Зат есімнің сөйлемдегі қызметі 45-жаттығу. Берілген сөздерді септеп, зат есімдерді қатыстырып, бірнеше сөйлем құрап, сөйлем мүшелеріне талдау. - презентация

1

2 Зат есімнің сөйлемдегі қызметі 45-жаттығу. Берілген сөздерді септеп, зат есімдерді қатыстырып, бірнеше сөйлем құрап, сөйлем мүшелеріне талдау.

3 1.Жалқы есім мен жалпы есімнің ерекшелігі неде? 2.Зат есім барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктерінде тұрып қандай сөйлем мүшесінің қызметін атқарады? 3. Тұрлаулы мүше мен тұрлаусыз мүшелердің айырмашылығы неде? 4. Не себепті тұрлаусыз мүше сөйлем құрай алмайды? 5. Ел ерімен еңселі. Бастауыш қай сөз табынан?

4 Қызыл Дөңгелек Қатты Тәтті Жақсы Анықтамасы ?

5 Заттың сынын, сапасын, дәмін, түсін, көлемін білдіріп, қандай? деген сұраққа жауап беретін сөз табын айтамыз.

6 Негізгі Туынды Күрделі

7 Сапалық сын есім Қатыстық сын есім

8 Қазанның оны Сын есімнің түрленуі Сын есімнің шырайлары Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай

9

10

11 Салыстырмалы шырай – бір заттың сындық белгісін екінші затпен салыстырғанда кем не артық екенін білдіретін шырай түрі. Мыс: ауырырақ, кішірек,ақшыл, жылылау.

12 Күшейтпелі шырай – белгілі бір сындық белгінің бір нәрседен өте артық не өте кем екенін білдіретін шырайдың түрі. Мыс: Сап-сары, өте жарық, аса маңызды.

13 Шырайдың жасалу ерекшелігі Мыс: Үлкен-үлкенірек-аса үлкен; Сары-сарылау-сарғыш-өте сары, тым сары; Таулы-таулырақ-таулылау-өте таулы 1

14 Шырайдың жасалу ерекшелігі Мыс: а) Қызыл-дау, қызыл-ырақ, Ақ-шыл, Боз-аң ; ә) Жап-жасыл, өте жасыл, тым жасыл, ең жасыл. 2

15 49-жаттығу. Берілген сын есімдерді түрлі реңге түрлендіріп көріңдер. Қайсысы түрленеді, шырай түрін анықтаңдар. Әдемі, сұлу, денелі, сулы, көк, жазық, жүдеу.

16 Көп нүктенің орнына қарсы мәндес сөзді тауып, оларды түрлендіру. Семіз -... Қараңғы -... Сұйық -... Жуас -... Жаңа -... Үлкен -...

17 50-жаттығу. Өлеңді мәнерлеп оқып, ішінен сын есімдерді теріп жазып, шырай жасаңдар.

18 1.Өзі қысқа, Өзі нұсқа, Сөз қаймағын есіңде ұста. Мақал 2.Бір көзім «кідір-қызыл» дейді, Бір көзім «жүгір-жасыл» дейді. Бір көзім «абайла»-қызыл дейді. «Қарап ал маңайға» дейді. Бағдаршам 3. Қорыққанда жел аяқ Отырғанда томардай-ақ. Қоян 4. Өзі суық, Өзі өткір, Өзі үскірік. Жел

19 Берілген сын есімдердің бір тектес сапалық белгілерін көрсететін жұрнақтарды жалғап жазыңдар. Қымбат. Ақ. Ұзын. Ащы. Жуас.

20 Ақ - лау көк – ырақ, Үлкен- ше, сар – шіл, Қоңыр – ғылтым, жақсы – ғыш, Толық – деу, жұқа – қай, Жеңіл – ша, жуан – лау, Боз – тау, терең – шыл. Ақшыл, көкшіл, үлкендеу, сарғыш, қоңырқай, жақсылау, толықтау, жұқалау, жеңілдеу, жуанырақ, бозғылтым, тереңдеу.

21 МысалдарСалыстырмалыКүшейтпелі Әп-әдемі Әп-әдемі Кішілеу Кішілеу Бойшаң Бойшаң Сұп-сұр Сұп-сұр Қымбатырақ Қымбатырақ Аса маңызды Аса маңызды Бозаң Бозаң Сарғыш Сарғыш Өте арық Өте арық Орасан зор Орасан зор

22 Күшейтпелі шырай Салыстырмалы шырай Венн диаграмма

23 Үй тапсырмасы Сын есімнің түрленуі оқу. 52-жаттығу. «Адами қасиеттер» тақырыбында шырай формасына енген сын есімдерді қатыстыра отырып, шағын пікір жазыңдар.

24 Біле бер қанша білсең, тағы тіле, Жетерсің мақсатыңа біле-біле. Ж.Баласағұн