Микробиология, вирусология және иммунология кафедрасы АИВ вирусы, Онкогенді вирустар. - презентация

1 Микробиология, вирусология және иммунология кафедрасы АИВ вирусы, Онкогенді вирустар

2 Жіктелуі Құрылымы Дақылдануы Антигендері Резистенттілігі Эпидемиологиясы Репродукциясы Патогенезі Клиникалық көріністері Лабораториялық диагностикасы Профилактикасы мен емі ЖОСПАРЫ

3 АИВ АИВ 1981г США, Калифорния-5 гомосексуалистер ауыр пневмониямен анықталды. 1981г США, Калифорния-5 гомосексуалистер ауыр пневмониямен анықталды. ИЖ-ң бұзылыстары бар аурулардан опортунистикалық инфекция туралы деректер жиналды. ИЖ-ң бұзылыстары бар аурулардан опортунистикалық инфекция туралы деректер жиналды. AIDS (Acquired Immunodifience Syndrom)--ЖИТС AIDS (Acquired Immunodifience Syndrom)--ЖИТС 1983 ж. Француз ғалымы Л.Монтанье (лимфалық түйін биопсиясын және ЖИТС-н ауыратын науқастың ауруының алғашқы сатысында лимфоциттерді сеуіп ревертазаны анықтады.)-вирусты анықтап және оны LAV (Lymphoadenopathy associated Virus) деп атады, өйткені оны лимфоаденопатиясы бар аурудан анықтаған ж. Француз ғалымы Л.Монтанье (лимфалық түйін биопсиясын және ЖИТС-н ауыратын науқастың ауруының алғашқы сатысында лимфоциттерді сеуіп ревертазаны анықтады.)-вирусты анықтап және оны LAV (Lymphoadenopathy associated Virus) деп атады, өйткені оны лимфоаденопатиясы бар аурудан анықтаған ж. медицина саласында Л.Монтанье Нобель сыйлықтың иегері болып аталды.

4 1984 ж. Американдық Р.Галло науқас қанының лимфоциттерінен ЖИТС вирусын анықтады және оны HTLV-3 деп атады ( Human T- lymphotropic Virus 3-адамның лимфотропикалық вирусы 3),өйткені алғашында 1 және 2 вирусын анықтаған ж. Американдық Р.Галло науқас қанының лимфоциттерінен ЖИТС вирусын анықтады және оны HTLV-3 деп атады ( Human T- lymphotropic Virus 3-адамның лимфотропикалық вирусы 3),өйткені алғашында 1 және 2 вирусын анықтаған. Леви (ЖИТС – ассоцирленген ретровирус немесе ARV)

5 LAV және HTLV вирустары бірдей болып шықты,сондықтан 1986 ж.вирусты HIV деп атады(Human Immunodeficiency Virus –адам иммунотапшылық вирусы ) LAV және HTLV вирустары бірдей болып шықты,сондықтан 1986 ж.вирусты HIV деп атады(Human Immunodeficiency Virus –адам иммунотапшылық вирусы ) инфекциялық ауруларды қадағалау Ұлттық орталығында сақталған Ретроспектикалық сарысу анализі бірінші ЖИТС 20 жүзжылдықтың 50 жылдарына қатысты екенін көрсетті. инфекциялық ауруларды қадағалау Ұлттық орталығында сақталған Ретроспектикалық сарысу анализі бірінші ЖИТС 20 жүзжылдықтың 50 жылдарына қатысты екенін көрсетті.

6 ЖИТС – бүкіл адамзатқа төнген қауіп!!! ЖИТС – бүкіл адамзатқа төнген қауіп!!! Әлемде күніне шамамен адам инфицирленеді. Әлемде күніне шамамен адам инфицирленеді. Әлемде АИВ-н инфицирленгендердің жартысынан көбі 15 тен 25 дейінгі жастар. Әлемде АИВ-н инфицирленгендердің жартысынан көбі 15 тен 25 дейінгі жастар. Әлемде әр минут сайын 6 жасөспірім АИВ-н жұқтырылады Әлемде әр минут сайын 6 жасөспірім АИВ-н жұқтырылады АИВ 25 млн-ға жуық адамдардың өмірін алды. АИВ 25 млн-ға жуық адамдардың өмірін алды.

7 жылы Қазақстанда адамға АИВ инфекциясы жұққан. ЖИТС-пен ауырғаны адам. 506 адам өлді жылы Қазақстанда адамға АИВ инфекциясы жұққан. ЖИТС-пен ауырғаны адам. 506 адам өлді жылы біздің елімізде 1979 адамға АИВ- вирусы жұққаны тіркелген жылы біздің елімізде 1979 адамға АИВ- вирусы жұққаны тіркелген. ОҚО-да 2006 жылы 2-3 жастағы 87 балаға АИВ жұққан. Қазіргі кезде 143 балаға жұққаны анықталған. Сондықтан ҚР-ның басшылығы осы медико-әлеуметтік мәселеге ерекше назар аударып отыр. ҚР-ның үкіметінің қаулысымен 15-желтоқсан, 2006жыл 1216 (ҚР-ның жж. ЖИТС эпидемиясына қарсы) бағдарлама ұсынылған. ОҚО-да 2006 жылы 2-3 жастағы 87 балаға АИВ жұққан. Қазіргі кезде 143 балаға жұққаны анықталған. Сондықтан ҚР-ның басшылығы осы медико-әлеуметтік мәселеге ерекше назар аударып отыр. ҚР-ның үкіметінің қаулысымен 15-желтоқсан, 2006жыл 1216 (ҚР-ның жж. ЖИТС эпидемиясына қарсы) бағдарлама ұсынылған.

