ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯСЫ Кафедра:Қалыпты және патологиялық физиология. - презентация

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯСЫ Кафедра:Қалыпты және патологиялық физиология

2 Жоспар: І. Кіріспе І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім ІІ. Негізгі бөлім а) Атеросклероз жайлы түсінік және даму себептері а) Атеросклероз жайлы түсінік және даму себептері б) Атеросклероздың алдын алуы және емі б) Атеросклероздың алдын алуы және емі ІІІ. Қорытынды ІІІ. Қорытынды ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер

3 Атеросклероз (atherosclerosіs; гр. athrа ботқа және sklrsіs қатаю) қан тамырларының ішкі бетіне холестериннің сіңіп, жиналып, түйін тәрізді шоғырланып қалуы. Холестерин сіңіп қалған орын бастапқы кезде сары жолақ дақ түрінде болса, келе-келе қатайған түйінге айналады. Бұл түйіндер бір-біріне қосылады. Соның салдарынан тамырдың ішкі қабатында жаралар пайда болады, кальций тұздары шөгіп, тамыры қатаяды, қан өтуі қиындайды. Атеросклероз денедегі ең ірі қан тамыры қолқада жиі пайда болады. Атеросклероз салдарынан қолқаның жұқарған жерлері қалталанып кеңиді (аневризма) де, басқа органдардың қан тамырларын бекітіп тастайды. Атеросклероз (atherosclerosіs; гр. athrа ботқа және sklrsіs қатаю) қан тамырларының ішкі бетіне холестериннің сіңіп, жиналып, түйін тәрізді шоғырланып қалуы. Холестерин сіңіп қалған орын бастапқы кезде сары жолақ дақ түрінде болса, келе-келе қатайған түйінге айналады. Бұл түйіндер бір-біріне қосылады. Соның салдарынан тамырдың ішкі қабатында жаралар пайда болады, кальций тұздары шөгіп, тамыры қатаяды, қан өтуі қиындайды. Атеросклероз денедегі ең ірі қан тамыры қолқада жиі пайда болады. Атеросклероз салдарынан қолқаның жұқарған жерлері қалталанып кеңиді (аневризма) де, басқа органдардың қан тамырларын бекітіп тастайды.гр.Холестеринтамырдыңқан тамыры қолқадагр.Холестеринтамырдыңқан тамыры қолқада

4 Соның әсерінен кейде науқастың бірнеше минут ішінде өліп кетуі мүмкін. Шажырқай артериясының атеросклерозы ішектің өлі еттенуіне, аяқ атеросклерозы аяқтың гангренасына соқтырады. Атеросклероз жүрек қыспасы (стенокардия), жүректің созылмалы ишемиялық ауруы, жүрек инфарктінің негізгі себебі болып есептеледі. Негізінен қарт кісілерде кездеседі. Атеросклероздың пайда болу себептеріне қан қысымының жоғары болуы, эндокриндік аурулар және семіру жатады. Атеросклероздың асқынған түрі хирургиялық емдеуді талап етеді. Атеросклероздан сақтану үшін дұрыс тамақтану, әсіресе, өсімдік майын пайдалану, спортпен шұғылдану керек. Соның әсерінен кейде науқастың бірнеше минут ішінде өліп кетуі мүмкін. Шажырқай артериясының атеросклерозы ішектің өлі еттенуіне, аяқ атеросклерозы аяқтың гангренасына соқтырады. Атеросклероз жүрек қыспасы (стенокардия), жүректің созылмалы ишемиялық ауруы, жүрек инфарктінің негізгі себебі болып есептеледі. Негізінен қарт кісілерде кездеседі. Атеросклероздың пайда болу себептеріне қан қысымының жоғары болуы, эндокриндік аурулар және семіру жатады. Атеросклероздың асқынған түрі хирургиялық емдеуді талап етеді. Атеросклероздан сақтану үшін дұрыс тамақтану, әсіресе, өсімдік майын пайдалану, спортпен шұғылдану керек.жүрек инфарктініңэндокриндік ауруларжүрек инфарктініңэндокриндік аурулар

5 Аортаны ң атеросклерозды қ за қ ымдануы

6 Атеросклероз – деп серпімді және бұлшықеттік - серпімді түрдегі артериялардың ( ірі және орташа ) ішкі қабаттарында липидтердің жиналуы мен фиброзды тіндердің қалыптасуы нәтижесінде оның қалыңдауына әкелетін созылмалы ошақты қабыну. Атеросклероз – деп серпімді және бұлшықеттік - серпімді түрдегі артериялардың ( ірі және орташа ) ішкі қабаттарында липидтердің жиналуы мен фиброзды тіндердің қалыптасуы нәтижесінде оның қалыңдауына әкелетін созылмалы ошақты қабыну.

