Фигыль – эшне, х ә р ә к ә тне яки х ә лне белдереп килг ә н с ү з т ө ркеме. - презентация

1

2 Фигыль – эшне, х ә р ә к ә тне яки х ә лне белдереп килг ә н с ү з т ө ркеме.

3 Нишли? Нишл ә де? Нишл ә р? Нишл ә яч ә к? сорауларына җ авап була. Җө мл ә д ә Х Ә Б Ә Р булып кил ә.

4 Фигыль юнәлешләре: Төп юнәлеш Кайтым юнәлеше: -н, -ын, -ен Төшем юнәлеше: -л, -ыл, -ел Уртаклык юнәлеше: -ш, -ыш, -еш Йөкләтү юнәлеше: -дыр, -дер, -тыр, -тер,-т.

5 ФИГЫЛЬ ЗАТЛАНЫШЛЫЗАТЛАНЫШСЫЗ ХИКӘЯ ФИГЫЛЬ БОЕРЫК ФИГЫЛЬ ТЕЛӘК ФИГЫЛЬ ШАРТ ФИГЫЛЬ СЫЙФАТ ФИГЫЛЬ ХӘЛ ФИГЫЛЬ ИСЕМ ФИГЫЛЬ ИНФИНИТИВ

6 Х И К Ә Я Ф И Г Ы Л Ь БИЛГЕЛЕ КИЛӘЧӘК ЗАМАН БИЛГЕСЕЗ КИЛӘЧӘК ЗАМАН БИЛГЕЛЕ ҮТКӘН ЗАМАН БИЛГЕСЕЗ ҮТКӘН ЗАМАН ХӘЗЕРГЕ ЗАМАН -ды, -де; -ты, -те; -ачак,-әчәк; -ячак,-ячәк; -ар, -әр; -ыр, -ер; -ган, -гән; -кан, -кән -а, -ә; -и, -ый; ЭШ, Х Ә Р Ә К Ә ТНЕ Ң БУЛУ, БУЛМАВЫН БЕЛДЕР Ә

7 Б О Е Р Ы К Ф И Г Ы Л Ь БОЕРУ, ЯКИ ЭШ КУШУНЫ БЕЛДЕР Ә Т Е Л Ә К Ф И Г Ы Л Ь II зат эшлә! эшлә-гез! III зат эшлә- сен! эшлә- сеннәр! I зат бар-ый-м, кил-и-м бар-ый-к, кил-и-к ЭШНЕ Ң Ү Т Ә Л Ү - Ү Т Ә ЛМ Ә ВЕН Ә С Ө ЙЛ ӘҮ ЧЕНЕ Ң ТЕЛ Ә ГЕН БЕЛДЕР Ә БОЕРУ, ЯКИ ЭШ КУШУНЫ БЕЛДЕР Ә

8 Ш А Р Т Ф И Г Ы Л Ь ИКЕНЧЕ БЕР ФИГЫЛЬДӘН АҢЛАШЫЛГАН ЭШ-ХӘЛНЕҢ ҮТӘЛҮЕНӘ ШАРТ БУЛГАН ЭШ-ХӘЛНЕ БЕЛДЕРӘ -СА, -СӘ; I зат эшлә-сә-м эшлә-сә-к II зат эшлә-сә-ң эшлә-сә-гез III зат эшлә-сә эшлә-сә-ләр Ш А Р Т Ф И Г Ы Л Ь

9 С Ы Й Ф А Т Ф И Г Ы Л Ь Әйбернең вакыт эчендә үзгәрә торган билгесен белдерә Хәзерге заман сыйфат фигыль Киләчәк заман сыйфат фигыль -учы,-үче; -а торган, -ә торган; -учы,-үче; -а торган, -ә торган; -ачак,-әчәк; -ячак, ячәк; -р, -ыр, -ар, -әр; -асы, -әсе, -ыйсы, -исе; -ачак,-әчәк; -ячак, ячәк; -р, -ыр, -ар, -әр; -асы, -әсе, -ыйсы, -исе; -ган,-гән; -кан, -кән; -ган,-гән; -кан, -кән; Үткән заман сыйфат фигыль

10 Х Ә Л Ф И Г Ы Л Ь ТӨП ФИГЫЛЬДӘН АҢЛАШЫЛГАН ЭШ ЯКИ ХӘЛГӘ ӨСТӘМӘ ЭШНЕ БЕЛДЕРӘ I ТӨР : -ЫП, -ЕП, -П; II ТӨР : - а, - Ә; -ЫЙ, -И; III ТӨР: -ГАЧ, -ГӘЧ; -КАЧ, -КӘЧ; IV ТӨР: -ГАНЧЫ, -ГӘНЧЕ; -КАНЧЫ, -КӘНЧЕ;

11 ИСЕМ ҺӘМ ФИГЫЛЬ БИЛГЕЛӘРЕНӘ ИЯ БУЛГАН ФИГЫЛЬ -У, -Ү; И С Е М Ф И Г Ы Л Ь ЗАТ-САН БЕЛӘН ТӨРЛӘНӘ КИЛЕШ БЕЛӘН ТӨРЛӘНӘ ТАРТЫМ БЕЛӘН ТӨРЛӘНӘ

12 И Н Ф И Н И Т И В ЗАТ-САН, ЗАМАН БЕЛӘН ТӨРЛӘНМИ ТОРГАН ФИГЫЛЬ ТӨРКЕМЧӘСЕ -РГА, -РГӘ; -АРГА, -ӘРГӘ; -ЫРГА, -ЕРГӘ;

13 Фигыльләргә морфологик анализ Сүз төркемен билгеләргә Затланышлы яки затланышсыз булуын әйтергә Төркемчәсен билгеләргә Барлыкта яки юклыкта булуын ачыкларга Зат-санын күрсәтергә Заман белән төрләнү-төрләнмәвен аңлатырга. Төрләнсә, заманын билгеләргә Юнәлешен әйтергә Нинди җөмлә кисәге булуын ачыкларга.