Ашық сабақтар Қазақстан тарихы. 8 сынып. Сабақ тақырыбы: 1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс. - презентация

1 Ашық сабақтар Қазақстан тарихы. 8 сынып. Сабақ тақырыбы: жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс

2 Ашық сабақтар Сабақ мақсаты: Білімділік: Оқулықтан тыс қосымша тарихи шығармалар, тарихи құжаттар мен деректерден ұлт-азаттық қозғалыстың алғы шарттарын, сипатын, ерекшелігін, мақсатын ашып көрсете отырып, Кенесары Қасымұлы өзі батыр, өзі хан, өзі көсем, өзі дипломат халқының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен мемлекет қайраткері екендігін, ұлт-азаттық қозғалыс, тәуелсіздік ұғымын қалыптастыру, жан-жақты талдай білуге баулу. Дамытушылық: 1837–1847 жылдары Кенесары бастаған ұлт- азаттық қозғалыс тақырыбын қортындылай келіп, түйіткілдерді сұраққа жауап беру барысында оқушыларды әлеуметтік – экономикалық және саяси дамудың тарихи құбылыстардың күрделі кешендері талдай білуге және олардың арасындағы байланыстарды айқындай білуге, идеологиялық құбылыстардың таптық мәнін аша білуге баулу. Тәрбиелік: Халқының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен Кенесарыдай батырдың ерлігін дәріптей отырып, оқушылардың ұлттық сана – сезімін жеріне, еліне деген сүйіспеншілігін арттыру, патриоттық тәрбие беру, өз көзқарасын дәлелдей алатын қоғамның саяси дамуын түсінетін, демократикалық қоғамның мүшесін тәрбиелеу.

3 Ашық сабақтар Әбілқайыр ( )

4 Ашық сабақтар 1726 жылы Ордабасындағы халық жиналысында қазақ жасақтарының қолбасшысы болып сайланады.

5 Ашық сабақтар Абылай хан ( )

6 Ашық сабақтар Абылай хан, Әбілмансұр – қазақ халқының ұлы ханы, қолбасшы және дипломат. Абылай – Жәңгір ханның бесінші ұрпағы. Абылай 20 жасында хан майданда ерлігімен танылады жылдар аралығында болған бір ұрыста үлкен әкесінің аруағын шақырып, жауға Абылайлап шапқан Әбілмансұр жеңісті ұрыстан соң, Орта жүздің сұлтаны деп танылады, қазақ даласындағы ең беделді әміршілердің біріне айналады. Әбілмансұр есімі ұмытылып, Абылай атанады жылы Абылай Түркістанда бүкіл Қазақ Ордасының ханы ретінде ақ киізге көтерілді. Қытай императоры, Жоңғария хандығы, Орта Азия мемлекеттері Абылайды бүкіл қазақ халқының ханы деп ресми түрле таныса, оның беделінен сескенген Ресей мемлекеті Орта жүз ханы ретінде ғана құрмет көрсетіп отырған. Қазақ Ордасын бөлшектеуді көздеген. Бұл кезеңде Абылай Қазақ хандығының күшін біріктіріп, әскери жағынан қуатты мемлекетке айналдырады.

7 Ашық сабақтар Сырым Датұлы ( )

8 Ашық сабақтар

9 Кенесары Қасымұлы ( ) Кенесары Қасымұлы – хан, қазақтардың патшалық Ресей мен Қоқан хандығына қарсы ұлт-азаттық қозғалысының басшысы.

10 Ашық сабақтар

11 Кенесары Қасымұлының Қоқан хандығымен күресі. Кенесары мен Қоқан хандығы қарым-қатысының шиеленісіп кетуінің өзіндік себебі де бар еді. Өйткені, Қоқан хандығының билеушілері 1836 жылы оның бірге туған бауыры Саржан сұлтанды, 1840 жылы әкесі Қасым төрені өлтірген болатын. Мұның өзі оның Қоқан хандығының билеушілеріне деген ыза-кегін өршіте түсті. Қоқан хандығына қарсы күресте Кенесары Жанқожа Нұрмұхамедұлы батырдың көмегіне сүйенді жылы Кенесары хан Қоқан хандығының Жаңақорған, Жүлек және Созақ сияқты бекіністерін тартып алды жылы Қоқанның және бір мықты бекінісі Меркіні де қолға қаратты. Содан бастап Қоқан хандығының қазақтарға озбырлық жасауы уақытша болса да тыйылды. Бірақ Кенесары өзіне Қоқан мемлекеті сияқты және бір қатерлі дұшпан тауып алды.