8 Г.Астана 69cл 81cл 91cл 23cл 142cл 109cл 161cл 297cл 1352cл 9cл 27cл 832cл 73cл 486cл 434cл 41cл Қазақстан Республикасының облыстарындағы АИВ- инфекциясының кумулятивті саны.

9 < 400< ( – ) Китай Орталы қ Азияда ғ ы АИВ-инфекциясы,2003 ж.со ң ы

10 ҚР-ғы АИВ-инфекциясының тіркелген сандары.

11 АИВ және ЖИТС АИВ және ЖИТС АИВ - адам иммуно тапшылық вирусы. АИВ - адам иммуно тапшылық вирусы. Вирус - өз гені бар,эволюциялық тізбектің жоғарғы тіршілік иелерінің жасушаларында көбейетін тіршілік формасы. Вирус - өз гені бар,эволюциялық тізбектің жоғарғы тіршілік иелерінің жасушаларында көбейетін тіршілік формасы. АИВ-инфекциясы - АИВ әсерінен туындайтын жағдай. АИВ-инфекциясы - АИВ әсерінен туындайтын жағдай. Инфекция - микроорганизмнің макроорганизмге енуі және дамуы тасымалдаушылықтан ауруға дейінгі күрделі қатынастар тудырады. Инфекция - микроорганизмнің макроорганизмге енуі және дамуы тасымалдаушылықтан ауруға дейінгі күрделі қатынастар тудырады. ЖИТС –жүре пайда болған иммунды тапшылық синдромы. ЖИТС –жүре пайда болған иммунды тапшылық синдромы. ЖИТС – сыртқы және ішкі ауру тудыратын факторлардан сақтайтын иммунитет жасушаларының өлімімен байланысты АИВ-ң соңғы сатысы ЖИТС – сыртқы және ішкі ауру тудыратын факторлардан сақтайтын иммунитет жасушаларының өлімімен байланысты АИВ-ң соңғы сатысы

12 АИВ және ЖИТС АИВ және ЖИТС АИВ - адамның иммунды тапшылық вирусы. АИВ - адамның иммунды тапшылық вирусы. Вирус - өз гені бар,эволюциялық тізбектің жоғарғы тіршілік иелерінің жасушаларында көбейетін тіршілік формасы. Вирус - өз гені бар,эволюциялық тізбектің жоғарғы тіршілік иелерінің жасушаларында көбейетін тіршілік формасы. АИВ-инфекциясы - АИВ әсерінен туындайтын жағдай. АИВ-инфекциясы - АИВ әсерінен туындайтын жағдай. Инфекция - микроорганизмнің макроорганизмге енуі және дамуы тасымалдаушылықтан ауруға дейінгі күрделі қатынастар тудырады. Инфекция - микроорганизмнің макроорганизмге енуі және дамуы тасымалдаушылықтан ауруға дейінгі күрделі қатынастар тудырады.

13 ЖИТС –жүре пайда болған иммунды тапшылық синдромы. ЖИТС –жүре пайда болған иммунды тапшылық синдромы. ЖИТС – сыртқы және ішкі ауру тудыратын факторлардан сақтайтын иммунитет жасушаларының өлімімен байланысты АИВ-ң соңғы сатысы ЖИТС – сыртқы және ішкі ауру тудыратын факторлардан сақтайтын иммунитет жасушаларының өлімімен байланысты АИВ-ң соңғы сатысы

14 СИНДРОМ ЖӘНЕ АУРУ. СИНДРОМ– қалыптыдан өзгеше белгілі жадайды сипаттайтын белгілер топтамасы. СИНДРОМ– қалыптыдан өзгеше белгілі жадайды сипаттайтын белгілер топтамасы. Ауру – генетикалық деңгейдегі өзгерістер немесе сыртқы орта әсеріне жауап ретінде туындайтын физиологиялық немесе морфологиялық өзгерістерге негізделген организмнің қалыпты тіршілік қабілеттілігінің бұзылуы. Ауру – генетикалық деңгейдегі өзгерістер немесе сыртқы орта әсеріне жауап ретінде туындайтын физиологиялық немесе морфологиялық өзгерістерге негізделген организмнің қалыпты тіршілік қабілеттілігінің бұзылуы. АИВ-пен инфицирлену - міндетті түрде АИВ-н ауыруды білдірмейді. АИВ-пен инфицирлену - міндетті түрде АИВ-н ауыруды білдірмейді. НЕГІЗІ ТЕРМИНДЕР ҚАТЫНАСЫ: НЕГІЗІ ТЕРМИНДЕР ҚАТЫНАСЫ: АИВ - инфекциясы АИВ - инфекциясы АИВ-ң енуі иммуно тапшылықтың түзілуі ЖИТС Тасымалдаушылық Ауруалды Ауру Аурудың аяқталуы

