Цэдэн Галсанович Галсановай зохёохы зам Цэдэн Галсанович Галсановай зохёохы зам ДYYргээ: Гуруева С., Шойропова А., Буянтуева С., Будаева О., 10-хи класс. - презентация

1 Цэдэн Галсанович Галсановай зохёохы зам Цэдэн Галсанович Галсановай зохёохы зам ДYYргээ: Гуруева С., Шойропова А., Буянтуева С., Будаева О., 10-хи класс 2014 он

2 Проблемэ Проблемэ: Буряад уран зохёолшодой уран зохеолые шэнжэлхэ хэрэгтэй. План План: Ц.Галсановай зохёохы зам шэнжэлхэ, «Павел Балтахинов» поэмын гол удха элируулхэ.

3

4 Цэдэн Галсанович Га лс анов 1917 оной фе в ралиин 23-да Загарайн аймагай Элхи нютагай дунда шадалтай айлай бYлэдэ турэhэн байгаа онhоо 1931 он болотор нютагайнгаа эхин h у ргуулида hуралсажа, тэрэнэйнгэ э удаа эрдэмэй дээшэлуулхэ ябадалые Улаан-Удэ хотодо ургэлжэлуулээ h эн. Буряадай номой хэблэлдэ, «Бур яа д унэн» газетын редакцида, радиодо олон жэлдэ хYдэлхэh өө гадна уран зохеолшодой правлениин тYрYYлэгшэ болотороо ургаhан бай га а юм. Гушаад онуудай уедэ Цэдэн Галсановай туйлалтанууд тухай тобшохоноор дурдахада иимэ.

5 1931 оной хабар арбан дYрбэтэй Цэдэн Галсанов тYрYYшынгээ шYлэг «Хабарай саг» гээшые «Тэмсэлэй шэмэг» гэжэ журналда хэблYYлээ. Анха тYрYYн өө рынг өө нэрые уран зохёолой ню у рта хараhан сагhаа хойшо гушаад онуудай хугасаа соо Цэдэн Галсанов айхабтар амжалтатай ажалл а а ондо «Хyндын тэмдэг» орден шанда хyрт өө. Буряад поэзи соо шэнэ хунуудые ургэнөөр харуулhан томо эпическэ поэмэ «Дурбэн удэр, гурбан hуни» гэжэ зохёогоо.

6 1945 ондо хэблэгдэhэн «Павел Балтахинов» зохеолые, уран хэлэнэйнь, шулэгэйнь байгуулгын талануудта янза буриин hонин аргануудые хэрэглэжэ бэшээ. Дуунуудые олоор бэшээ, буряад поэзи хугжэм хоёрой барисаагай hуури ургэдх өө. Ленинэй турэh өө р 100 жэлэйнь ойдо зорюулжа «Багша тухай Байгалай домоглол» гэжэ поэмэ зохёогоо ондо Ц.Галсановай туруушын суглуулбари «Дуунууд» гэжэ нэрэтэйгээр хэблэгдэжэ гараа бэлэй,«Хэзээдээ бэлэн!» (1938) «Залуу наhан» (1958) «Соло дуудалга» (1942) «Гуурhан» (1943) «Шэнэ таряан» (1947) «Советскэ наран» (1951) шулэгуудэй суглуулбаринууд,«Байгалай долгинууд» (1940) зохёолнууд, «Дурбэн удэр, гурбан hуни» (1939) «Сэсэ буляалдаан» (1940) «Чудска нуур дээрэхи сууряан» (1943) поэмэнууд хэблэгдэбэ.

7 «Дабаан дээрэ»«Зурхэнэй дурасхал» яад онуудта поэт эршэмтэй ажаллаа. «Дабаан дээрэ» гэжэ шулэгэй ном, «Зурхэнэй дурасхал» гэжэ ном хэблуулээ. «Алдарта Байгал» Уран зохёолшо замайнгаа эхин дээрэ «Алдарта Байгал» гэжэ шулэг соо Байгалай долгиной бууен хууен эршэдэжэ, Буряад ороной шарай уран мэргэнээр харуулаа.

8 Поэт Цэдэн Галсанов буряад поэзиин урда табигдаhан эрилтэнуудые тобшолон хэлэбэл ажабайдалай ябасын оньhон хуули ёhын оножо гунзэгы тобшолол хэхэдээ, хуурай хооhон уряа хэлэхэhээ холуур зайсаха, шэнэ унгэ, аялга буйлуулан, hонин шэмэг дурэнуудые олохо ёhотойбди гэhэн эрилтэнуудые элитэ ойлгонхой ажаллаа. Цэдэн Галсанов 88рынг88 дурасхаалнуудые буряад литературын ундэhэ табигша Хоца Намсараев тухай дурасхаалhаа эхилээ. Саашань Ц.Дон, Д.Дашанимаев, А.Шадаев, Е.И.Сороковиков-Магай, А.А.Тороев, Д.Дамдинов, Ж.Тулаев тухай бэшээ. Эдэ булта буряад литературын омогорхол болоhон нэрэнууд. Эдээн тухай эды тэдышье баримтанууд hонирхолтой, унэтэй.

