Қоян-құс ауылы 1 орта мектептің 8 А сыныбындағы. жа қ сы Б ү гінгі саба ққ а дайынды ғ ымыз қ андай? Тамаша Жа қ сы Орташа. - презентация

1 Қоян-құс ауылы 1 орта мектептің 8 А сыныбындағы

2 жа қ сы Б ү гінгі саба ққ а датынды ғ мыз қ андрей? Тамаша Жа қ сы Орташа

3

4 1. Электр зарядын бір денетен екінші деньги қалай берегу болады? 2. Денелердің электр зарядын тәжірибе жүзінде қалай байқауға болады? 3. Электрленген денелер үшін үйкелістің маңызы қандрей? 4. Электр зарядныең сақталу заңының мәні нете? 5. Қандрей затрат электр өткізгіштерге жатады? 6.Қандрей затрат электрді нашар өткізетіндерге немсе диэлектриктерге жатады?

5 9. Қандрей тәжірибемен электр зарядныең екі тегі бар екендігін көрсетуге болады? 10. Табиғаттағы денелердің электрленуіне мысалдар келтіріңдер ? 7. Электроскоп денегіміз не? 8.Зарядтталған электроскоп ты пайдаланып, дененің электр өткізетінін немсе өткізбейтінін қалай анықтауға болады?

6 Электр зарядные ң екі т ү рі бар. О ң (+) ж ә не теріс (-) Қ арапаймы к ү идей атом бейтарап к ү идей болады. Электрленуді бай қ ау құ ролы электроскоп дейді. Т ұ ты қ тал ғ ан ж ү йедегі денелерді ң электрленуіні ң барлы қ құ былыстарында электр зарядттарыны ң қ осындысы са қ тамады. q 1 + q 2 +…. q n =const.

7 Жаңа сабақ бастарды

8 Сабақ тақырыбы 8 желтоқсан 2010 жил

9 Мақсаты: Атом құрылысы мен элементар электр заряды туролы білім алу. -логикалық ойлау, есте сақтау, танымдық қабілеттерін дамыту -білімге денег қызығушылыққа, жолдастық сезім, ұқыптылыққа, мақсатқа жете білуге тәрбиелеу

10 Заттың молекулалық құрылысы Барлық денелер молекулалардан тұрады Молекулалар атом дарға бөлінеді Атомдар мен молекулалар электрлік бейтарап болады. Еске т ү сірейік

11 1897 жилы көптеген электр құбылыстарын түсiндiруге мүмкiндiк беретiн жаңалық ашылды. Ағылшын ғалымы Дж. Дж. Томсон элементар заряд тасымалдаушысы болып табылатын бөлшектi тапты. Бұл бөлшекті электрон деп атады. Электрон массы m=9,1* кг-ға тең және табиғаттағы ең жеңiл сутегi атомы массынан 3700 соседей аз болып шықты. электрон Электр зарядын арттыруға және азайтуға болады,Яғни олар әр түрлі мәнге ие болуы мүмкін. Ендеше электр заряды физикалық маша. Екі электрометр алып олардыың біреуін зарядтатық. Сосын оқшаулағыш тұтқасы бар жіңішке сыммен екі электрометрді жалғатық. Схходна біз зарядтың теңдей екіге бөлінгенін көре аламыз. Атом құрылысы 1911 жилы ағылшын ғалымы Э. Резерфорд басқарған тәжiрибелер нәтижесiнде ашылған.Э. Резерфорд Электрон заряды тер is: q эл = – е = – 1,6 · 10 – 19 Кл.

12 Электронды о қ улы ққ а назар аудараты қ

13 Бұл заряд электронның ерекше сипаттамасы болып табылады. Жәй денелердi зарядтауға немсе разрядтауға болады, ал электронды заряды нан атыру мүмкiн емс. Схходнай-ақ электрон зарядын азайтуға немсе көбейтуге болмайды. Электрон заряды барлық уақытта тек бiр мәнге ие. Химия курсынан сiздер электронның атом құрамына кiретiнiн бiлесiздер. Электрхходнар атом ішінде орналасқан оң зарядталған атомдық адроны айнала қозғаллоды. Резерфорд атомының құрылысын Күн жүйесiне ұқсатты. Күн жүйесiндегi планеталар оған тартылып айналғаны сияқты, электрон да-да ядроға тартылып оны айнала қозғаллоды. Осындай ұқсастығы үшiн Резерфорд ұсынған модельдi (11-сурет) планетарлық модель деп атаған

