Кич әлин төр: Хальмг улсин ү нт ә хотнь- хальмг ц ә Кичәлин төр: Хальмг улсин үнтә хотнь- хальмг цә Белдснь: Элст бал һсна Б.Б.Городовиковин нертә 18-гч. - презентация

1 Кич әлин төр: Хальмг улсин ү нт ә хотнь- хальмг ц ә Кичәлин төр: Хальмг улсин үнтә хотнь- хальмг цә Белдснь: Элст бал һсна Б.Б.Городовиковин нертә 18-гч тойгта дундын школын хальмг келнә багш Салмин Алексейин Светлана

2 Кич әлин күсл : 1)Сурһульчрт хальмг улсин хот-холын тускар келҗ өгч, хальмг цә - дееҗнь, цәәһин тууҗ, домг цәәлһҗ, яһҗ чандгинь, урһдгинь, цәәһин авъяс медүлҗ, келүлҗ, тодлулх. 2)Цәәһин туск үлгүрмүд, шүлгүд бас олзлх.Чинринь цәәлһҗ, келн- улсиннь авг- бәрц медҗ, хадһлх сурһмҗ өгх. Кич әлин күсл : 1)Сурһульчрт хальмг улсин хот-холын тускар келҗ өгч, хальмг цә - дееҗнь, цәәһин тууҗ, домг цәәлһҗ, яһҗ чандгинь, урһдгинь, цәәһин авъяс медүлҗ, келүлҗ, тодлулх. 2)Цәәһин туск үлгүрмүд, шүлгүд бас олзлх.Чинринь цәәлһҗ, келн- улсиннь авг- бәрц медҗ, хадһлх сурһмҗ өгх. К ичәлин күсл : 1)Сурһульчрт хальмг улсин хот-холын тускар келҗ өгч, хальмг цә - дееҗнь, цәәһин тууҗ, домг цәәлһҗ, яһҗ чандгинь, урһдгинь, цәәһин авъяс медүлҗ, келүлҗ, тодлулх. 2)Цәәһин туск үлгүрмүд, шүлгүд бас олзлх.Чинринь цәәлһҗ, келн- улсиннь авг- бәрц медҗ, хадһлх сурһмҗ өгх.

3 2. Герин даалһвр шүүлһн Кич әлин йовуд: 1. Оргмомент

4 I. Хальмг улсин хот-хол: Җомба, махн-шөлтәһән, бөөрг, хуурсн махн, түнтг, булмг, дотр, боорцг, чигән. 3.Ш ин төр цәәлһлһн

5 Җ омба боорцгта

6 БθθРГ

7 ТΥНТГ

8 ДОТР

9 ХОТ

10 Чансн х өө н ә толhа

11 Чиг ә н

12 Сегсрдг

13 Хальмг ц ә чанхла, юн кергт ә ? Усн – вода Хагс у ц ә – заварка Җ улан ц ә – байховый Хаанцг ц ә – плито ч ный Давсн – соль Ү сн – молоко Тосн - масло Зать – мускатный орех Агч ааh

14 ХАЛЬМГ Ц ӘӘҺ ИН ТУСК ДОМГ

15 Нег д ә к җ Зу ң квын Гег ә н к ү нд ә р гемтв. Удан эдглго б әә в. Нернь туурсн эмч ә р эмн ү лв. Тер эмч «Деедсин ид ә н» ги җ Зу ң квад нег унд бич җ ө гн ә. Эн ундыг долан хонгтан ө лн элкнд ә н аршалхмн бил ә. Зу ң квын Гег ә н долан хонгт арша зооглад, бийнь с ә н болад, йосндан эдгв. Эдгсн ө дрнь хальмг лит ә р ү кр сарин 25 болна. К ү нд гем ә с Зу ң ква Гег ә н эдгснд цугтан байрлна. «Зул ө ргтн! Деедсин ид ә чантн! Дее җ ө ргт!» - ги җ Зу ң кван Гег ә н з ә рлг бол җ. «Деедсин ид ә н» х өө нь хальмг ц ә « Җ омба» гидг нер авв. Тер цагас авн хальмг ә мтн Зул гидг с ә н ө др ә н темдглв. Зу ң ква Гег ә н ә эдгсн ц ә хотын дее җ бол җ тевчгдв.

