Тақырыбы: Қ ызметтік ж ү йелер туралы П.Л.Анохинны ң ілімі. ҚАБЫЛДАҒАН: ТЕРІСКЕНБАЕВА.Б. ОРЫНДАҒАН: ВАЛИЕВ. Р. ТОБЫ: ЖМ-107 Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық. - презентация

1 Тақырыбы: Қ ызметтік ж ү йелер туралы П.Л.Анохинны ң ілімі. ҚАБЫЛДАҒАН: ТЕРІСКЕНБАЕВА.Б. ОРЫНДАҒАН: ВАЛИЕВ. Р. ТОБЫ: ЖМ-107 Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті Медицина факультеті. Адам морфологиясы және физиологиясы кафедрасы. Т ү ркістан-2017 ж.

2 ЖОСПАР: I Кіріспе II Негізгі бөлім: Анохиннің функционалдық жүйе теориясы Афференттік талқылау Шешім қабылдау Әрекет нәтижесін акцепторда бағалау Болмыстың бірінші және екінші сигналдық жүйелері III Қорытынды IV Пайдаланылған әдебиеттер

3 Функциональдық жүйе - белгілі бір нақты бейімді пайдалы нәтижеге қол жеткізуге бағытталған іс-әрекеттерді іске асыратын орталық нерв жүйесінің тиісті құрылымдары мен атқарушы органдардың динамикалық бірлестігі. Анохиннің түсінігі бойынша функциальдық жүйе түзуші ең негізгі шешуші фактор – әрекет нәтижесі. Организімнің пайдалы нәтижеге қолы жеткенде оның тиісті қажеті өтеледі, қанағатттану іске осады. Ал егер орындалған әрекеттердің нәтижесі организімді қанағаттандырмаса функциональдық жүйе басқаша құрылып мақсатты іс-әрекет одна әрі жалғаса береді. Бұл жүйе құрылымындағы звенолар дың 2 тобин айтуға болады Қатаң және өзгермелі. Кіріспе Функцианальдық жүйе ұғымын ұсынып әрі оның теориялық негізін қалаған және дамытқан П. К. Анохин.

4 Әрбір функциональдық жүйе қызметінің құрылымына міндетті түрде кіретін мынадай шешуші звеноларды ажыратады: яғни кез келген функционалдық жүйенің негізі мынадай: 1) афференттік талқылау; 2) шешім қабылдау; 3) әрекет нәтижесінің акцепторы; 4) соматикалық және вегетативті қызметтерді тұтас әрекеттік актіге жұмылдыратын әрекеттік қозудың кешенінің қалыптасуы; 5) әрекет нәтижелері және оның параметрлері (негізгі белгілері); 6) нәтиже параметрлерінің кері афферентациясы (соңғы афференттік импульс тер).

5 Афференттік талқылау шешім қабылдау Әрекет нәтижесінің акцепторы Соматикалық және вегетативті қызметтер Әрекет нәтижелері және оның параметрлері Нәтиже параметрлерінің кері афферентациясы Функционалдық жүйенің негізідері:

6 Афференттік талқылау кез-келген іс-әрекеттік реакцияның бастапқы звеносы. Бұнда нені, қалай, қашан атқару керек дейтін сұрақтар жауабын тамады. Афференттік талқылау іске асу үшін база ретінде төрт компонент қызмет етеді: 1) доминанттық мотивация және оның әсерлік деңгейін анықтаушы эмоция; 2) жағдайлық (нақты жағдай) афферентация; 3) іске қосушы афферентация; 4) ес аппараты. Бұл компоненттердің өзара әрекеттесуі үш түрлі нейродинамикалық факторлар көмегімен іске осады: а) бағдарлар-зерттеу реакциясы б) қозудың нейронға конвергенциясы; в) қозудың қыртыс қыртысасты реверберациясы. Осы механизм дер әр түрлі қозуларды біріктіріп әрі салыстыруға және нақты жағдайға сайт келетін іс-әрекетті анықтауға яғни мүмкін болатын әр түрлі варианттардың ең қолайлы дегенін таңдап алуға көмектеседі де, « шешім қабылданады ». Афференттік талқылау

