Системы счисления 1 Say sistemləri Say sistemləri haqqında məlumat Təsnifatı Mövqeli say sistemləri üzərində əməllər. - презентация

1 Системы счисления 1 Say sistemləri Say sistemləri haqqında məlumat Təsnifatı Mövqeli say sistemləri üzərində əməllər

2 Системы счисления 2 Say sistemləri Hər şey ədəddir- belə deyən pifaqorçular praktik fəaliyyətdə ədədlərin olduqca vacib rolunu vurgulayırdılar. Say sistemi-əşyaları saymaq və onları işarə etmək üçün istifadə olunan üsul və vasitlər toplusudur. Say sisteminin əlifbası-ədədləri təsvir etmək üçün müxtəlif simvol və işarələr toplusudur. Rəqəm-say sisteminin əlifbasına daxil olan simvol və ya işarədir.

3 Системы счисления 3 Say sistemləri Mövqeli (2-lik, 8-lik, 10-luq, 16-lıq vəs.) Mövqesiz (Rum rəqəm sistemi)

4 Системы счисления 4 Say sistemləri u Mövqesiz say sistemində ədədin təsvirindəki rəqəmlər durdugu yerə(mövqeyinə) görə hec bir məna daşımır. u Bu günədək qorunmuş mövqesiz say sisteminə hələ 2.5 min il bundan əvvəl qədim Romada istifadə olunan Rum rəqəm sistemini misal göstərmək olar: u CXXVIII= =1 28 u XCIX= =99 u I-bir(bir barmaq) u V- beş (açıq əl) u X-on(iki əl) u L-əlli u C-yüz u D- beş yüz u M-min

5 Системы счисления 5 Mövqesiz say sistemi əlverişli hesab olunmur: u Böyük ədədləri yazmaq üçün daha cox simvol daxil etmək lazım gəlir. u Kəsr və mənfi ədədləri təsvir etmək mümkün deyil. u Hesab əməllərini yerinə yetirmək çətinlik törədir,çünki müvafiq alqoritm mövcud deyil. Say sistemləri

6 Системы счисления 6 Mövqeli say sistemində: u Ədədin təsvirindəki hər bir rəqəm öz mövqeyinə görə konkret məna daşıyır(məsələn,333 ədədində 1-ci 3-yüzlük mərtəbəni, 2-ci 3-onluq mərtəbəni,3-cü 3 təklik mərtəbəni gostərir). u 10-luq say sistemi ən çox istifadə olunan mövqeli say sistemidir : {0,1,2,3,4,5,6,7,8,9} u Mövqeli say sistemləri üçün Say sisteminin əsası anlayışı xarakterikdir ki,bu sistemin əlifbasına daxil olan ədədlərin sayını təyin edir: u 2 {0,1} 8 {0,1,2,3,4,5,6,7} 16 {0,1,2,3,4,5, 6,7,8,9,A(10),B(11),C(12),D(13),E(14),F(16) } Say sistemləri

7 Системы счисления 7 Mövqeli say sistemind ə tam ə d ə dl ə rin bir say sistemind ə n dig ə rin ə keçirilm ə si 1.Istənilən A ədədinin n əsaslı say sistemində yazılışını almaq üçün : 2. Verilmiş ədədi qismətdə keçiləcək say sisteminin əsasından kiçik ədəd alınana kimi ardıcıl olaraq say sisteminin əsasına bölməli. 3.Alınmış sonuncu qisməti və qalıqları bölmənin əksi istiqamətdə olmaqla yazmalı. Say sistemləri

8 Системы счисления luq say sistemindən 2-lik say sisteminə keçmə qaydası: = ? = Özünü sına: 1) 355= 2) 650= 3) 55= Say sistemləri

9 Системы счисления =? = –luq say sistemindən16-lıq say sisteminə keçmə qaydası =? =1А luq say sistemindən 8-lik say sisteminə keçmə qaydası Say sistemləri

10 Системы счисления 10 Özünü sına: 1) =? 8 2) =? 16 =255 8 =255 8 =AD 16 =AD 16 Say sistemləri

11 Системы счисления 11 Kəsr ədədlər üzərində əməllər 1. Tam olmayan ədədləri bir say sistemindən digərinə keçirmək üçün ayrılıqda əvvəlcə onun tam hissəsini,sonra isə kəsr hissəsini keçirmək lazımdır: 2. Ədədin ilkin onluq şəklində olan kəsr hissəsi yeni say sisteminin əsasına vurulur,alınan hasilin tam hissəsi (o,sıfır da ola bilər)ədədin kəsr hissəsinin yeni say sistemində yazılışında növbəti rəqəm olacaq. 3. Sonra bu tam hissə atılır və əməliyyat qalan kəsr hissənin üzərində davam etdirilir. Say sistemləri

12 Системы счисления 12 Kəsr ədədlərin 10-luq say sistemindən digər say sistemlərinə keçirilməsi 0, =? 0,7 10 =? 0, 5625 х х х х , 7 х х х х =0, =0, Say sistemləri

13 Системы счисления 13 0, =? 0, х х =0,52 8 0, =? 0, х (А) х =0,А8 16 Say sistemləri

14 Системы счисления 14 Kəsr Kəsr ədədlərin onluq onluq say sisteminə keçirilməsi 10,11 2 =1*2 1 +0*2 0 +1* *2 -2 = =1*2+0*1+1*1/2+1*1/4=2, ,5 8 =6*8 1 +7*8 0 +5*8 -1 = =6*8+7*1+5*1/8=55, F 16 =1* *16 1 +F*16 0 = 1*256+9*16+15*1= Say sistemləri

15 Системы счисления 15 Ədədlərin(tam və ya kəsr) p=2 əsaslı say sisteminə keçirilməsi 1. Verilmiş ədəd soldan(kəsr hissə sagdan)başlayaraq n simvoldan ibarət qruplara bölünür, lazim gələrsə,ən soldakı(kəsrlərdə sagdakı)qrupun soluna(kəsr hissədə sagına) n simvol alınması üçün sıfırlar artırılır. 2.Hər qrupa n mərtəbəli ikilik ədəd kimi baxılır və o,p əsaslı say sisteminin uygun(ekvivalent)rəqəmi ilə əvəzlənir. 3.Alınan yazılış verilmiş ədədin p əsaslı say sistemində yazılışı olacaq. Say sistemləri

16 Системы счисления 16 Ədədin 2-lik say sistemindən 8- lik say sisteminə keçirilməsi: =? = , =? 0, , =0, Ədədin 2-lik say sistemindən 16- lıq say sisteminə keçirilməsi: Say sistemləri

17 Системы счисления 17 Ədədlərin p=2 əsaslı say sistemindən ikilik say sisteminə keçirilməsi Qayda: p pp p=2 əsaslı say sistemində verilmiş ixtiyari ədədi 2-lik say sisteminə keçirmək üçün bu ədədin hər bir rəqəmini onun 2-lik say sistemindəki qarşılıq ekvivalenti ilə əvəz etmək lazımdır. 4АС35 16 =? 4 А С = Say sistemləri

18 Системы счисления 18 Информатика: 8 класс: Поурочные планы по учебнику Н.Д. Угриновича "Информатика и ИКТ. 8 класс" Say sistemləri İ.Sadıqov, R.Mahmudzadə N.İsayeva İnformatika 8

19 Системы счисления 19 Say sistemləri u Dərs modelini Sumqayıt şəhər T.İsmayılov adına 29 li məktəbin informatika müəllimi Əlimusayeva Gülnarə Kərim q.təqdim etdi