7 Атеросклероз – жер бетінде кең тараған аурулардың бірі. ДДҰ мәліметтері бойынша, дамыған елдерде жасы 35 – тен асқан ет кісілердің барлығының тамыр қабырғаларында липидтік дақтар табылған. Бұл ауру ең жиі Финляндия мен Шотландияда, ең сирек Жапонияда кездеседі. Атеросклероз – жер бетінде кең тараған аурулардың бірі. ДДҰ мәліметтері бойынша, дамыған елдерде жасы 35 – тен асқан ет кісілердің барлығының тамыр қабырғаларында липидтік дақтар табылған. Бұл ауру ең жиі Финляндия мен Шотландияда, ең сирек Жапонияда кездеседі.

8

9 АТЕРОСКЛЕРОЗДЫҢ ҚАУІП –ҚАТЕР ЖАЙТТАРЫ

10

11 Қантты диабет Атеросклероз қантты диабетпен ауыратын адамдарда жиі кездеседі. Бұл науқастарда айқын өтетін гиперлипопротеинемия IV түрі жиі кездеседі (қанда ӨТТЛП және үшацилглицеридтер (ТГ) жоғары болуы). Сонымен қатар қанда инсулиннің нағыз жетіспеушілігімен жүретін қантты диабеттің ауыр түрінде холестериннің өндірілуі айқын жоғарылайды және май қорларынан май қышқылдарының шығарылуы артады. Семіру Қанда ЛП (әсіресе ӨТТЛП) деңгейі жоғарылайды және антиатерогенді ЖТЛП деңгейі жиі төмендейді. Гипокинезия Қозғалыстың азаюы Тексерулер жүгіретін адамдардың қанында аз қозғалатын адамдармен салыстырғанда ЛП-липазаның және лецитин-холестеринді ацилтрансферазаның ( ЛХАТ) белсенділіктері жоғары болатынын және ӨТТЛП- дің жылдамдатылған ыдырауымен, ЖТЛП-дің деңгейінің жоғарылайтындығын көрсетті. Физикалық жүктеме жалпы адамның дене салмағын қалыпты деңгейде ұстап тұратынын, артериялық қысымның төмендеуіне септеседі және қантты диабеттің пайда болуына кедергі келтіреді.

12 АТЕРОСКЛЕРОЗДЫҢ ПАТОГЕНЕЗІ АТЕРОСКЛЕРОЗДЫҢ ПАТОГЕНЕЗІ Атеросклероздың патогенезіне байланысты көптеген теориялар, гипотезалар және болжаулар ұсынылған. Атеросклероздың патогенезіне байланысты көптеген теориялар, гипотезалар және болжаулар ұсынылған. Өзгерген липопротеидтерге (молекуласы өзгерген) қантамырдың ішкі беткейінің және оның жасушасына липонәруыздардың сіңбелену қағидасы. Өзгерген липопротеидтерге (молекуласы өзгерген) қантамырдың ішкі беткейінің және оның жасушасына липонәруыздардың сіңбелену қағидасы. Асқын тотығулық қағида Асқын тотығулық қағида Қан қатпасы түзілу (майлық қатпа түзілу ) қағидасы Қан қатпасы түзілу (майлық қатпа түзілу ) қағидасы Моноклонды қағида Моноклонды қағида Мембраналық жорамал Мембраналық жорамал Аутоиммундық қағида Аутоиммундық қағида Бірақ солардың арасында жалпы жағдайлар бар. Атерогенез бірізділікпен өтетін бірнеше сатыдан тұрады: бастама, үдеуі, атероманың пайда болуы, фиброатероманың түзілуі, атеросклероздың асқынуларының дамуы. Бірақ солардың арасында жалпы жағдайлар бар. Атерогенез бірізділікпен өтетін бірнеше сатыдан тұрады: бастама, үдеуі, атероманың пайда болуы, фиброатероманың түзілуі, атеросклероздың асқынуларының дамуы.