9 Ц.Галсанов хадаа ородой болон дэлхэйн арадуудай суута уран зохёолшодой зохёолнуудые буряад хэлэн дээрэ шадамар бэрхээр оршуулан байна. Пушкинай, Маяковскиин шулэг ба поэмэнуудые, Шекспирэй драма оршуулhыень дурдалтай оной февраль hарада поэт Ц.Галсановай жаран наhанай ойе республикын уран зохёолшодой холбоон, ургэн уншагшад тэмдэглэhэн байна. Ц.Галсановта Буряадай арадай поэт гэhэн хундэтэ нэрэ буряадай АССР-эй Верховно Соведэй Президиум 1986 ондо олгоhон байна.

10 Поэмэ «Павел Балтахинов»

11 Павел Сергеевич Балтахинов Павел Сергеевич Балтахинов 1900 оной ноябриин 25-да Эрхуугэй областиин, Боханай аймагай Дунда Тараса нютагта угытэй алай булэдэ турэhэн юм. Бага наhанhаа hубэлгэн ухаатай хубуун нютагайнгаа зондо hайшаагдадаг байба. Υгытэй алай хγбγγн тэрэ сагта hургуулида hураха аргагуй hэн. «Анхан тyруун ород узэгтэ намайе манай нютагта судэгдэhэн политкаторжанин hургаhан юм», - гэжэ тэрэ өөрөө хэлэгшэ hэн.

12 Поэмын гол удха

13 Граждан дайнай γедэ арад зоной тэмсэл зураглахадаа, поэт γнэн сэхэ, зоной хэрэгэй тул өө тэмсэгшэ геройн дурэ зураглажа шадаба. Граждан дайнай γедэ арад зоной тэмсэл зураглахадаа, поэт γнэн сэхэ, зоной хэрэгэй тул өө тэмсэгшэ геройн дурэ зураглажа шадаба. «Оролто» соо поэт геройн хэрэгые γргэлжэлуулhэн залуу γетэн, Эсэгэ ороноо фашист дээрмэшэдhээ хамгаалжа ябаhан баатарлиг зон тухай бэшэнэ.

14 Поэт Ц.Галсанов зохёол соогоо Балтахиновай дγрые тγγхын материал дээрэ γндэhэлжэ, γнэн зγбөөр, хурса бэрхээр зураглан. Хоёрдохи бγлэг «Геройн тγрэлгэ» гэжэ нэрлэгдэнэ. Энэ бγлэг соогоо автор «буряад зоной урдын байдал уйтай» гэжэ тэрэ γе сагай хγшэр хγндэ байдал тухай бэшэнэ. Энэ бγлэгэй эхиндэ поэт тэрэ γе сагай ажабайдалай, ангиин тэмсэл, октябриин хубисхал тухай бэшэхэдээ, геройн саашанхи ажабайдал, тэрэнэй революционер бололгодо ямар нγлөө γгγγлhыень харуулна. Поэт Ц.Галсанов зохёол соогоо Балтахиновай дγрые тγγхын материал дээрэ γндэhэлжэ, γнэн зγбөөр, хурса бэрхээр зураглан. Хоёрдохи бγлэг «Геройн тγрэлгэ» гэжэ нэрлэгдэнэ. Энэ бγлэг соогоо автор «буряад зоной урдын байдал уйтай» гэжэ тэрэ γе сагай хγшэр хγндэ байдал тухай бэшэнэ. Энэ бγлэгэй эхиндэ поэт тэрэ γе сагай ажабайдалай, ангиин тэмсэл, октябриин хубисхал тухай бэшэхэдээ, геройн саашанхи ажабайдал, тэрэнэй революционер бололгодо ямар нγлөө γгγγлhыень харуулна.