15 КЛАССИФИКАЦИЯСЫ : КЛАССИФИКАЦИЯСЫ : Тұқымдас:RETROVIRIDAE Тұқымдас:RETROVIRIDAE Туыстас: LENTIVIRIDAE (Мұнда қойларда баяу инфекцияны тудыратын Висна және Мэди вирустарының топтары кіреді.) Туыстас: LENTIVIRIDAE (Мұнда қойларда баяу инфекцияны тудыратын Висна және Мэди вирустарының топтары кіреді.) 2 ТИП: АИВ-1 –АИВ-инфекциясының негізгі қоздырғышы Оңт. және Солт. Америкада,Европада,Азияда кездеседі. АИВ-1 –АИВ-инфекциясының негізгі қоздырғышы Оңт. және Солт. Америкада,Европада,Азияда кездеседі. АИВ-2 (азырақ) –аз вирулентті,Батыс Африкада жиірек кездеседі. АИВ-2 (азырақ) –аз вирулентті,Батыс Африкада жиірек кездеседі. АИВ-3 –Заирде әйелдерде анықталған. АИВ-3 –Заирде әйелдерде анықталған.

16 МОРФОЛОГИЯСЫ: -сфералық формасы -сфералық формасы ( нм) ( нм) -РНК-сы бар -РНК-сы бар -ферменті бар -ферменті бар ревертаза (кері транскриптаза), вирусті РНК матрицасында ДНҚ синтезіне қажет Бұдан соң жаңа түзілген ДНҚ иесінің жасуша геномына орнығады. Бұдан соң жаңа түзілген ДНҚ иесінің жасуша геномына орнығады. -Толық вирустық бөлік қос вирусты РНҚ-сы, ревертазасы,интегразасы,протеазасы бар ядро болып табылады. -Толық вирустық бөлік қос вирусты РНҚ-сы, ревертазасы,интегразасы,протеазасы бар ядро болып табылады. Ядро қос қабықпен қапталған –ішкі және сыртқы. Ядро қос қабықпен қапталған –ішкі және сыртқы.

17 АИВ вирусының құрылымы

18

19 Сыртқы фосфолипидті қабық негізгі құрылымдық белок-гликопротеиндерден тұрады: Сыртқы фосфолипидті қабық негізгі құрылымдық белок-гликопротеиндерден тұрады: Gp160, Gp160, Gp120, Gp120, Gp41 Gp41 Ядроны қаптайтын вирустың ішкі қабығы келесі белоктармен көрсетілген. Ядроны қаптайтын вирустың ішкі қабығы келесі белоктармен көрсетілген. р17; р17; р24; р24; р55; р55; АИВ Геномыполинуклеотидті тізбектің екі жағынан соңдық қайталамалармен(Long Terminal Repeat-LTR) шектелен ондаған гендерді түзетін нуклеотидтерден тұрады. АИВ Геномыполинуклеотидті тізбектің екі жағынан соңдық қайталамалармен(Long Terminal Repeat-LTR) шектелен ондаған гендерді түзетін нуклеотидтерден тұрады.

20 ГЕНДЕР: -ҚҰРЫЛЫМДЫҚ -ҚҰРЫЛЫМДЫҚ -РЕТТЕУШІ -РЕТТЕУШІ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ( gag, pol, env ) – міндетті түрде вирионның құрамына кіретін белоктарды кодтайды. ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ( gag, pol, env ) – міндетті түрде вирионның құрамына кіретін белоктарды кодтайды. env – сыртқы қабықтың синтезін кодтайды env – сыртқы қабықтың синтезін кодтайды gag –ішкі қабықты синтездейді. gag –ішкі қабықты синтездейді. pol – кері транскриптазаны, интегразаны, рибонулеазаны,протеазаны синтездейді. pol – кері транскриптазаны, интегразаны, рибонулеазаны,протеазаны синтездейді. РЕТТЕУШІ (tat, rev, nef, vif, vpx,vpr) РЕТТЕУШІ (tat, rev, nef, vif, vpx,vpr) tat –транскриптаза,трансляция кезеңдерінде вирус репликациясына қажет. tat –транскриптаза,трансляция кезеңдерінде вирус репликациясына қажет.

21 rev- трансляция процессін жылдамдататын белок синтезін кодтайды. rev- трансляция процессін жылдамдататын белок синтезін кодтайды. nef- вирус репликациясының эндогенді ингибиторының белогінің синтезін кодтайды(вирус репродукциясын тоқтатады) nef- вирус репликациясының эндогенді ингибиторының белогінің синтезін кодтайды(вирус репродукциясын тоқтатады) vif – вирустық инфекциялық фактор vif – вирустық инфекциялық фактор vpx, vpr гендерінің қызметі әзірге толық ашылмаған - вирус репродукциясын кодтайды. vpx, vpr гендерінің қызметі әзірге толық ашылмаған - вирус репродукциясын кодтайды. Vpx- АИВ-2 бар, АИВ-1 жоқ Vpx- АИВ-2 бар, АИВ-1 жоқ