13 Эндотелий жасушаларының бетінде жабыстырғыш молекулалардың (селектиндер мен интегриндер ж.б.) түзілуінің әсерленуі және орнығуы Эндотелий жасушаларының зақымдануы Атеросклерозға әкелетін қауіп-қатерлі жайттар Эндотелий жасушаларының бетінде моноциттер мен тромбоциттердің жабысуы

14

15 Эндотелий асты аймаққа моноциттер мен тромбоциттердің енуі Эндотелий асты аймаққа ЛП-дің тасымалдануы Тотығу, ацетилдеу, тотықсыздану және МАТ –дің нәтижесінде ЛП- дің өзгеру дәрежесінің жоғарылауы Өзгерген ЛП- дің макрофагтармен жұтылуы және көбік тәріздес жасушалардың түзілуі

16

17 Атеросклерозда гиперхолестеринемияның маңызды роль атқаратындығына ешбір күмән жоқ, мәселен АҚШ – та бірнеше ондаған мың адамдарға жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде қан құрамында жалпы холестериннің 1 пайызға көбеюі коронарлық атеросклероздың даму санын екі есе арттыратындығы дәлелденген. Холестеринді зерттеу жұмыстары 200 жыл бойы жүргізілуде. Осы саладағы жұмыс жасаған ғалымдарға 13 Нобель сыйлығы берілген. Холестериннің молекуласы мықты, ажыратуға келмейтін циклопентанпергидрофенантрен сақинасынан тұрады. Холестерин молекуласының мықтылығын кейбір ғалымдар оны гауһар тасымен салыстырады. Атеросклерозда гиперхолестеринемияның маңызды роль атқаратындығына ешбір күмән жоқ, мәселен АҚШ – та бірнеше ондаған мың адамдарға жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде қан құрамында жалпы холестериннің 1 пайызға көбеюі коронарлық атеросклероздың даму санын екі есе арттыратындығы дәлелденген. Холестеринді зерттеу жұмыстары 200 жыл бойы жүргізілуде. Осы саладағы жұмыс жасаған ғалымдарға 13 Нобель сыйлығы берілген. Холестериннің молекуласы мықты, ажыратуға келмейтін циклопентанпергидрофенантрен сақинасынан тұрады. Холестерин молекуласының мықтылығын кейбір ғалымдар оны гауһар тасымен салыстырады.

18 Оның синтезі бауырда жүреді және синтезінің түнгі мезгілде басым жүретіндігі анықталған. Холестериннің синтезіне 30 – ға жуық ферменттер қатысады. Холестерин жасушалық мембраналарды құрастыруға қажетті құрылыс материалы болып табылады. Сонымен қатар холестерин стероидтық және жыныс гормондарының, Д витаминнің, өт қышқылдарының синтезіне шикізат ретінде жұмсалады. Оның синтезі бауырда жүреді және синтезінің түнгі мезгілде басым жүретіндігі анықталған. Холестериннің синтезіне 30 – ға жуық ферменттер қатысады. Холестерин жасушалық мембраналарды құрастыруға қажетті құрылыс материалы болып табылады. Сонымен қатар холестерин стероидтық және жыныс гормондарының, Д витаминнің, өт қышқылдарының синтезіне шикізат ретінде жұмсалады.

19

20 Атеросклероздың алдын-алу және емдеу ұстанымдары Атеросклероздың алдын-алу және емдеу ұстанымдары Атеросклерозға әкелетін қауіп-қатер жайттарының атерогенді әсер ету дәрежесін төмендету: шылым шегуден бас тарту, жалпы дене салмағын сақтау, майларды қабылдауды шектеумен жүретін емдәм ж.б. Холестериннің жасуша ішіне енуін және оның ағза ішілік өндірілуін шектеу, қан ұюына қарсы заттарды қабылдау, әйгіленімдік емдеу. Атеросклерозға әкелетін қауіп-қатер жайттарының атерогенді әсер ету дәрежесін төмендету: шылым шегуден бас тарту, жалпы дене салмағын сақтау, майларды қабылдауды шектеумен жүретін емдәм ж.б. Холестериннің жасуша ішіне енуін және оның ағза ішілік өндірілуін шектеу, қан ұюына қарсы заттарды қабылдау, әйгіленімдік емдеу.

21

22 Пайдаланылған әдебиеттер: Б. Қалмұрзина Ішкі аурулар І том, Алматы 2010 жыл Б. Қалмұрзина Ішкі аурулар І том, Алматы 2010 жыл Қ.Ж.Ахметов Ішкі аурулар пропедевтикасы пәнінің клиникалық дәрістері. Ақтөбе-2007 Қ.Ж.Ахметов Ішкі аурулар пропедевтикасы пәнінің клиникалық дәрістері. Ақтөбе-2007 Б.Н.Айтымбет Ішкі ағза ауруларының пропедевтикасы Алматы-2005 Б.Н.Айтымбет Ішкі ағза ауруларының пропедевтикасы Алматы

23