пятра Іванавіча па мянушчы Лямешка. Пракопава вулачка- названая у гончар гаспадара ( Куцарэнкі Пракопа Міхайлавіча), яго хата была пабудаваная ў гитым мессы. Доўгі час у гэтай хаце размяшчаўся і мясцовы фельдшерская- акушэрскі пункт, пакуль для яго не быў зроблены спецыяльны будынак. Праходляць гады. Змяняюцца ўладальнікі пабудоў, размешчаных у вулачках. Але толькі не змяняюцца назвы саміх вулачак. Туркава, Кордзікава, Раманава, Хімчукова, Мужыкова, Драконава, Кундалева, Зайцава, Банедава - вулачкі да цяперашняга часу слунаць для проходу жыхароў, прогону жывёлы, проезду і г. Пракопава вулачка зімой.

Вялікі длякуй! Усяго найлепшага!