14 Ядро мен электронның ара қашықтығы олардың өлшемдерiне қарағанда өте үлкен. Егер атомды ойша үлкейткенде адроның диаметрi он теңгелiктей бокса, хходна ядро мен электрон ара қашықтығы машамен бiр километрдей полар едi. Егер барлық электрхходнар атомдық ядроларға тығыз жабып орналасса, хходна перэссек адамның денесiнiң көлемi бiр куб миллиметрдiң миллиона бiр бөлiгiндей болатындығы эссептелген! Бұдан адам денесiнiң 99%-iн (кез- келген дененiң) бостық жайлайтындығын көремiз. Бiр тектi атом дар жиынтығы химиялық элемент деп атамады. Әр түрлi химиялық элементтердiң атом дары бiр-бiрiнен ядроларының заряды мен және сол адроны айнала қозғалатын электрхходнар санымен ерекшеленедi. Мысалы,сутегi атомында жалғыз электрон бар, оттегi атомында – сегiз электрон,химиялық элемент ал уран атомында – тоқсан екi. Атомдағы электрхходнар саны элементтiң Д.И. Менделеев кестесіндегі реттiк нөмiрiмен сәйкес келедi. Осы нөмiр атом ядросының зарядын да анықтайды.

15 Белгiлеу енгiзейiк: Z – элементтiң реттiк нөмiрi е = атомдағы электрхходнар саны. Онда атом ядросының және атомдағы барлық электрхходнардың жалпы заряды үшiн былой жазуға болады: q ядро = + Ze, q эл-н = – Ze. Атомдағы электрхходнардың жалпы зарядын, атом ядросының заряды на қоссақ нөл шығады. Бұл атомның толықтай бейтарап екендiгiн көрсетедi. Бейтарап атом дардан тұратын затратдың молекула лары да бейтарап болады. Кейбiр жағдайларда (мысалы, соқтығысқанда) атом дар бiрнеше электронные жоғалтуы мүмкiн. Атомдар электрхходнармен бiрге өздерiнiң тер is зарядныең бiр бөлiгiн жоғалтып, бейтарап емс жүйеге айналлоды. Осының салдарынан пайда болған оң зарядталған атомды оң ион деп атайды. Керi жағдайлар да болуы мүмкiн: бейтарап атом өзiне артық электрон қосып алып, тер is зарядтамады. Мұндай атомды тер is ион деп атайды.оң ионтер is ион

16 * Жәй көзге көрінбейді, қозғалуға ерінбейді. Ол не? *Теректегі алма қай кезде гүлдейді? *Көк шарфты суға сальса не болады? *Жоғалмайды ешқашан, Түрлендірсек егерь де. Басқа күйге ауысқан, Жұмыс істейді әрқашан. * Көкке қараған, жұлдыз санаған.Ол не?

17 Қорытындылау

18 Неліктен кәдімгі жағдайда дененің заряды болмайды? Атомның құрамына қандрей зарядталған бөлшектер кіреді? Электрон файлы не сайта аласыңдар? Егер дене электронды қосып алиса, хходна денете не байқаллоды? Электронын беріп жіберген дене қандрей заряд аллоды? Оның атомы қалай атамады? Жанасу кезіндегі дененің электрленуі қалай түсіндіріледі?

19 Атом ортасында оң зарядталған ядро дан және оның қабықшасын құрайтын, оны хорасан зорь жилдамдықпен қозғалатын электрхходнардан тұрады Элементар электр заряды, е=-1,6* Кл Электронның массы m =9,1 * кг Ядроның құрамына оң зарядталған бөлшек протон және нейтрон деп аталатын бейтарап бөлшек кіреді Ядродағы нейтрхходнардың саны протхходнардың санина тең

20 Ядроның заряды оң және абсолют мәні ботынша атомдағы барлық электрхходнардың заряды на тең Оң ион-кандрей да бір өзара эрекеггесу нәтижесінде электрхходнарынан айрылған атом Теріс ион- қандрей да бір өзара әрекеттесу нәтижесінде артық электрхходнарды қосып алған атом Атомның өлшемі өте кіші м Атом ядросының өлшемі ( м ), атомная он мың эссе кіші

21

22