Журналистика (французша - journal, немісше - journalіstіk, а ғ ылшынша - journalіst) – 1) баспас ө з, радио, теледидар, кино, интернет сия қ ты а қ парат. - презентация

1

2 Журналистика (французша - journal, немісше - journalіstіk, а ғ ылшынша - journalіst) – 1) баспас ө з, радио, теледидар, кино, интернет сия қ ты а қ парат құ ралдары ар қ ылы елдегі ж ә не ә лемдегі жа ң алы қ тар мен о қ и ғ алар, саяси, ә леуметтік, экономикалы қ, м ә дени, рухани ж ә не таби ғ и құ былыстар ж ө нінде ж ұ ртшылы ққ а ма ғ л ұ мат беріп, қ о ғ амды қ пікір қ алыптастыратын ә деби-шы ғ армашылы қ қ ызмет т ү рі; 2) белгілі бір халы қ ты ң на қ ты бір кезе ң де шы ққ ан газет-журналдарыны ң ж ү йесі, оларда жариялан ғ ан материалдар жиынты ғ ы; 3) баспас ө з тарихын, теориясы мен практикасын зерттейтін ғ ылым саласы.

3 Журналистика терминіні ң ө зі ал ғ аш рет Францияда пайда бол ғ ан. Ал Ресейде б ұ л термин ә уелгі кезде журналдар жиынты ғ ы деген ма ғ ынаны білдірсе, 19 ғ асырды ң ортасынан бастап барлы қ мерзімді басылымдар ғ а қ атысты қ олданыла бастады. Қ аза қ тіліне журналистика термині орыс тілі ар қ ылы еніп, 19 ғ асырды ң 2-жартысынан бастап белсенді қ олданыс қ а ие болды ( қ. Қ аза қ журналистикасы.). 19 ғ асырды ң со ң ы мен 20 ғ асырды ң басында фотография мен кинематографияны ң пайда болуына байланысты фото ж ә не киножурналистика д ү ниеге келді ( қ. Фотография, Деректі кино). 20 ғ асырды ң 20-жылдарынан бастап радиотехника жетістіктеріне байланысты радиожурналистика ( қ. Радиохабар), 40- жылдарынан бастап тележурналистика қ ар қ ынды дами бастады ( қ. Тележурналистика). 20 ғ асырды ң 90-жылдары а қ парат тарату к ө лемі мен шапша ң ды ғ ы ж ө нінен журналистиканы ң бас қ а салаларынан ә лде қ айда басым т ү сетін б ү кіл ә лемдік байланыс торабы – Интернет ж ү йесі пайда болды ( қ. Интернет).

4

5 Журналистиканы ң ә рбір т ү рі (газет, журнал, радио немесе телеба ғ дарлама) нысанды қ ай жа ғ ынан ашып к ө рсетуді ө зі та ң дап, ә р қ айсысы о ғ ан ө з т ұ р ғ ысынан келеді. Ә йтсе де оларды ң ішінде публицистикалы қ, к ө ркем ж ә не ғ ылыми, т.б. шы ғ армалар журналистика таби ғ атын тере ң ірек танытады. Мысалы, қ о ғ амды қ - саяси журналистика ке ң аудиторияны қ амтумен бірге заманауи м ә селелерді к ө тере отырып, ә р т ү рлі б ұқ аралы қ аудитория қ абаттарына а ғ ымда ғ ы а қ параттарды жеткізуде негізінен публицистика жанрына басым м ә н береді. Сонымен қ атар аса ма ң ызды қ о ғ амды қ м ә селелерді қ оз ғ айтын ғ ылыми, к ө ркем, т.б. шы ғ армалар да публицистикалы қ формада таратылады. Журналистика ө зі ө мір с ү ріп отыр ғ ан кезе ң ні ң барлы қ ө зекті м ә селелеріне ке ң інен араласуы қ ажет бол ғ анды қ тан, барлы қ а қ парат құ ралдары жанрлы қ ж ә не стильдік т ұ р ғ ыдан ә р т ү рлі та қ ырыптардан т ұ ратын шы ғ армалар жиынты ғ ынан құ ралады ( қ. Баспас ө з жанрлары). Басылымдар мен ба ғ дарламалар, тіпті жекелеген материалдар мен к ө рсетілімдер кейде м ү мкін болатын аудиторияны ң барлы ғ ына бірдей ба ғ ытталса, кейде белгілі бір ә леуметтік ж ә не саяси топтар ғ а (маманды ғ ы, к ә сібі, м ү ддесі, жас ерекшелігі, жынысы, т.б. бойынша) арналады. Журналистика салаларында ғ ы осындай ерекшеліктерді ажырата білу барлы қ адамдар мен ә леуметтік топтар ғ а белгілі бір газеттер, журналдар, радио ж ә не телеба ғ дарламалар ғ а тікелей байланысу ар қ ылы ө здеріне қ ажетті ә леуметтік ж ә не к ә сіби а қ параттар алу ғ а м ү мкіндік береді.

