Қ аза қ стан Республикасыны ң ә леуметтік құ рылымдар ө згерістер Қ аза қ стан Республикасыны ң Статистика ж ө ніндегі агенттігі(1999) Қ Р Президентіні. - презентация

1

2

3 Қ аза қ стан Республикасыны ң ә леуметтік құ рилимдар ө згерістер Қ аза қ стан Республикасыны ң Статистика ж ө ніндегі агенттігі(1999) Қ Р Президентіні ң 1999 ж. 22 қ а ң тарда ғ ы Жарлы ғ имен[1] құ рылды. Қ Р Ү кіметіні ң 2004 ж. 31 желио қ санта ғ ы қ аулысимен агенттік туралы за ң а ереже бекітілді. Агенттік Қ Р Ү кіметіні ң құ романы кірмейтін Қ Р пппорталы қ ат қ аруши органы болып табылады. Агенттікті ң негізгі міндеттері: мемлекеттік саясат ж ү ргізу ж ә не мемлекеттік статистика на бас қ ару; ғ билими ә діснама ж ә не халы қ аралы қ стандарттарды ң негізінде біры ңғ ай статистикалы қ а қ аппарады қ ж ү йесіні ң ж ұ мыс істеуін ж ә не жетілдіруді қ амтамасиз эту; мемлекеттік, коммерциялы қ құ пияларды ң са қ талуын ж ә не бастап қ ы статистикалы қ а қ аппарады ң құ пиялилы ғ ын қ амтамасиз эту; статистикалы қ к ө рсеткіштерді ң т ұ тесты ғ ын, д ұ рысты ғ ы мен жеткіліктілігін қ амтамасиз эту; елімізде болып зат қ ан экономикалы қ ж ә не ә леуметтік процесс термин оралды ң даму ү рдістерін зан-за қ ты ж ә не объективті т ү рде зерделеу, қ опыту ж ә не талдау. Агенттік облыстарда, Астанна ж ә не Алматы қ алаларында ума қ ты қ органдорры ж ә не ведомстволы қ ба ғ ынысты ұ йимдары бар. Қ Р Ү кіметіні ң 2005 ж. 18 қ а ң тарда ғ ы қ аулысимен[3] агенттікті ң а қ аппарады қ - статистикалы қ пппорталы қ тары-мемлекеттік мекемелері оралды а қ аппарады жинау ж ө ніндегі функция сын агенттікке бере отырып, оны ң ума қ ты қ органдоррына қ осу ар қ илы қ сайта ұ йимдастырылды. Қ Р Ү кіметіні ң 2005 ж. 10 қ азанда ғ ы қ аулысимен[4] агенттікті ң мемлекеттік мекемелеріні ң тізбесінен а қ аппарады қ -статистикалы қ пппорталы қ тар-мемлекеттік мекемелері ши ғ арылды

4 Ғ билими ж ә не ә леуметтік-саяси ә дебиеттерде ә леуметтік құ рилим т ү сінігіні ң бірнеше ма ғ ынасы бар. Ке ң ма ғ ынада б ұ л – қ о ғ анны ң залпы құ рилысы, оны ң б ү кіл негізгі элементтері арасында ғ ы байланыстар ж ү йесі. Схондай-а қ, б ұ л ұғ им ә рт ү рлі ә леуметтік қ ауимдасты қ тарды ң т ү рлері ж ә не оралды ң арасында ғ ы қ арим- қ атынасты ң : ә леуметтік-тапты қ, ә леуметтік-демографиялы қ, ә леуметтік-этникалы қ сия қ ты т ү рлерін сипаттайды. Ә леуметтануда « ә леуметтік құ рилим ұғ имы « ә леуметтік ж ү йе ұғ имимен ты ғ из байланысты. « Ә леуметтік құ рилим т ү сінігі « ә леуметтік ж ү йе т ү сінігіні ң бір б ө лігі болып табылады ж ә не 2 компоненте т ұ рады – ә леуметтік құ рам ж ә не ә леуметтік байланыстар. « Ә леуметтік құ рам – б ұ л осы құ рилим қ амтитын элементтер жиынты ғ ы. Екінші компонент – осы элементтер байланысыны ң жиынты ғ ын білдіреді. Осылайша, « ә леуметтік құ рилим ұғ имы бір за ғ ынан қ о ғ анны ң ә леуметтік құ рилимын немсе хонда ғ ы ә леуметтік қ ауимдасты қ тарды ң т ү рлеріні ң жиынты ғ ын қ амтиды, екінші за ғ ынан – м ә ні мен сипаттамасы бойынша іс- ә рэкеттіні ң ү лестірілуі к ө лемімен ерекшеленетін б ү кіл құ рамдас б ө ліктерді ң ә леуметтік байланыстары болып табылады.