12 Ашық сабақтар Тест тапсырмалары ж. Кенесарының ағасы Саржанды өлтіруге бұйрық берген хан: А) Қоқан ханы В) Хиуа ханы С) Бұқар әмірі D) Ташкент билеушісі Е) Ноғай ханы 2. Кекнесарының саяси көзқарастарының қалыптасына әсер еткен: А) Әкесі Қасым сұлтан В) Ағасы Саржан С) Исатай Тайманұлы D) Жоламан Тіленшіұлы Е) Сырым Датұлы 3. Кенесары Қасымұлы көтерілісі қамтыған аймақ: А) Орта жүз В) Ұлы жүз С) Кіші жүз бен Орта жүз D) Қазақстанның оңтүстігі Е) Бүкіл үш жүз жылғы Сырым басындағы ауыр жағдай: А) Балалары қайтыс болды В) Казактар тұтқынында болды С) Қақтығыс кезінде ауыр жарақат алды D) Мал-мүлкі өртеніп кетті Е) Көтеріліс талқандалды. 5. Сырым Датұлы 1775 ж. көтерілісшілер топтары жетекшілерінің бірі деп жазған: А) Нұралы хан В) Генерал Н. Рейнсдорф С) Генерал А. Суворов D) Инвалид газеті Е) жазушы В. Даль 6. Сырым 1791 ж. наурызда Табын және Кердері руларына қай жаққа көшуді ұсынды? А) Арал өңіріне В) Хиуа маңына С) Ыстықкөлге қарай D) Мұғалжар тауларына Е) Жайық бойына

13 Ашық сабақтар Деңгейлік тапсырмалар

14 Ашық сабақтар I деңгей 1.Кенесары қашан хан болып сайланды? 2. XIX ғасырдың жылдары Хиуа хандығы қандай руларға қысым көрсетті? 3. Отаршылдық қанауға қарсы, қазақтардың күресін кім басқарды? 4. Кенесары Қасымұлының көтерілісі қай уақытта, қай аймақты қамтыды? 5. Көкшетау өңірінен көтеріліске қатысқан сұлтандарды ата. Жауабы: 1841 жыл. Жауабы: Шекті, табыл, төртқара, байұлына Жауабы: Абылай ханның немерелерінің бірі сұлтан Саржан Қасымұлы басқарған. Жауабы: жылдары, бүкіл Қазақстанды қамтыды. Жауабы: Шеген, Қанқожа Уәлиұлы, Таны Тортайұлы, Айғаным ханым.

15 Ашық сабақтар II деңгей. Даталар сөйлейді , 1805, 1841 жылдары – жылы – , 1842 жылдары – жылы тамыз айы – жылы шілденің 20-нан 21-не қараған түні - Жауабы: Кенесары қолы Ташкентке аттанды. Жауабы: Кенесары отрядтары Ақмола бекінісін тұтқиылдан шабұлдады. Жауабы: Сібір әскери шебінен жіберілген Сотников тобы Кенесары жасақтарына қарсы шабұлды бастады. Жауабы: 17 тамыз күні полковник Бизановтың қарұлы тобы көтерілісшілерге қарсы ешқандай тойтарыс бере алмай, Ор бекінісіне қайтып оралды. Жауабы: Кенесары Қасымұлы ірі жеңіске жетті.

16 Ашық сабақтар Сөзжұмбақ Кенесары Абылай ханның ісін жалғастырушы ұлттық батыр тұлғаны ата. 2.Сырым батыр басқарған көтерілістің аумағы. 3.Кенесары көтерілісін қолдаған рулар. 4.Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама, ақ мешін апаты қандай әнді туғызды? 5. Кенесары тобы Ұлы жүзге қай жақтан келді? 6. Көкшетау өңірінен көтеріліске қатысқан ханым. 7. Туған жерді азат етуге біріккен қазақ батырларының бірі. 8. Патша үкіметі отарлауды жалғастыру үшін, қай өзендердің бойына бекіністер салды?

17 Ашық сабақтар жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс Көтерілістің басталу себептері Көтерілістің мақсаты Көтерілістің басты қозғаушы күші Көтеріліс қамтылған аймақ Көтерілістің тарихы маңызы

18 Ашық сабақтар Сырым Датұлы бастаған көтерілістің Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің Сырым мен Кенесары көтерілісінің салыстырмалы сипаты. Венн диаграммасы Отаршылдық езгіге қарсы бағытталған Қазақ шаруалары, билер, старшындар Қазақ өлкесіндегі ең ұзақ көтерілістер Феодалдық топтардың Кенесарыны қолдамауы Кіші жүзді - Еділ-Арал теңізін қамтыған Еділдің шығысындағы ірі халықтық сипаттағы қозғалыс. Қоқандықтардың тепкісіндегі қазақтарды азат ету. Бүкіл Қазақстанды қамтыған ұлт-азаттық қозғалыс Қазақ феодалдарының арасындағы алауыздық және ру аралық қайшылықтар Қазақ өлкесіндегі ең ұзақ көтеріліс 14 жылға созылды. Қазақ өлкесіндегі ең ұзақ көтеріліс 10 жылға созылды

19 Ашық сабақтар 1847 ж. қырғыз манаптарының әскерімен Қорытынды

20 Ашық сабақтар Үйге тапсырма: Кенесары Қасымұлының өмірімен байланысты қосымша мәліметтер оқып келу.