22 АИВ-ң жасушамен әсерлесу механизмі. АИВ-ң жасушамен әсерлесу механизмі. 1 КЕЗЕҢ-АИВ Gp120 жасуша рецепторы СД4 (хелперлер, моноциттер, макрофагтар және басқалар) байланысуы. 1 КЕЗЕҢ-АИВ Gp120 жасуша рецепторы СД4 (хелперлер, моноциттер, макрофагтар және басқалар) байланысуы. 2 КЕЗЕҢ- вирустық және жасушалық мембрананың бірігуі эндоцитоз және жасушаға ену жолымен жүреді. 2 КЕЗЕҢ- вирустық және жасушалық мембрананың бірігуі эндоцитоз және жасушаға ену жолымен жүреді. 3 КЕЗЕҢ-вирустың «екі еселенуі», РНҚ мен ревертазаның бөлініп шығуы.Бұл фермент вирион РНҚ-сын матрица ретінде қолданып,оған ұқсайтын вирус - иесінің жасуша геномына орнығатын спецификалық ДНҚ – ны синтездейді.Бұл ДНҚ-провирус деп аталады. 3 КЕЗЕҢ-вирустың «екі еселенуі», РНҚ мен ревертазаның бөлініп шығуы.Бұл фермент вирион РНҚ-сын матрица ретінде қолданып,оған ұқсайтын вирус - иесінің жасуша геномына орнығатын спецификалық ДНҚ – ны синтездейді.Бұл ДНҚ-провирус деп аталады.

23 АИВ провирус ретінде жасушада өмір бойы сақталады және тұқым қуалау арқылы жасушаға беріледі. АИВ провирус ретінде жасушада өмір бойы сақталады және тұқым қуалау арқылы жасушаға беріледі. Әртүрлі факторлардың әсерінен вирус репродукциясы болуы мүмкін (ол тек геномда провирусты ДНҚ –ң транскрипциясы кезінде болады) және жедел АИВ-инфекциясы (жаңа вирустық бөліктердің қарқынды жиналуы бір жасушалардың зақымдалуы бір жасушалардың бұзылуы арқылы жүреді) немесе латентті инфекция-активті емес вирус түзіледі. Әртүрлі факторлардың әсерінен вирус репродукциясы болуы мүмкін (ол тек геномда провирусты ДНҚ –ң транскрипциясы кезінде болады) және жедел АИВ-инфекциясы (жаңа вирустық бөліктердің қарқынды жиналуы бір жасушалардың зақымдалуы бір жасушалардың бұзылуы арқылы жүреді) немесе латентті инфекция-активті емес вирус түзіледі. (вирустасымалдаушылық -10 жыл және одан жоғары). (вирустасымалдаушылық -10 жыл және одан жоғары). АИВ РНҚ-сы ӨЗ БЕТІНШЕ РЕПЛИКАЦИЯЛАНБАЙДЫ. АИВ РНҚ-сы ӨЗ БЕТІНШЕ РЕПЛИКАЦИЯЛАНБАЙДЫ.

24 4 КЕЗЕҢ-жасушалық мембранада морфогенездің соңғы сатысы. 4 КЕЗЕҢ-жасушалық мембранада морфогенездің соңғы сатысы. Вирус бөлшектері Gp120,Gp41 ақуыздарынан және нуклеокапсид ақуыздарынан түзіледі. Олардан р17, р24, р7, р9 ақуыздарын бөлетін протеаза үзіледі. Вирус бөлшектері Gp120,Gp41 ақуыздарынан және нуклеокапсид ақуыздарынан түзіледі. Олардан р17, р24, р7, р9 ақуыздарын бөлетін протеаза үзіледі. АИВ жоғарғы жылдамдықта көбейеді (5 мин-5000 вириондар) АИВ жоғарғы жылдамдықта көбейеді (5 мин-5000 вириондар)

25 АИВ-ң антигендік қасиеті. АИВ-ң антигендік қасиеті. жүрекшелік және гликопротеидтік қабығы бар белоктар АГ-к қасиетке ие. жүрекшелік және гликопротеидтік қабығы бар белоктар АГ-к қасиетке ие. АИВ жоғары өзгеріске ие кваза.Бір науқас адамның организмінен бір – бірінен АГ-к қасиеттері бойынша ажыратылатын вирус штамдарын бөліп алуға болады. АИВ жоғары өзгеріске ие кваза.Бір науқас адамның организмінен бір – бірінен АГ-к қасиеттері бойынша ажыратылатын вирус штамдарын бөліп алуға болады. Штамдар географиялық және де әр-түрлі изоляттардан бөліну арқылы ажыратылады. Штамдар географиялық және де әр-түрлі изоляттардан бөліну арқылы ажыратылады. АГ-к өзгергіштік инфекция кірерде және вирус тасымалдаушының организмінде жүреді. АГ-к өзгергіштік инфекция кірерде және вирус тасымалдаушының организмінде жүреді.

26 Хронизация процессіне алып келетін вирустың спецификалық АД және жасушалық иммунитет факторларынан тығылуына мүмкіндік береді. Хронизация процессіне алып келетін вирустың спецификалық АД және жасушалық иммунитет факторларынан тығылуына мүмкіндік береді.