6

7

8

9 Зерттеуші Лев Кройчик журналистика жанрларын былай б ө леді: Оперативті-а қ паратты - жазбаларды ң барлы қ т ү рі. Оперативті-зерттеушілік - отчет, репортаж, интервью. Зерттеушілік-а қ паратты - рецензия, корреспонденция, комментарий. Зерттеушілік - ма қ ала, хат. Зеттеушілік-бейнелеу - фельетон, эссе. Ал Семен Гуревич былай б ө лген: А қ паратты қ жа ң алы қ тар жанры Диалогты жанр Ситуациялы қ -аналитикалы қ жанр Эпистолярлы қ жанр К ө ркем публицистикалы қ жанр Сатиралы қ жанр Ал к ө птеген журналистер мен зерттеушілер жанрларды былай б ө леді: А қ паратты қ - хроника, а қ парат, интервью т.б; Аналитикалы қ - корреспонденция, комментарий, ма қ ала, хат т.б; К ө ркем публицистикалы қ - эссе, очерк, фельетон т.б; Шоу-жанр - ток-шоу, реалити-шоу, ойындар т.б.

10 Қ аза қ станны ң т ә уелсіздік алуымен бірге қ аза қ станды қ журналистика ә лемдік журналистикамен ашы қ байланыс қ а шы ғ а бастады. Ке ң естік идеология теріс ба ғ а беріп келген шетелдік журналистиканы ң демократиялы қ сипаттары қ аза қ станды қ журналистикада шын м ә нінде орны қ ты. Адам құқ ы ғ ын қ ор ғ ау, с ө з, баспас ө з бостанды ғ ы мен пікір алуанды ғ ына негізделген журналистика елді ң саяси, ә леуметтік, экономика ж ә не рухани салаларында ғ ы ө зекті м ә селелерге белсенді араласа бастады. Қ аза қ стан журналистері мемлекеттік немесе мемлекеттік емес а қ парат құ ралдарыны ң қ ай саласында қ ызмет ат қ арса да, негізінен, о қ ырмандар алдында ғ ы азаматты қ жауапкершілігін тере ң сезініп, саяси, ә леуметтік м ә селелер туралы принциптік к ө з қ арас ұ стануда. Оларды ң құ рылтайшылар ы қ палында қ алып қ оймай, журналист этикасына адал болуына, ө зара к ә сіби т ә жірибе алмасуына Қ аза қ стан Журналистер ода ғ ыны ң съездері мен ө зге де бас қ осуларыны ң, халы қ аралы қ медиафорумдарды ң ы қ палы мол. Журналистерді ң Қ аза қ станда шын м ә нінде т ә уелсіз, алайда ө зге де азаматтарды ң құқ ы қ тарын б ұ збай қ ызмет ат қ аруына Қ аза қ стан Республикасыны ң Б ұқ аралы қ а қ парат құ ралдары туралы За ң ы кепілдік береді ( қ. Қ аза қ журналистикасы).

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24 Халы қ аралы қ журналистік ұ йымдармен арада ғ ы қ арым- қ атынаста қ аза қ станды қ журналистер атынан Қ аза қ стан Журналистер ода ғ ы ө кілдік етеді ( қ. Қ аза қ стан Журналистер ода ғ ы). 19 ғ асырды ң екінші жартысынан бастал ғ ан Қ аза қ стан журналистикасы қ азір қ ар қ ынды дамуда. журналистиканы теориялы қ ж ә не практикалы қ т ұ р ғ ыдан зерттеп, ғ ылыми п ә н ретінде о қ ыту Қ аза қ станда т ұ ра қ ты жол ғ а қ ойыл ғ ан. Қ аза қ станны ң жо ғ ары о қ у орындарында жыл сайын к ә сіби журналистер даярланып келеді ( қ. Қ аза қ журналистикасы).

25 Журналист маманды ғ ы қ ызы қ ты ә рі к ү тпеген кездесулермен, саяхатпен, а қ параттар те ң ізімен ты ғ ыз байланысты ж ә не б ұ л маманды қ ты ң иесі б ә рінен де бірінші хабардар болуы керек. Журналист болу – ма қ саткер, талапшыл ә рі бір уа қ ытта тез тіл табыс қ ыш, ы қ ыласты, бауырмал болу деген с ө з. Қ о ғ амда ғ ы құ былыстарды зерттеп- зерделеу жолында ө зі ң ні ң к ү ші ң мен уа қ ыты ң ды аямайтын д ә режеге жеткенде, ө зі ң ні ң шын таланты ң мен о қ ырманды баурап алатын шабыты ң шы ң дал ғ анда ғ ана жа қ сы журналист бола аласы ң. Қ аламы ң мен қ а ғ азы ң ар қ ылы қ ор ғ ансыз ғ а пана болып, ә ділеттік тап қ анда, біреуге ү міт ұ ялат қ ан с ә тте осы маманды қ ты ң құ діретін сезінуге болады. Журналистиканы ң на қ ты аны қ тамасы жо қ. Ә ркім о ғ ан ө зінше аны қ тама беруге тырысады.

26