15 Поэт Ц.Галсанов зохёол соогоо Балтахиновай дурые туухын материал дээрэ ундэhэлжэ, унэн зуб88р, хурса бэрхээр зураглан. Хоёрдохи булэг «Геройн тγрэлгэ» гэжэ нэрлэгдэнэ. Энэ булэг соогоо автор «буряад зоной урдын байдал уйтай» гэжэ тэрэ уе сагай хушэр хундэ байдал тухай бэшэнэ. Энэ булэгэй эхиндэ поэт тэрэ уе сагай ажабайдалай, ангиин тэмсэл, октябриин хубисхал тухай бэшэхэдээ, геройн саашанхи ажабайдал, тэрэнэй революционер бололгодо ямар нул88 угуулhыень харуулна. Поэт Ц.Галсанов зохёол соогоо Балтахиновай дурые туухын материал дээрэ ундэhэлжэ, унэн зуб88р, хурса бэрхээр зураглан. Хоёрдохи булэг «Геройн тγрэлгэ» гэжэ нэрлэгдэнэ. Энэ булэг соогоо автор «буряад зоной урдын байдал уйтай» гэжэ тэрэ уе сагай хушэр хундэ байдал тухай бэшэнэ. Энэ булэгэй эхиндэ поэт тэрэ уе сагай ажабайдалай, ангиин тэмсэл, октябриин хубисхал тухай бэшэхэдээ, геройн саашанхи ажабайдал, тэрэнэй революционер бололгодо ямар нул88 угуулhыень харуулна.

16 «Эрхγγгэй hунинууд» гэhэн бγлэг соогоо Балтахиновай семинарист болоhые харуулна. Ород большевигуудай нγлөө доро революционер боложо, нюуса подпольно хγдэлмэридэ хабаадажа, ойлгууламжын хγдэлмэридэ хабаадана. «Эрхγγгэй hунинууд» гэhэн бγлэг соогоо Балтахиновай семинарист болоhые харуулна. Ород большевигуудай нγлөө доро революционер боложо, нюуса подпольно хγдэлмэридэ хабаадажа, ойлгууламжын хγдэлмэридэ хабаадана. Революционерэй замда ороhон Павел Балтахинов арад зоной эрхэ сγлөөгэй тγлөө тэмсэлээ саашань улам шангадуулна. Революционерэй замда ороhон Павел Балтахинов арад зоной эрхэ сγлөөгэй тγлөө тэмсэлээ саашань улам шангадуулна.

17 «Ангарын комиссар» соо Павел партизанска отрядай ударидагша. Улаан Армитаяа хамта сагаантаниие бута сохижо, тγрэл нютагаа сулөөлhэн байна. «Ангарын комиссар» соо Павел партизанска отрядай ударидагша. Улаан Армитаяа хамта сагаантаниие бута сохижо, тγрэл нютагаа сулөөлhэн байна. «Военкомой γхэл» гэhэн бγлэг соо автор граждан дайнай hγγлээр дайсанай γлэгдэл γшөөшье байгаа. Ангарын военком Павелай тγрэл нютагтаа, тγрэлхэдтээ бусажа ерэхэдэ, гансал нγхэдынь угтана бэшэ, харин харата дайсадшье хγлеэжэ байна. hγниин харанхыда, гуринха шононууд шэнги дайсад Павелай гэрые тойробо. «Военкомой γхэл» гэhэн бγлэг соо автор граждан дайнай hγγлээр дайсанай γлэгдэл γшөөшье байгаа. Ангарын военком Павелай тγрэл нютагтаа, тγрэлхэдтээ бусажа ерэхэдэ, гансал нγхэдынь угтана бэшэ, харин харата дайсадшье хγлеэжэ байна. hγниин харанхыда, гуринха шононууд шэнги дайсад Павелай гэрые тойробо.

18 Арад зоной тγлөө ами наhаяа γгэhэн Павел Балтахиновай нэрэ мγнхэдөө зоной дунда ябаха. Залуу нγхэд залган γргэлжэлγγлнэ тэрэнэй замыень. «Υхэлшни γхэл бэшэ»,-гэжэ автор харуулна. Эхэ орон, арад зонойнгоо тγлөө ами наhаяашье хайрлангγй γгэhэн манай хγнγγд хэтэ мγнхэдөө мартагдаха ёhогγй. Тэдэнэй дунда Павел Балтахинов. Арад зоной тγлөө ами наhаяа γгэhэн Павел Балтахиновай нэрэ мγнхэдөө зоной дунда ябаха. Залуу нγхэд залган γргэлжэлγγлнэ тэрэнэй замыень. «Υхэлшни γхэл бэшэ»,-гэжэ автор харуулна. Эхэ орон, арад зонойнгоо тγлөө ами наhаяашье хайрлангγй γгэhэн манай хγнγγд хэтэ мγнхэдөө мартагдаха ёhогγй. Тэдэнэй дунда Павел Балтахинов.

19 Цэдэн Галсановай «Павел Балтахинов» гэhэн поэмэ угэ хэлэнэйнгээ, уран аргынгаа талаар hонирхолтой зохёол

20 Анхаралтайгаар шагнаhандатнай hайн даа!! Анхаралтайгаар шагнаhандатнай hайн даа!!