27 ДАҚЫЛДАНДЫРУ: ДАҚЫЛДАНДЫРУ: -- Дақылдандыруға қолданады: -- СД4 бар мононуклеарлы қан жасушаларын біріншілік дақылдандыру. --Жасушалық лейкозы бар аурулардан Т- және В - лимфоциттер Вирус репродукциясының белгілері: Вирус репродукциясының белгілері: -көп ядролы алып жасушаларының түзілуі. -көп ядролы алып жасушаларының түзілуі. -кері транскриптаза ферменттерінің жинақталуы(дақылдандырудың 15 күніне сәйкес келеді). -кері транскриптаза ферменттерінің жинақталуы(дақылдандырудың 15 күніне сәйкес келеді).

28 АИВ репродукциясы Т -лимфоциттерден дайындалған клетка дақылдарына вирусы бар затты жұқтырғаннан кейін вирустық белок др 120 Т-клетканың рецептор-белогын (СД4) таниды. Вирустың репликациялануы Т-хелпердің сыртына жабысудан басталады, сонан соң вирус клетка ішіне енуі, оның шешінуі болады. Т -лимфоциттерден дайындалған клетка дақылдарына вирусы бар затты жұқтырғаннан кейін вирустық белок др 120 Т-клетканың рецептор-белогын (СД4) таниды. Вирустың репликациялануы Т-хелпердің сыртына жабысудан басталады, сонан соң вирус клетка ішіне енуі, оның шешінуі болады.

29 Сонымен вирустық РНҚ лимфоциттің цитоплазмасына енгеннен кейін вирустық теріс транскриптаза, яғни ревертаза ферментінің көмегімен РНҚ-ң матрицасына ДНҚ-ы (көшірмелері) синтезделе бастайды. Ревертазаның көмегімен осы ДНҚ Т-лимфоциттің хромосомасына тіркеледі де провирусқа айналады. Осындай жағдайда клеткада ұзақ мерзімде қалып қоюы мүмкін. Сонымен вирустық РНҚ лимфоциттің цитоплазмасына енгеннен кейін вирустық теріс транскриптаза, яғни ревертаза ферментінің көмегімен РНҚ-ң матрицасына ДНҚ-ы (көшірмелері) синтезделе бастайды. Ревертазаның көмегімен осы ДНҚ Т-лимфоциттің хромосомасына тіркеледі де провирусқа айналады. Осындай жағдайда клеткада ұзақ мерзімде қалып қоюы мүмкін.

30 Провирустық ДНҚ-ң транскрипциялануы лимфоциттегі ДНҚ-тәуелді РНҚ- полимераза ферментінің көмегімен атқарылады. Сонан соң вирустық гендердің әсерінен вирусспецификалық белоктар синтезделеді, вирус бөлшектерінің құрастырылуы (сборка), яғни олардың жетілген вирионға айналуы және олардың клеткадан бүршіктену әдісімен босануы болады. Провирустық ДНҚ-ң транскрипциялануы лимфоциттегі ДНҚ-тәуелді РНҚ- полимераза ферментінің көмегімен атқарылады. Сонан соң вирустық гендердің әсерінен вирусспецификалық белоктар синтезделеді, вирус бөлшектерінің құрастырылуы (сборка), яғни олардың жетілген вирионға айналуы және олардың клеткадан бүршіктену әдісімен босануы болады.

31 Вирустың репликациялану процесінен кейін Т-хелперлер сөзсіз түрде жойылады. Вирустың толық репродукциялануы 1-2 тәулікте іске асады, 1 тәулікте 1 млрд. жаңа вирустар пайда болады. Вирустың репликациялану процесінен кейін Т-хелперлер сөзсіз түрде жойылады. Вирустың толық репродукциялануы 1-2 тәулікте іске асады, 1 тәулікте 1 млрд. жаңа вирустар пайда болады.

32 АИВ вирусының репродукциялануы

33 Резистенттілігі: Резистенттілігі: АИВ сыртқы ортаға төзімсіз. АИВ сыртқы ортаға төзімсіз. 30 мин 56 0 С инактивирленеді 30 мин 56 0 С инактивирленеді (белсенсізденеді) (белсенсізденеді) С 1-3 мин С 1-3 мин мин дез.ерітінділерге мин дез.ерітінділерге Күн сәулелері Күн сәулелері УКС және радиацияға төзімді. УКС және радиацияға төзімді.

34 Эпидемиологиясы: Эпидемиологиясы: Инфекция көзі – науқас және тасымалдаушы адам. Инфекция көзі – науқас және тасымалдаушы адам. Жұғу жолдары: Жұғу жолдары: -жыныстық қатынас -жыныстық қатынас -парентералді (қан арқылы) -парентералді (қан арқылы) Анадан балаға планцента арқылы,жүктілік кезінде және Анадан балаға планцента арқылы,жүктілік кезінде және босанған соң. босанған соң.

