Исемн ә рд ә тарих чагылышы Ши һ абетддин М ә р җ ани укулары. - презентация

1 Исемн ә рд ә тарих чагылышы Ши һ абетддин М ә р җ ани укулары

2 Татар исемн ә ре барлыкка кил ү не ө ч чорга б ү леп карарга м ө мкин. 1.М ә ж ү силек ышанулары, йолалары т ә эсиренд ә булган борынгы т ө рки чор (I – X й ө зл ә р). 2. Ислам дине һ ә м ш ә ригать кануннары йогынтысында булган чор (X-XX й ө зл ә р). 3. Октябрь революциясенн ә н со ң гы чор.

3 1.М ә ж ү силек ышанулары, йолалары т ә эсиренд ә булган борынгы т ө рки чор (I – X й ө зл ә р). Бу чорда бала нык, таза, чиб ә р булсын дип, кыргый хайваннар, киек кошлар, сайраучы кошлар, каты һ ә м нык минераллар, асыл ташлар, алтын һ ә м к ө меш кебек затлы металлар һ ә м башка ә йберл ә рне ң атамасын исем итеп кушканнар:Арыслан, Ша һ баз (б ө ркет), Лачын, Карлыгач, Ташбулат, Такташ (гранит, таш кыя м ә гън ә сенд ә ), Алтынб ә к, Рубин, Рубин ә,Эн җ е, М ә р җә н ә (кызыл яки алсу т ө ст ә ге корал), Тимер җ ан.

4 2. Ислам дине һә м ш ә ригать кануннары йогынтысында булган чор (X-XX й ө зл ә р). Ислам дине йогынтысында п ә йгамб ә рл ә р исеме: М ө х ә мм ә д, Идрис, Салих, Ибра һ им, Исм ә гыйль, Исхак, Ягъкуб, Йосыф, Ә юб, Муса, Дауд, С ө л ә йман, Юныс, Ильяс, З ә к ә рия, Яхъя, Гайс ә кебек исемн ә р бирелерг ә м ө мкин. Ә Корбан Гаете к ө нне туган балаларга бабайларыбыз Гает, Гаетбай, Гаетху җ а, Гает җ ан, Корбан, Корбанбик ә, Корбангали, Корбансылу кебек исемн ә р бирерг ә тырышканнар. М әү лед б ә йр ә ме к ө нне туган балага: М әү лед-М әү лид ә, М әү ледбай, М әү ледбик ә, М әү ледг ә р ә й, М әү леддин, М әү лед җ ан кебек исемн ә р кушканнар. Ай исемн ә рен д ә кушарга яраган.Алардан: М ө х ә рр ә м, С ә ф ә р, Ш ә гъбан, Рамазан, З ө лхи җҗә кебек исемн ә р к ү рк ә м я ң гырый. Алла һ ы Т ә гал ә не ң 99 к ү рк ә м исемн ә ренн ә н габде (кол) с ү зе кушылган Габдрахман, Габделр ә хим, Габдесс ә лим, Габделк ә рим, Габдер ә хим, Габделгалим, Габдер ә шит һ ә м башка шундый к ү рк ә м исемн ә р бирерг ә м ө мкин.

5 3. Октябрь революциясенн ә н со ң гы чор. Шушы чорда рус теленн ә н һ ә м рус теле аша к ө нбатыш Европа телл ә ренн ә н байтак кына кеше исемн ә ре алына (Радик, Марат, Эльвира, Регина, Лилия, Альберт, Артур). Шулай ук абревиатур исемн ә р барлыкка кил ә (Ленар – Ленинская армия, Дамир – Да здравствует мир!). К ү п кен ә исемн ә р т ө рле татар исем компонентларын кушу н ә ти җә сенд ә барлыкка кил ә (Илшат, Илс ө я, Илнур, Айнур, Айг ө л). Кайбер м ө ст ә кыйль с ү зл ә р д ә кеше исеме булып кит ә (Л ә йс ә н, Ирек, Азат, Мил әү ш ә, Йолдыз).

6 Ә безне ң Олы Ә тн ә урта м ә кт ә бенд ә нинди исемн ә р бар ик ә н? 2003 нче елда м ә кт ә пт ә 549 укучы белем алган. Шуларга 155 т ө рд ә ге исем кушылган. Кызлар 79, малайлар 76 т ө рд ә ге исемг ә ия булган. Ә мен ә 70 укучыны ң исеме 1 ген ә булган. Малайлар: Iурын – Азат (18 укучы) IIурын – Руслан (17 укучы) IIIурын – Айнур (15 укучы) IVурын – Алмаз (12 укучы) Vурын – Илнур (11 укучы) VIурын – Рамил (10 укучы) Кызлар: Iурын – Алия, Лилия (16ар укучы) IIурын – Л ә йс ә н, Айг ө л (13 ә р укучы) IIIурын – Алсу (12 укучы) IVурын – Алин ә (10 укучы) Vурын – Айсылу, Г ө лназ, Эльвира, З өһ р ә (9ар укучы)

7 2008 елда барлык укучылар саны 442. Кызларга 77 т ө рд ә ге исем, ә малайларга 70 т ө рд ә ге исем кушылган. Кызганыч, 1 ген ә тапкыр очрый торган исемн ә р сизелерлек кимег ә н. Быел алар 58 ген ә. Ә безне ң Олы Ә тн ә урта м ә кт ә бенд ә нинди исемн ә р бар ик ә н? Малайлар: Iурын – Азат (13 укучы) IIурын – Айнур (11 укучы) IIIурын – Илнур (10 укучы) IVурын – Салават, Илназ (8 укчы) Vурын – Руслан, Р ө ст ә м, Булат (7 укучы) VIурын – Нияз (6 укучы) Кызлар: Iурын – Алия (12 укучы) IIурын – Эн җ е, Алин ә (11 укучы) IIIурын – Алсу, Л ә йс ә н, Лилия (10 укучы) IVурын – Айг ө л (9 укучы) Vурын –Эльвира, З өһ р ә, Г ү з ә л (7укучы)

8 Малайлар исемнәре:

9 Кызлар исемн ә ре:

10 2006нчы елда районда 135 бала туган. Ир балалар арасында Ислам исеме популярлашкан, ә кызларда - Ә дил ә. Шунысы куанычлы, я ң а кушылган исемн ә р арасында м ә гън ә ле, матур һ ә м борынгыдан килг ә нн ә ре еш к ү з ә тел ә. М ә с ә л ә н, Камил, М ә рьям, М ө слим ә, Зифа, З өһ р ә, С ә ет, Гаяз, Рамазан, Шамил, Р ә сим, Исм ә гыйль. Л ә кин исем кешене т ү гел, ә кеше исемне бизи диг ә нне д ә онытмаска кир ә к. Эш-гам ә лл ә ре бел ә н тарихка керг ә н кешел ә рне ң исеме м әң гег ә онытылмый бит!