Солтүстік Қазақстан облысы Ғабит Мүсірепов атындағы аудан «Рузаев орта мектебі» МКМ «Менің отбасымдағы есімдер құпиясы» Орындаушы: Әбдімәжит Айман, 7 сынып. - презентация

1 Солтүстік Қазақстан облысы Ғабит Мүсірепов атындағы аудан «Рузаев орта мектебі» МКМ «Менің отбасымдағы есімдер құпиясы» Орындаушы: Әбдімәжит Айман, 7 сынып оқушысы Жұмыс жетекшісі: Жанайдарова Гүлмира Бексұлтанқызы, қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі

2 Жұмысымның мақсаты: біздің үлкен отбасымыздың есімдер туралы қызықты деректерді табу Зерттеу мақсаттары: 1.Қолданыстағы есімдердің шығу тарихы, мағыналары туралы әдебиеттер оқу 2.Есімдерге байланысты «Менің отбасымның шежіресі» атты ақпаратты оқу 3.Балаға ат таңдаудағы тәсілдерді білу

3 Менің ойымша, әр отбасында есімдерге байланысты қызықты деректер бар. Қазақтың салты бойынша, жас нәресте туған кезде ата-анасы ең сыйлы, құрмет- тұтатын адамына өз сәбиінің есімін қойғызады. Есімдер де халық тіліндегі сөздер сияқты өмір сүріп, ескіріп әрі жаңарып отырады.

4 Балаға қойылған есімдердің мал-жануарларға, табиғатқа, түрлі-түсті асыл тастарға, өсімдіктерге, жеміс атауларына, ыдыс-аяқ- жиhазға, азық-түліктерге, туыстыққа, туған жерге байланысты байқаймыз. Мысалы: Бота, Аққозы, Боран, Арыстан, Қарлығаш, Алтын, Болат, Райхан, Жиенбай, Орал, Шекер.

5 Бұрынғы заманда балаларды тіл-көзден сақтау үшін, бала елеусіз боп, өлмесін деген мақсатпен нәрестелерге өте жағымсыз аттар қойылған. Мысалы: Итбай, Итемген, Күшікбай, Мысықбай, Жаманбай. Оны Кавказ халықтары да, түркі тілдес халықтар да, моңғолдар да кісі аты ретінде қояды. Осы мағыналы салтта сандардың атаулары таратылған. Мысалы: Біржан, Бесбай, Елубай, Сексенбай, Мынбай.

6 Бала өмірі бейне бір құлпырған гүл сияқты жайнап өссін деген мақсатпен қойылған есімдер: Гүл, Гүлайым, Гүлжан, Гүлнәз, Гүлнар, Қызғалдақ, Лала, Роза. Көбінде туған қыз балаға атты қымбат маталарға, асыл тас пен асыл темірлерге, әдемі құстарға сәйкес қойылатын болды. Мысалы: Жібек, Маржан, Гауhар.

7 Менің жеті атам Көккөз - Жиенқұл – Тілеміс – Ермек – Жағал – Таңатар Арғы атам Көккөз шамамен 1750 жылдары дүниеге келген. Қарақалпақ елінің жерлерін өзінің туыс – бауырларымен мекендейді.

8 Біздің отбасымыз 9 адамнан тұрады. Әкем - Мәжіт Анам - Сарагүл Апаларым: Еңлік, Жаннұр, Тіллә, Шолпан Ағаларым: Бексұлтан, Нұрсұлтан Және мен

9 Арғы аталардың отбасында ұйқас есімдерін байқаймыз Мысалы: Ситхали Абуали Емберген Тәңірберген Нұрғали Ерғали Али Олжас Нұржас Руслан Рустем Бауыржан – Ғалымжан - Рахымжан - Ситжан – Нұржан - Ержан

10 Шежіреде кездескен есімдер қайталанбайды. Есімдердің көбі белгілі адамдардың аттарынан қойылыпты. Мысалы: Мұхтар, Олжас, Ілияс, Бауыржан

11 Көккөз - Жиенқұл – Тілеміс –Ермек –Жағал Таңатар Емберген Тәңірберген Ситхали Нұрғали Аман Абуали Ерғали Әбдірахман Рустем Али Мәжіт Руслан Әбдурашид Бауыржан Ғалымжан Олжас Рахымжан Нұржас Ситжан Іляс Нұржан Бекжас Ержан Бексұлтан Нұрсултан Ержан Медет Мұхтар

12 Мені неге осылай атады? Бұл тақырып әркімді қызықтырады. Таңдау1 сұрақ2 сұрақ Ұнады65 Құран атауларына сәйкес 23 Туыстарымның құрметіне 44 Мағынасына қарай таңдадым 24 Белгілі адамдарға байланысты 11 Білмеймін, ойлаған емеспін 20 Неліктен мені осылай атаған? Сіз қандай ұстаным бойынша өз балаңызға ат таңдадыңыз?

13 Менің жақын туыстарымның есімдерінің сөздігінен көбі Араб тілінен Иран тілінен Қазақ тілінен Еврей тілінен Көне түркі тілінен келген есімдер

14 Қорытындысы Мен өз жұмысымдағы қойылған сауалдарға жауап беру үшін, келесі қорытындыға келдім. Әрбір адамға өз отбасының тарихы қызғылықты болу керек. Гипотеза, алға қойылған жұмыстар анықталды. Шынымен өз отбасы мүшелерінің есімдеріне байланысты қызықты деректерді кездестіруге болады. Ат таңдауға байланысты қызықты деректер бар. Адамның есімі мен мінезінде сәйкестік барын байқауға болады.