35 Қауіпті топтар: Қауіпті топтар: -гомосексуалистер,бисексуалдар,жезөк- шелер -гомосексуалистер,бисексуалдар,жезөк- шелер -наркомандар -наркомандар -жасөспірімдер -жасөспірімдер -қан және оның компоненттерінің реципиенттері, трансплантацияланатын органдардың реципиенттері. -қан және оның компоненттерінің реципиенттері, трансплантацияланатын органдардың реципиенттері. -гемофилиямен науқас адамдар -гемофилиямен науқас адамдар -донорлар -донорлар -медицина қызметкерлері. -медицина қызметкерлері.

36 ПАТОГЕНЕЗІ: ПАТОГЕНЕЗІ: 1.ИЖ зақымдануы – қайтымсыз процестер туындатады: Тх-ң жаппай өлуі(Тх-н вирионның шығуынан өздерінде Gp120-ны таситын Тх-ді Т жасушалар таниды) Тх-ң жаппай өлуі(Тх-н вирионның шығуынан өздерінде Gp120-ны таситын Тх-ді Т жасушалар таниды) Тх:Тс ара-қатынастарының өзгеруі(2-ң орнына 1-ң жарты бірлігі тең) Тх:Тс ара-қатынастарының өзгеруі(2-ң орнына 1-ң жарты бірлігі тең) Т - жасушаларының цитокиндерінің әлсіреуі. Т - жасушаларының цитокиндерінің әлсіреуі. В - лимфоциттерінің активтілігінің артуы,А,G және иммунды жүйені циркуляциялайтын иммуноглобулиндердің санының артуы. В - лимфоциттерінің активтілігінің артуы,А,G және иммунды жүйені циркуляциялайтын иммуноглобулиндердің санының артуы. В - лимфоциттерінің антигенспецификалық дифференцировкасының бұзылуы. В - лимфоциттерінің антигенспецификалық дифференцировкасының бұзылуы.

37 Терілік аллергиялық сынамалардың интенсивтілігінің төмендеуі. Терілік аллергиялық сынамалардың интенсивтілігінің төмендеуі. Инфицирленген макрофагтар мен моноциттер өлмейді және ағзадан вирусты шығармайды. Инфицирленген макрофагтар мен моноциттер өлмейді және ағзадан вирусты шығармайды. Gp120 –ағзаның кейбір жасуша рецепторларымен ұқсастығы – антирецепторлық АД синтезі,аутоиммунды процестердің дамуына әкеледі. Gp120 –ағзаның кейбір жасуша рецепторларымен ұқсастығы – антирецепторлық АД синтезі,аутоиммунды процестердің дамуына әкеледі.

38 2.Шартты патогенді микрофлораның активациясы (эндогендік,экзогендік) – екіншілік инфекцияның дамуы. 3.АИВ –ң онкогендік активтілігі – ісіктер дамиды(Капоши саркомасы, В - жасушалық лимфома,карцинома)

39 ЖИТС-ң тіректік әйгіленімдері: ЖИТС-ң тіректік әйгіленімдері: Мотивирленбеген қызба Мотивирленбеген қызба Дәстүрлі терапияға төзімді пневмония Дәстүрлі терапияға төзімді пневмония Ұзаққа созылатын және түрін өзгертіп тұратын бөртпе Ұзаққа созылатын және түрін өзгертіп тұратын бөртпе 60 жасқа дейінгі адамдарда Капоши саркомасы немесе бас миының лимфомасының болуы 60 жасқа дейінгі адамдарда Капоши саркомасы немесе бас миының лимфомасының болуы Лимфоаденомапатия Лимфоаденомапатия 10% немесе одан жоғары азу 10% немесе одан жоғары азу

40 ЖИТС-ң кезеңдері: ЖИТС-ң кезеңдері: 1.Жедел сырқаттану. Вирусемия,АД жоқ.Дақыл жасушаларынан вирусты анықтау. 1.Жедел сырқаттану. Вирусемия,АД жоқ.Дақыл жасушаларынан вирусты анықтау. 2.Әйгіленімсіз АИВ инфекциясы. Қанда АД,СД4 жасушаларының мөлшерінің төмендеуі. 2.Әйгіленімсіз АИВ инфекциясы. Қанда АД,СД4 жасушаларының мөлшерінің төмендеуі. 3.АИВ инфекциясының алғашқы әйгіленімдері. 3.АИВ инфекциясының алғашқы әйгіленімдері. 4.Кейінгі әйгіленімдік сатысы \мм3 СД4 аз 4.Кейінгі әйгіленімдік сатысы \мм3 СД4 аз 5.Прогрессивті АИВ инфекциясы. 50\мм3 СД4 саны аз.Опортунистік инфекцияның даму қаупі жоғары.ИЖ-ң дисфункциясы. 5.Прогрессивті АИВ инфекциясы. 50\мм3 СД4 саны аз.Опортунистік инфекцияның даму қаупі жоғары.ИЖ-ң дисфункциясы. 6.ЖИТС - Опортунистік инфекцичлар (туберкулез,санырауқұлақтық,цитомегаловирустық инфекция,паротит,,, және т.б) 6.ЖИТС - Опортунистік инфекцичлар (туберкулез,санырауқұлақтық,цитомегаловирустық инфекция,паротит,,, және т.б)

