Қарағанды облысы Балқаш қаласы орта жалпы білім беретін 18 қазақ орта мектебінің география және биология пәнінің мұғаалімі Жұмабекова Бақытгул Омирбековна. - презентация

1 Қарағанды облысы Балқаш қаласы орта жалпы білім беретін 18 қазақ орта мектебінің география және биология пәнінің мұғаалімі Жұмабекова Бақытгул Омирбековна

2 Сабақтың мақсаты: Қазақстанның шөлейт және шөл зоналары құмды шөлдерін өсімдіктердің шөлге қалай бейімделуін жануаларды шөлге шөлейтке бейімделуіне түсінік қалыптастыру. Балалардың өз білгендерін айқыза отырып, ой- өрісін,тілдерін дамытыу

3 Сабақтың әдіс-тәсілін әнгімелеу, сұрақ жауап өздігімен оқу, жұмыс жасау Сабақтың түрі: Аралас сабақ. Сабақтың көрнекелігі: Карта, сурет, сызбанұсқа, иллюстрация, т.б

4 Үй тапсырмасы. Орманды дала және дала зонасы. 1. Картадан табиғат зоналарын көрсет. 2. Табиғат зоналарын сыртқы қандай факторлар қалыптастыратын атаңдар. 3. Орманды дала мен дала зоналаларын тоқтал, өсімдіктері. Тақтаға сызып жазу.

5 Орманды дала өсімдіктері. 1. Шілік. 2. Тікенді раушан. 3. Қотыр қайын. 4. Сыңғақ итмұрын. 5. Тышқан сиыр жоңышқа. 6. Дәрі шелна. 7. Кәдімгі мойыл.

6 Қандай өзендер бар 1. Ертіс, Жайық, Тобыл, Есіл өзендердің суы халықтың тұрмыс қажеті үшін де пайдаланады. 2. Өсімдік жамылғасы, дәнді дақылдар өсімдіктер. Ашық тұқымбас өсімдіктерге: Сәбізшөп,гүлдер хош иісті қайын мен көктеректер өседі. Ө сімдікте р Боз Шо қ т ү пті бетеге Жер бидайы қ

7 3. Орман байлықтары және жануарлар дүниесі. 4. Дала зонасының топырақ типтері. 5.Орманды дала және дала зонасының топыарақтары қандай шаруашылықты дамытуға қолйлы. Сабағымызды табиғат зонасы бойынша жалғастырамыз. Жаңа сабақ: Қазақстан шөлейт жерлері дала мен шөл зоналары аралығында орналасып, Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейінгі 2900 км-ге созылып жатыр. Ол республиканың барлық аумағының 10,8%-ын алып жатыр.

8 Жауын-шашын аз, Жауын- шашынны ң м ө лшері мм аралы ғ ында. Шілдені ң орташа температурасы °С кейде ысты қ, 40 ° С- қ а дейін жетеді. Қ ысы суы қ, ашы қ аязды к ү ндер басым болады. Ш ө лейтті ң климаты құ р ғ а қ, тым континетті. Ш ө лейт зонасы К ө ктемні ң ая ғ ы мен жылды ң басында жауын- шашын мол т ү седі Қ ыста, жазда аз жауады. Жаз барлы қ жерде ысты қ Ш ө лейт зонасы К ө ктемні ң ая ғ ы мен жылды ң басында жауын- шашын мол т ү седі Қ ыста, жазда аз жауады. Жаз барлы қ жерде ысты қ

9 Т ұ ра қ ты а ғ атты ң е ң ірі ө зендері: Ойыл,Жем,Тор ғ ай,Сарысу,Аяг ө з. Ш ө лейт зонасында 3000-нан астам к ө лдер бар. Топыра ғ ы: Ашы қ қ ара қ о ң ыр топыра қ. Ө сімдік жамыл ғ ысы негізіні ң бетеге,жусан,т ү ймеда ғ ы,боздан құ ралады. Ш ө лейт зонасы ө сімдіктері Боял ғ ыш сора ң ыА қ шиСада қ боз Жата ғ ан изен ж ә не Ширен қ ыз ғ алда ғ ы К ә дімгі бетеге Сорша қ б ұ йры ғ ын