16 Ү гин к ө длмш : Ц ә чанх – варить чай Ц ә уух – пить Эдлх – употреблять пищу Ид ә н - еда пища (семя) Домг – легенда Зу ң квын Гег ә н – лам, бурхн болсн к ү н Ундн – напиток Деедсин ид ә н – пища богов Ө лн элкнд ә н – натощак Ө ө д ә н сорт – высший сорт Шахур – пресс Чивх – вес Т үң грцг – мешочек Зать – мускатный орех Ц ә самрх – помешивать

17 Ц әә hин туск ү лг ү рм ү д Ц ә самрх дутман зандрдг Чем больше мешать чай, тем он гуще Ц ә шингн болвчн, ид ә ни дее җ Чай, хоть жидкий- Глава всех блюд «Цаасн нимгн болвчн Номин к ө лдг болдг» Бумага, хоть тонкая - Слуга Науки и учения.

18 Ц әәһин авъяс 1. Мед әтә күн, гиич ирхлә - шин ц ә чандмн. 2. Ц ә з ө в эрг ү л ә д самрдмн 3. Дее җ х ә р ү лдмн. 4. Т ү р ү л ә д мед ә т ә к үү нд ц ә ө гх. 5. Халун,бусл җ асн ц ә ө гдго. 6. Кемтрх ә аа һ д ц ә ө гдго. 7. Аа һ ин ам д үү рг җ кедго. 8. Аа һ чавч җ б ә рдго,2 һ арарн эс ги җ барун һ арарн с өң г җ ө гдмн. 9. Ц ә чее җ тустан б ә рдмн. 10. Ц ә эдлсн к ү н й ө р ә л т ә вдмн. 11. Ц әәһәң уучкад,аа һ ан к ө мрдмн биш. Д ә к җ эн герт ор җ иршгов ги җә х темдг. Эн к ү н өө лсн бол җ ана.

19

20 ДУН Хальмг улсин ү нт ә хотнь – хальмг ц ә. Ка ң кнсн ү нрт ә, ү ст ә, тоста, затьта хальмг ц ә – җ омба. Хальмг ц ә тааста, зокаста хот.

21 1. Кич әлин аш: 1)Хальмг улсин үнтә хотнь юмб? (хальмг цә) 2)Йоста нернь юмб?(Җомба) 3)Альд хальмг цә урһна?(Грузьд, Адыгейд) 4)Җомба чанхд юн кергтә, орна? 5)Хальмг цәәһин туск шүлгүд кен бичҗ? 6)Ямаран цәәһин авъяс тодлвт? 1. К ичәлин аш: 1)Хальмг улсин үнтә хотнь юмб? (хальмг цә) 2)Йоста нернь юмб?(Җомба) 3)Альд хальмг цә урһна?(Грузьд, Адыгейд) 4)Җомба чанхд юн кергтә, орна? 5)Хальмг цәәһин туск шүлгүд кен бичҗ? 6)Ямаран цәәһин авъяс тодлвт?

22 1. Герин даал һвр: 1)Тана өрк-бүлд яһҗ хальмг цә чанна? Ахр келвр бичх.иим төрмүдәр: а) Мини тааста хот- хальмг цә б) Хальмг цә- хотын дееҗ 2)Цәәһин авъяс дасх Темдг т әвлһн: 1. Г ерин даалһвр: 1)Тана өрк-бүлд яһҗ хальмг цә чанна? Ахр келвр бичх.иим төрмүдәр: а) Мини тааста хот- хальмг цә б) Хальмг цә- хотын дееҗ 2)Цәәһин авъяс дасх Темдг тәвлһн:

23 ОНЬГАН Ө ГСНТН БАЙРЛ Җ АНАВ!