41 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАСЫ: ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАСЫ: Әдістері: Әдістері: -вирусологиялық -вирусологиялық -серологиялық -серологиялық -иммунологиялық -иммунологиялық -молекуло-генетикалық -молекуло-генетикалық Ен кең қолданылатын әдіс-серологиялық (ИФА-АД анықтау үшін). Ен кең қолданылатын әдіс-серологиялық (ИФА-АД анықтау үшін). АИВ-ке АД-р бірден пайда болмайды,жұқтырылғансоң 2-3 айдан соң пайда болады.АИВ-ң соңғы сатысы – ЖИТС сатысында АД-ң титрі толық жойылуына дейін төмендейді. АИВ-ке АД-р бірден пайда болмайды,жұқтырылғансоң 2-3 айдан соң пайда болады.АИВ-ң соңғы сатысы – ЖИТС сатысында АД-ң титрі толық жойылуына дейін төмендейді.

42 ИФТ скрингті (таңдамалы) әдіс болып табылады,бірақ 3-4 деңгейдегі тест жүйе дәлелдеуші болып саналады. ИФТ скрингті (таңдамалы) әдіс болып табылады,бірақ 3-4 деңгейдегі тест жүйе дәлелдеуші болып саналады. Егер лабораториядағы анализ оң нәтижелі болса,онда сол сарысумен 2 рет қайта сынақ жүргізіледі,егер де кем дегенде тағы бір оң нәтиже алынса сарысу нақтылайтын тест қойылу үшін жіберіледі. Егер лабораториядағы анализ оң нәтижелі болса,онда сол сарысумен 2 рет қайта сынақ жүргізіледі,егер де кем дегенде тағы бір оң нәтиже алынса сарысу нақтылайтын тест қойылу үшін жіберіледі.

43 ИФА-де алынған спецификалық анализді нақтылау үшін ИММУНОБЛОТИНГ (жедел әдіс) әдісі қолданылады. ИФА-де алынған спецификалық анализді нақтылау үшін ИММУНОБЛОТИНГ (жедел әдіс) әдісі қолданылады. Мағынасы белгілі белоктардың АД-н анықтауда болып табылады.Gp160,Gp120,GP41 Гликопротеидтеріне қатысты АД-ді анықтауда иммуноблотинг әдісінің оң екнін айтады.Вирустың басқа белоктарына АД-р анықталса анализ күмәнді болып табылады және ол адамды қайта тексеруден өткізу керек. Мағынасы белгілі белоктардың АД-н анықтауда болып табылады.Gp160,Gp120,GP41 Гликопротеидтеріне қатысты АД-ді анықтауда иммуноблотинг әдісінің оң екнін айтады.Вирустың басқа белоктарына АД-р анықталса анализ күмәнді болып табылады және ол адамды қайта тексеруден өткізу керек.

44 АИВ-ң қандайда бір белоктарына АД-ң жоқтығы ИФА-ң қате болғанын білдіреді. АИВ-ң қандайда бір белоктарына АД-ң жоқтығы ИФА-ң қате болғанын білдіреді. Жиі АИВ-ң АД-і АГ-АД иммунокомплексінің, құрамында болады. Бұл комплекстерді бұзу үшін және АИВ-ң АД-н бөлу үшін ультрадыбыстық дезинтеграция және термоактивация қолданылады. Жиі АИВ-ң АД-і АГ-АД иммунокомплексінің, құрамында болады. Бұл комплекстерді бұзу үшін және АИВ-ң АД-н бөлу үшін ультрадыбыстық дезинтеграция және термоактивация қолданылады.

45 ЖИТС-ң диагностикасының иммуналогялық әдісі АИВ-н инфицирленгендерден СД4 лимфоциттерді қаннан анықтауға негізделген.Егер бұл жасушаның 1мкл- де 200-і болса,онда ЖИТС-ң симптомдары науқаста бірінші ай дамып келеді. ЖИТС-ң диагностикасының иммуналогялық әдісі АИВ-н инфицирленгендерден СД4 лимфоциттерді қаннан анықтауға негізделген.Егер бұл жасушаның 1мкл- де 200-і болса,онда ЖИТС-ң симптомдары науқаста бірінші ай дамып келеді. АИВ инфекциясының диагностикасы үшін тиімді болып молекуло- генетикалық әдіс, ПЦР болып табылады. АИВ инфекциясының диагностикасы үшін тиімді болып молекуло- генетикалық әдіс, ПЦР болып табылады.

46 ПЦР-бұл перифериялық қанның мононуклеарлық жасушаларынан АИВ-ң ДНҚ провирусын анықтаудың тиімді тәсілі болып табылады.Клиникалық қалпын бағалау және арнайы емдік шаралар бастау қажеттігін анықтау мақсатымен белгілі бағытта АИВ- инфекция диагнозы қойыпғанда соңғы тесті қолданады. ПЦР-бұл перифериялық қанның мононуклеарлық жасушаларынан АИВ-ң ДНҚ провирусын анықтаудың тиімді тәсілі болып табылады.Клиникалық қалпын бағалау және арнайы емдік шаралар бастау қажеттігін анықтау мақсатымен белгілі бағытта АИВ- инфекция диагнозы қойыпғанда соңғы тесті қолданады. Жаңа туған нәрестелерде анасының антиденелері 1 жылға дейін циркуляцияланады. Жаңа туған нәрестелерде анасының антиденелері 1 жылға дейін циркуляцияланады. Вирусты бөлу үшін жасушалық дақылдың мына тізбегін пайдаланады:H2,MOLT,CEM. Вирусты бөлу үшін жасушалық дақылдың мына тізбегін пайдаланады:H2,MOLT,CEM.

