МБОУ «Ябоганская средняя общеобразовательная школа» Проект: М.В.Чевалковтын баснялары керегинде Авторы: Каштаева А.С., алтай тил ле литературанын уредучизи 2014
Михаил Васильевич Чевалков БасняБасня
«Сыгырган ла jалку Бака»
Басня Басня – ан - куштар эмезе öзöк тыны jок немелер ажыра улустын jадын-jÿрÿмин, кылык-jанын коргускен jаан эмес чÿмдемел. Амадузы: jарабас кылыкту улусты электеп, шоодып, олорды jакшы кылыкка,jакшы укаа-санаага уредет. Тÿп-шÿÿлтези( мораль) –чÿмдемелдин тöс шÿÿлтезин jетирет. Басня – ол эпический жанр
Аллегория Улустын jÿрÿмин кандый бир тындулар ол эмезе öзöк тыны jок немелер ажыра кöргÿскен кееркемел эп-арга.
Басня деп жанрдын тÿÿкизинен Шинжучилердин санаа- шуултезиле 1-кы басняны Гесиод (VIII –VII чч.бистин эрадан озо) чумдеген, Jе баснянын сюжедин тозогон кижи-Эзоп (бистин эрадан озо Vч. jурген)
Эзоп. «Ворона и лисица» Ворон унес кусок мяса и уселся на дереве. Лисица увидела,и захотелось ей заполучить это мясо. Стала она перед вороном и принялась его расхваливать :уж и велик он,и красив,и мог бы получше других стать царем над птицами,да и стал бы,конечно,будь у него еще и голос.Ворону и захотелось показать ей,что есть у него ещё и голос: выпустил он мясо и закаркал громким голосом.А лисица подбежала,ухватила мясо и говорит :,,Эх, ворон,если бы у тебя ещё и ум был в голове,-ничего бы тебе больше не требовалось,чтобы царствовать,,
Французский басня - бичиичилер: Лафонтен БуалоБуало Буало
Орус баснябичиичилер XVIII чак Сумароков А. Хемницер И Дмитриев И
Крылов А. В.
Баснянан алынган геройды тап. Базар, баспас болуп…барып jатса,
Угы jаман дебезин деп, Уулдарымды ээчидип jурум. Уурчы jаман болбозын деп, Уулдарымды уредип jурум Балдарым баштак болбозын деп, Башкарып, коруп jурум.
Орус литературадан
Баснядан алынган шуултелер кеп состор болуп калган Jалку эмес тан адарын сакыыр, Jалку кижи кун бадарын сакыыр. Мындый кеп сос болуп калган Иштенкей кижи тан адарын сакыыр, Jалку кижи кун бадарын сакыыр.
Тест «Басня» 1.Басня ол: А) куучын кептÿ ÿлгер Б) ан куштар эмезе öзöк тыны jок немелер ажыра улустын jадын-jÿрÿмин, кылык-jанын кöргÿскен jаан эмес чÿмдемел. В)калыктын оостон ооско,ÿйеден ÿйеге уламjый куучындап келген эн учурлу ла кеен чÿмдемели
2.Басняда автордын тузаланган кееркедим эп-аргазы А )аллегория ; Б )тундештиру; В )метафора
3. Баснянын туп-шуултези (мораль) ачарга болужат: А ) геройдын кылык-jанын ; Б )чумдемелдин тос шуултезин ; 3 )чумдемелдин темазын
4.Каргаа ла тулку керегинде баснянын сюжединде эн баштап кем тузаланган: А )Крылов; Б )Чевалков ; В )Эзоп
5. «Сыгырган ла jалку Бака» деп баснянын туп-шуултези: А )сырды jылытканына кунукканын jурайт ; Б )jалку, уйкучы, иш суубей, тербезендеп jуретен улустын эби jок кылыктарын чокымдап jурайт; В )jалку ла иштенкейди jурайт.