10 Сасықкүзен,қарсақ,түлкі,қасқыр Дала мен ш ө лде кездесетін ш ө лейт жануарларыСарш ұ на қҚ осая қ Құ м тыш қ аны Құ м қ ояндары Құ старданБ ү ркітТор ғ айБозтор ғ ай Жер қайыстырған ақбөкендер,қарақұйрықтар. Шөлейтте кесіртке,жыландар көп. Қара шұбар жылан,кіші сарыбас жылан,су жылан, улы жыландар, сұр жыландар.

11 Құ мды ш ө лдер: Қ ызылк ұ м,Арал ма ң ы Қ ара құ м,Мойын құ м,Каспий ма ң ы- Арын,Тайсор ғ ан Қ ара құ м Азды шөлдер, құмды шөлдердің арасында немесе соларға жапсарласа жатады. Ө сімдігіСелеу Ө ле ң ш ө п Еркеш ө п Құ мны ң боз жусаны Құ мны ң жабайы с ұ лысы Құ м бетегесі

12 Ш ө лейтте қ ой ж ә не шаруашылы ғ ы басым дамы ғ ан. Қ ой ешкі 963 мы ң бас, 129 мы ң бас жыл қ ы жылыншы сана қ бойынша. Ш ө л зонасы: Ш ө лейт зонасы каспий те ң із жа ғ алауына ң Тарба ғ атай тауларыны ң етегіне дейін созылып жатыр. К ө лемі 120млн- ғ а республика аума ғ ыны ң 44%- ына жуы ғ ы алады. Ш ө л: Ө сімдіктер 164 бетті о қ ушы о қ иды. Ш ө лді ң кейбір аудандарында жылды қ жауын- шашын 100мм-ге де жетпейді. Жазда жа ң быр аз жауады. Ш ө л зонасыны ң ауасы құ р ғ а қ ә рі жауын-шашын м ө лшері аз бол ғ анды қ тан,жергілікті ө зендер жо қ. Ш ө л зонасыны ң астында Қ ызыл құ м,Шу,Сарысу,О ң т ү стік Бал қ аш. Сырдария, Бетпа қ дала, Ма ңғ ыстау, Каспий ма ң ы сия қ ты е ң ірі артезиян алаптары жатыр. Ш ө л зонасы солт ү стік ж ә не о ң т ү стік болып 2 б ө лінді. 1)Солт ү стік ш ө лдерге ү стрірт ж ә не Т ұ ран. Бетпа қ дала ү стіртті, Мойын құ м, Бал қ аш ма ң ы. 2)О ң т ү стікте ү стірт, Қ ызыл құ м, Т ұ ран ойпаты. Қ о ң ыр топыра қ тарал ғ ан Ш ө л зонасы құ мдыСазды ш ө лдер кенінен тарал ғ ан

13 Тастық немесе шөлдер 1) Ш ө л зонасы: Ө сімдіктер. 2) Ш ө л жануарлар д ү ниесі ө згеше жануарлар. Құ мды ш ө лдер: ш ө л, ш ө лейт ө сімдік, жануарлар : Ш ө лейт ж ә не ш ө л зонасын шекарасын сыз. Та қ ырыбы: Ш ө л,ш ө лейт жердегі топыра қ ө сімдік жамыл ғ ысы нашар дамы ғ ан,жер беті жарылып кеткен ала ң. Таратпа сор: Ш ө л,ш ө лейт ж ә не дала зонасыны ң ащы т ұ здылы ғ ы 1 % - дан жоғары жынысты алаң. Көбіне тартылып қалған көл табынында таралған,топырақ жамылығысы нашар дамыған.Өсімдік жамылғысы сораң шөптерден тұрады.

14 Географиялы қ зона грекше зонасы белдеу климаты жа ғ дайлары топыра қ пен ө сімдік ж ә не жануарлар д ү ниесі біртектес е ң дік – өң ір. Ш ө лейт зонасыШ ө л зонасы ұқ састы ғ ы

15 Тест ж ұ мысы