47 ЕМДЕУ ЖОЛЫ. ЕМДЕУ ЖОЛЫ. Ревертазаны ингибирлейтін препараттар – азидотимедин, невирапин, дезоксицитидин (вирусемияны төмендетеді,СД4 жасуша- ларының жеткіліксіздігінің прогрессирленуін төмендетеді).Препаратқа нәтижелігі 1-3 жыл. Ревертазаны ингибирлейтін препараттар – азидотимедин, невирапин, дезоксицитидин (вирусемияны төмендетеді,СД4 жасуша- ларының жеткіліксіздігінің прогрессирленуін төмендетеді).Препаратқа нәтижелігі 1-3 жыл. АИВ реттеуші ақуызымен қатынасатын препаратттар. АИВ реттеуші ақуызымен қатынасатын препаратттар. Протеазаның ингибиторлары(ритонавир) Протеазаның ингибиторлары(ритонавир) Жинау және пісу аналық поауляцияларының ингибиторы(-ИФН) Жинау және пісу аналық поауляцияларының ингибиторы(-ИФН) Екіншілік инфекциялармен,өспелердің өсуімен күресу. Екіншілік инфекциялармен,өспелердің өсуімен күресу.

48 АЛДЫН АЛУ: АЛДЫН АЛУ: -Әлсіздендірілген вирустар негізіндегі вакциналар. -Әлсіздендірілген вирустар негізіндегі вакциналар. -өлтірілген вакцина -өлтірілген вакцина -рекомбинантты вакциналар -рекомбинантты вакциналар -компонентті вакцина(3 GP120) -компонентті вакцина(3 GP120) Вакцина жасау қиыншылықтары: Вакцина жасау қиыншылықтары: -сәйкес жануарлар моделі жоқ -вирустардың аса өзгергіштігі -АИВ адам ағзасында мутацияланады.

49 ОНКОГЕНДІ ВИРУСТАР Вирус топтарыӨкілдері Туысы: С типті онковирус 1.Сүтқоректілердің лейкозды- саркома вирусы Тышқанның лейкозды-саркома вирустары -Гросстың лимфоидты лейкоздың вирусы - Раушердің эритробластоз вирусы - Молоний саркомасының вирусы Мысықтың лейкозды саркома вирустары -Лимфоидты лейкоз вирусы - Снайдер-Тейленнің саркома вирусы Маймылдың лейкозды-саркома вирустары -Гиббонның лимфоидты лейкоз вирусы -Түкті маймылдардың саркома вирусы Тауықтың лимфоидты лейкоз вирусы

50 ОНКОГЕНДІ ВИРУСТАР Вирус топтарыӨкілдері 2. Құс лейкозды-саркома вирустары Тауықтың эритробластоз вирусы Тауықтың миелобластоз вирусы Тауықтың миелоцитоматоз вирусы Раустың саркома вирусы Тауықтың Фуджинами саркома вирусы 3. Бұқа лейкозының вирустары – Адамның Т-жасушалық лейкозы Бұқа лейкоз вирусы Ересектердің Т-жасушалық лейкозы Туысы: В типті онковирустарТышқанның сүт бездерінің рак вирусы Туысы: Д типті онковирустарӨкілдері жоқ

51 ЖіктелуіВируснегізгіСезімтал ағза Papovaviridae Туыс Polyomavirus Туыс Papillomavirus SV40 Полиома вирусы JC BK Жануарлардың папиллома вирусы Адамның папиллома вирусы Макака Тышқан Адам Қоян Бұқа, тышқан Адам Хомячок Кемірушілер Хомячок Негізгі иесі Адам Adenoviridae Адам аденовирустары: А туысасты В туысасты Маймыл аденовир Бұқа аденовир Құс аденовир 12,18,31 түрлері 3,7,14 түрлері SA7 (c8) BAV-3 CELO Адам Маймыл Бұқа Құс Хомячок - Herpesviridae Gammaherpesviridae туысасты Эпштейн-Барр вирусы Капоши саркома вирусы Марек ауруының вирусы Маймыл вирусы Американдық қояндар вирусы Адам Құс Маймыл Америка қояндары Адам Құс Маймыл Америка қояндары

52 ЖіктелуіВирусНегізгі иесіСезімтал ағза PoxviridaeШопа фиброма вирусы Миксома вирусы Яба вирусы Танапокс вирусы Моллюскаларды ң контагиозды вирусы Қоян - Маймыл - адам Қоян - Маймыл, адам - адам HepadnoviridaeГепатит В вирусы Орман үйрегінің гепатит вирусы Адам Пекин үйрегі Адам Пекин үйрегі