Факультет:Емдеу ісі (акушерка) Группа: АД-11 Тексерген: Теміралиева.Н.А Орындаған: Меңдешова.Қ.Е Факультет:Емдеу ісі (акушерка) Группа: АД-11 Тексерген: - презентация

1 Факультет:Емдеу ісі (акушерка) Группа: АД-11 Тексерген: Теміралиева.Н.А Орындаған: Меңдешова.Қ.Е Факультет:Емдеу ісі (акушерка) Группа: АД-11 Тексерген: Теміралиева.Н.А Орындаған: Меңдешова.Қ.Е Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медициналық Колледжі

2 Ақуыз туралы алғашқы мәліметтер XVIII ғасырдан белгілі ж. италиялық ғалым Беккори бидай ұнынан лейковина деген ақуызды бөліп шығарған. 19 ғасырдың 30- жылдарында ет, жұмыртқа, сүт, өсімдік тұқымдарында ақуыздық заттар бар екені анықталды. Ғалымдардың содан бергі зерттеулері нәтижесінде барлық тірі организмдер жасушасында болатын тірі материя – протоплазма, негізінен, ақуыздан құралатыны анықталды. Ақуыз тірі организмнің негізін құрайды, онсыз өмір жоқ.етжұмыртқасүтпротоплазма Фридрих ЭнгельсФридрих Энгельс пікір бойынша: «Тіршілік ақуыз заттарының өмір сүру формасы». Я.Беккори

3 Ақуыз құрамы Ақыздардың қасиеттерін олардың құрамы мен құрылымы анықтайды. Ақуыз молекуласындағы а-аминқышқылдары қалдықтарының саны әр түрлі болады, кейде бірнеше мыңға дейін жетеді. Әр ақуызда а-аминқышқылдары тек осы ақуызға ғана тән ретімен орналасады. Олардың молекулалық массалары бірнеше мыңнан миллионға дейін жетеді. Мысалы, жұмыртқа ақуызының молекулалық массасы 36000, бұлшық ет ақуызының молекулалық массасы , адам гемоглобині 67000, ал көптеген ақуыздардікі > шамасында. Олар, негізінен, көміртек (5055%), оттек (2024%), азот (1519%), сутектен (67%) тұрады.көміртек

4

5 БЕЛОКТАРДЫҢ СИНТЕЗДЕЛУІ НЕГІЗІНЕН ЕКІ КЕЗЕҢНЕН ТҰРАДЫ: 1. ЯДРОЛЫҚ КЕЗЕҢ НЕМЕСЕ ТРАНСКРИПЦИЯ. МҰНДА ДНҚ ҚОС ТІЗБЕГІНІҢ БІРЕУІНІҢ КОМПЛЕМЕНТАРЛЫ КӨШІРМЕСІ БОЛЫП ТАБЫЛАТЫН И-РНҚ СИНТЕЗІ ЖҮРЕДІ. ОСЫ ЖОЛМЕН СИНТЕЗДЕЛГЕН И-РНҚ ӘРІ ҚАРАЙ СИНТЕЗДЕЛЕТІН БЕЛОКТЫҢ НЕГІЗІ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. 2. ЦИТОПЛАЗМАЛЫҚ КЕЗЕҢ ЯҒНИ ТРАНСЛЯЦИЯ. ЦИТОПЛАЗМАДА 4 ӘРІПТІК ГЕНЕТИКАЛЫҚ ИНФОРМАЦИЯНЫҢ ТРИПЛЕТТІК КОДТЫҢ КӨМЕГІМЕН 20 ӘРІПТІК АМИН ҚЫШҚЫЛДАРЫНАН ТҰРАТЫН БЕЛОКТЫҢ ТІЗБЕГІНЕ АЙНАЛУ ПРОЦЕСІ ЖҮРЕДІ. СОНЫМЕН БІРГЕ ОНДА БЕЛОКТАРДЫҢ ҮШІНШІ, ТӨРТІНШІ РЕТТІК ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ КЕҢІСТІКТЕ ОРЫН АЛУЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ КЛЕТКА МЕТАБОЛИЗМІНЕ ТІКЕЛЕЙ ҚАТЫНАСУЫНА МҮМКІНДІК ТУАДЫ.