7 Шешім қабылдау кез келген іс-әрекеттік актыны орындаудың түйінді моменті. Бұл моментке тән болатын басты ерекшелік шешім қабылдау механизмінің көмегімен келешек орындалатын әрекеттің мақсаты айқындаллоды, бағдарламасы қалыптосады. Шешім қабылдаумен қабаттаса шұғыл түрде қозудың өзара байланысты екі кешені туады: 1) әрекеттің адекватны бағдарламасы яғни эфференттік қозулар интегралы; 2) келешек әрекет нәтижелерін болжайтын спецификалық аппарат пен оның афференттік моделі. Шешім қабылдау

8 Әрекет нәтижесін акцепторда бағалау үшін кері афферентация жүру керек яғни оған әрекеттің ақырғы нәтижелері туралы ақпарат түсу керек. Кері афферентация арнайы рецепторлық канал дар арқылы іске осады. Жеткізілген әрекет нәтижесінің барлық параметрлері сол нәтиженің афференттік моделімен (хондағы кодыланған параметрлермен) салыстырылады. Егер бұл параметрлер бір-біріне сәйкес, дәл келсе, организмнің бұл актрисы аяқталлоды, ол енді іс- әрекеттің келесі кезекті актрисын ұйымдастыруға, қалыптастыруға көшеді. Ал егер кері афферентация да кодыланған нәтиже параметрлері шешім қабылданған кезде қалыптасқан, болжамдалған нәтиже параметрлерімен (әрекет нәтижесі акцепторындағы) сәйкес келмесе, хонда « келісім бұзылу » жүреді яғни организмнің керекті пайдалы нәтижеге қолы жетпегені, қажет өтелмегені. Бұл айтылғандардан туындайтын қағидалардың бірі: әрекет адам мен оны қоршаған орта арасындағы шынайы байланысты орнататын, болмыста туатын белсенді қатынас форматы. Әрекет нәтижесі

9 Болмыстың бірінші сигналдық жүйесінің әрекетінің көрініс беруі. Екінші сигналдық жүйе. Оның маңызы, адам өмірінде алатын орны. Бірінші және екінші сигналдық жүйелердің қызметтік бірлігі, өзара әсері. Бірінші сигналдық жүйе адамдарда да, сонымен қатар жануарларда да бар. Бірінші сигналдық жүйенің әрекеті сөзден басқа (ай тылу, жазылу, жесттік сөз (қимылдық)) тітіркендіргіштерге қалыптасқан. Олартты рефлекс тер түрінде көрініс береді. Бізге белгілі нерв жүйесінің жоғары бөліміне келіп, сыртқы орта мен организмнің өзіндегі өзгерістер мен құбылыстарды сигналдайтын импульс тердің көзі сол өзгерістер мен құбылыстардың өздері болып табылады. Ол болмыстың тікелей сигналдау жүйесі немесе бірінші сигналдық жүйе. Адамдар қоғамының дамуы қарым-қатынастың құралы ретінде тілді дамы ты. Ұғынықты сөйлеу тіл адамға ғана тән ұғынықты сөз сигналы арқылы біз заттардың пішінін, форматын, қасиетін және де айналада болып жатқан құбылыстарды жеткізе аламыз. Екінші сигналдық жүйенің тітіркендіргіші сөз болып табылады. И.П. Павлов екінші сигналдық жүйені сигналдардың сигналы деп атайды. Екінші сигналдық жүйе арқылы адам болмысты толығырақ, анығырақ бейнелейді, сонымен қатар қормаған ортадан ақпаратты аллоды. Екінші сигналдық жүйе адамның жоғары ой-сана қабілетінің негізі болып табылады. Болмыстың бірінші және екінші сигналдық жүйелері

10

11 Пайдаланылған әдебиеттер: A. Н. Кабанов. Физиология человека и животных. Москва, 1963 г Аубакирова,Құлжанова, Джангозина: Адам жануарлар физилолгиясының үлкен практикумы на арналған оқу құралы. И. Төленбек. Нерв жүйесінің физиологиясы., Адам мен жануарлар физиологиясы. Алматы Білім ж Сәтбаев, Нілдібаева, Өтепбергенов: Адам физиологиясы.

12 НАЗАР АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!