5 Ә леуметтік құ рилим қ о ғ анды жекелеген, бір немсе бірнеше белгілер белгілер негізінде біріккен қ абаттар ғ а, топтар ғ а объективті б ө луді білдіреді. Б ұ л – элементтерді ң ә леуметтік ж ү йедегі т ұ ра қ ты байланысы. Ә леуметтік құ рилимны ң негізгі элементтері болып ә леуметтік қ ауимдасты қ тар (таптар, ұ лотар, к ә сіпкерлік, демографиялы қ, территориялы қ, саяси топтар) табылады. Ә леуметтік қ ауимдасты қ – б ұ л белгілі бір ө зара ә рэкет ететін индивид тер тобина орта қ болып табылатын, ө мір ә рэкеті за ғ дайимен (экономиялы қ, ә леуметтік за ғ дай, к ә сіби дайынды ғ ы мен білім, қ ажеттіліктер мен м ү дилер денгейі) сипатталатын индивид тер жиынты ғ ы; тарихи қ алыптас қ ан территориялы қ қ ауимдасты қ тар ғ а ( қ ала, ауыл), белгілі бір ә леуметтік институттар ғ а (отбасы, білім, ғ илим) енуі

6

7 Ә леуметтік қ ауимдасты қ ә леуметтік байланыс ар қ илы біріккен адамдар топтарын ғ анна білдіреді. Қ ауимдасты қ тарды ң негізгі екі т ү рін б ө луге болады: ә леуметтік орта я ғ ни адамдарды ң белгілі бір қ арим- қ атынастарды ж ү зиге асыруы Ж ә не б ұ л пікірге керісінше

8 Социологиялы қ ойды ң жетістігі болып, ә леуметтік құ рилимды қ оз ғ алмайтын құ рилыс ретінде емс, динамикалы қ б ү тіндік ретінде қ арастыру ғ а к ө шуй табылады. Б ұ л ә леуметтік құ рилимны ң теориялы қ концепцияларын т ү рлі критерийлер негізінде қ алыптестыру ғ а м ү мкіндік берді. Бізді ң ә дебиеттерімізде қ о ғ анны ң келесі ә леуметтік жіктелуі ке ң тарал ғ ан: адамдарды ң б ө лінуі н ә тижесінде қ алыптасатын ә леуметтік–тапты қ құ рилим (таптар, касталар, сословиелер, ә леуметтік топтар, оралды ң қ абаттары); ә леуметтік–этникалы қ құ рилим, я ғ ни адамдарды ң белгілі бір территория ғ а, экономика ғ а, м ә дениетке, д ә ст ү рлерге, психологиялы қ ерекшіліктері ж ә не т.б. ар қ илы бірігуі негізінде панда бол ғ ан адамдарды ң тарихи қ ауимы – тайпа, ру, халы қ, ұ ли, это стар. мекендерді ң негізгі т ү рлерін құ райтын ( қ ала, макрополис, агломерация, ауыл, т.б.) территориялы қ құ рилим; заспен, жыныспен белгіленетін (ерлер, ә келдер, застар, балалар, «ж ұ мыс засында ғ ы» адамдар, зейнеткерлер) демографиялы қ құ рилим; отбасилы қ -т ұ рмысты қ құ рилим, к ө рші қ ауимдасты қ тар, ата-анналар мен балалар, схондай-а қ, некелік пен некесіз байланыстар мен қ атынастар. Схондай-а қ, ә леуметтік-к ә сіби, білім беру, діни ж ә не т.б. құ рилимдарды б ө луге болады.

9 құ рилим адамдарды ң белгілі бір тобин – оралды ң жіктелуі мен интеграция сын білдіреді. Осылай « ә леуметтік қ ауимдасты қ, « ә леуметтік топ категориялары қ алыптасады ж ә не орал келесіні білдіреді: 1) біріккен ә рэкет; 2) біріккен ке ң істіктік–уа қ сыты қ болмыс, қ атынас (залпы орта, территория, коммуникация); 3) торты қ ба ғ ыттилы қ пен ережелер. Қ о ғ анды қ е ң бек б ө лісіні ң н ә тижесі болып келесі ә леуметтік-экономикалы қ топтар табылады: 1) ө зіні ң жеке меншікке қ арим- қ атынасы бойынша емс, ат қ аратын ж ұ мысыны ң т ү ріне байланысты к ә сіпкерлік топтар; 2) белгілі бір территория да – қ ала немсе ауыл – 3) рангты қ топтар – басши мен ба ғ ынуши арасында ғ ы қ атынастар (негізінде тік ө зара байланыс).

10

11 Француз социологы А.Турэнні ң пайындауы бойынша, қ азіргі қ о ғ амда ғ ы ә леуметтік дифференциация жеке меншікке, престижге, билікке, этнос қ а емс, а қ парад қ а ие болу м ү мкіндігіне байланысты. К ө п а қ парад қ а қ ол жеткізу м ү мкіндігі бар адамдар е ң же ғ ар ғ ы орын ғ а ие болады.

12

13 Назар удар ғ андорры ң из ғ а рахмет!!!!!

14