6 Биосинтез К ө мірсу биосинтезі А қ уыз биосинтезі К ү н энергиясы Химиялы қ байланыстар энергиясы КүнКүн АТФ

7 Амин қ ыш қ ыл дар Ферменттер Рибосомалар РНК – рРНК, тРНК, иРНК А қ уыз биосинтезі

8 1. Белоктарды ң синтезі рибосомада ж ү реді; 2. Белоктарды ң синтезі ү шін қ ажет энергия АТФ ж ә не ГТФ ар қ ылы қ амтамасыз етіледі, айта кету керек, бір пептидтік байланыс т ү зілу ү шін 4 макроэргтік қ осылыс қ ажет; ғ а жуы қ амин қ ыш қ ылдары; дан астам аминоацил - т-РН Қ синтетаза ферменті; ғ а жуы қ т-РН Қ ; 6. Мg 2+ ионы, конц 5-8 тМ қ ажет. Сонымен барлы ғ ы 200-ге жуы қ макромолекулалар, белокты қ факторлар қ ажет

9 Транскрипция Трансляция

10 ТРАНСКРИПЦИЯ (лат. transcrіptіo – қайта көшіріп жазу) – тірі жасушалардағы рибонуклеин қышқылының биосинтезпроцесі. Ол дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) матрицасында жүреді. Транскрипция аденин, гуанин, тимин жәнецитозиннің қайталанбалы тізбегінен тұратын ДНҚ молекуласындағы генетикалық ақпараттың іске асуының бірінші кезеңі. Транскрипция арнайы ДНҚ және РНҚ полимераза ферменті арқылы жүреді. Транскрипция нәтижесінде РНҚ молекуласының полимерлі тізбегі түзіледі. Бұл тізбек ДНҚ молекуласының көшірілген бөлігіне комплементарлы болады.рибонуклеин қышқылыныңбиосинтездезоксирибонуклеин қышқылыаденингуанинтиминцитозинніңДНҚРНҚ

11 Трансляция полипептид тізбегінің гендегі иРНҚ негі- зінде ақпаратқа сай түзілуі. Трансляция болашақ белокқа тән иРНҚ-на жазылған нуклеотидтер кезегін түзілетін белоктардың амин қьішқылдарының кезегіне ай- налдырады. Бұл жұмысқа иРНҚ-нан басқа рибосомалар, тРНҚ,аминоацил синтетазалар, белоктан тұратын инициация, элонгация және терминацияфакторлары қосылған күрделі құрамдар қатынасадыполипептиднуклеотидтеррибосомалараминоацил синтетазаларбелоктанинициация элонгацияерминация

12

13 Қорытынды: Белоктар - құрамында көп мелшерде амин қышқылдары бар, күрдәлі жоғары молекулалы органикалық қосылыстарБелок жоқ жерде тіршілік те жоқ. Белоктар организмде мынадай функцияларды атқарады: 1. Белоктар клеткалар мен тканнен құрылған пластикалық материал. Бұл жағынан белоктардың орнын майлар да, көмірсулар да баса алмайды. 2. Белоктар ферменттер мен гормондарды құруға қатысады. 3. Белоктардан неше түрлі ауру тудыратын және "антидене" сол ауруларға қарсы тұратын вирустар пайда болады. Емдеуші сывороткаларды, вакциндер, қан алмастырушылар және басқа препараттар /медицинада қолданылатын/ күрделі белок жүйесіне жатады.. 4. Ядро құрамындағы күрделі белоктар /нуклеопротеидтер көбею және өсуде үлкен роль атқарады. 5. Белоктар қышқыл-сілті тепе-теңдігін тұрақтауға қатысады. 6. Белоктар энергетикалық материал. Белоктардың ыдырауы кезінде организмге керекті 12 % энергия алынады.

14 Қолданылғын әдебиеттер: 1. С. Ж. Стамбеков, В. Л. Петухов. Молекулалық биология. Новосибирск-2003г. 2. А. Ж. Сейтембетова, С. С. Лиходий. Биологиялық химия. Алматы «Білім»-1994ж. 3.Н. Кенесарина. Өсімдіктер физиологиясы және биохимия негіздері. Алматы «Мектеп»-1988ж.

15