ДАРСИ КУШОД с УСУЛҲОИ МУОСИРИ ТАНЗИМИ ҲАРАКАТИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛ Ӣ ДАР ШАҲРИ ДУШАНБЕ ИСМОИЛОВ МАҲМУД ИСОҚОВИЧ Муаллими калони кафедраи «Ташкили. - презентация

1 ДАРСИ КУШОД с УСУЛҲОИ МУОСИРИ ТАНЗИМИ ҲАРАКАТИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛ Ӣ ДАР ШАҲРИ ДУШАНБЕ ИСМОИЛОВ МАҲМУД ИСОҚОВИЧ Муаллими колони кафедраи «Ташкили интиќол ва ижора дар наќлиёт»

2 Дар шароити муосир давомнокии фаъолияти муассисањоро танњо дар сурати истифодаи системањои иттилоотии автоматонидашута таъмин кардан мамкин аст. Дар муассисањои наќлиётї техникаи њисоббарориро зиёда аз 55 сол аст, ки мавроди истифода ќарор медињанд. Вале самарянокии системањои истифодашавандаи иттилоотї дар сатњи начандон баланд ќарор доран. Аз љумла, мамкин аст норасоињои зеринро номбар кард: - автоматызатсияи марњилавї дар љузъу томњои алоњида бедуин коркарди ќаблии системањои иттилоотии муассисавї дар маљмўъ роњандозї мегарданд; - дар зерсистемањои муассисањо ќолибњои гуногуни нигоњдории маълумотњое истифода мегарданд, ки он ба нусхабардории иттилоот ва сарфи мењнати ѓайриистењсолї дар синхронизатсияи (аз љињати ваќт комилан мувозї карданы таѓйироти ду ё якчанд ямал) пурсишномањо гггговарда мерасонад; - ба масъалањои роњандозї шутани додугирифт ё муомилоти њуљчатњо кам дахл карда мешавад; - системањои иттилоот ӣ асосан тавассути њалли масъалањои бањисобгирї-оморї муайян карда мешавад, на аз рўи ижораи таврии раванди истењсолї; - љињати мањдуди тариќи дастї ворид намудани иттилоот ба компьютер идома ёфта, системањои автоматыки њаммонандкунї ё ИДЕНТИФИКАТСИЯИ њадафњо хеленннн заиф истифода карда мешаванд. Дар шароити муосир давомнокии фаъолияти муассисањоро танњо дар сурати истифодаи системањои иттилоотии автоматонидашута таъмин кардан мамкин аст. Дар муассисањои наќлиётї техникаи њисоббарориро зиёда аз 55 сол аст, ки мавроди истифода ќарор медињанд. Вале самарянокии системањои истифодашавандаи иттилоотї дар сатњи начандон баланд ќарор доран. Аз љумла, мамкин аст норасоињои зеринро номбар кард: - автоматызатсияи марњилавї дар љузъу томњои алоњида бедуин коркарди ќаблии системањои иттилоотии муассисавї дар маљмўъ роњандозї мегарданд; - дар зерсистемањои муассисањо ќолибњои гуногуни нигоњдории маълумотњое истифода мегарданд, ки он ба нусхабардории иттилоот ва сарфи мењнати ѓайриистењсолї дар синхронизатсияи (аз љињати ваќт комилан мувозї карданы таѓйироти ду ё якчанд ямал) пурсишномањо гггговарда мерасонад; - ба масъалањои роњандозї шутани додугирифт ё муомилоти њуљчатњо кам дахл карда мешавад; - системањои иттилоот ӣ асосан тавассути њалли масъалањои бањисобгирї-оморї муайян карда мешавад, на аз рўи ижораи таврии раванди истењсолї; - љињати мањдуди тариќи дастї ворид намудани иттилоот ба компьютер идома ёфта, системањои автоматыки њаммонандкунї ё ИДЕНТИФИКАТСИЯИ њадафњо хеленннн заиф истифода карда мешаванд. МУШКИЛИҲОИ ИСТИФОДИ ТЕХНОЛОГИЯҲОИ ИТТИЛООТ Ӣ ДАР СОҲАИ НАҚЛИЁТИ АВТОМОБИЛ Ӣ

3 Асри иттилоотист. Раванди ижоракуни дар муассисаҳои нақлиёт ӣ даври буда хусусияти сарбаста дора ва давраи ижоракунї аз лаҳзаи дастрас намудани иттилоот оиди объекты ижорашаванда сурат мегирад, яъне по ипораи дигор асоси ижоракуниро ИТТИЛООТ ташкил медињад. Зарурияти истифодабарии ТИ, ин пеш аз њама по ҷ аҳонишавии Ҷ Т ва дастрас шутани технологияҳои муосир дар ҳама соҳаҳои хо ҷ ммагии халқ ва ва баланд намудани маҳсулнокии меҳнат аз ҳисоби сарчашмаҳои иттилоот ӣ вобастаги дора. Дастрас намудани иттилооти сариваќтї, фаврї, даќиќ, пурра, баргггговардани ќарорњои лозина ва позпас хонда ни ахпорот ба и ҷ рокунандагон дар замени муосир тавссути системаҳои иттилоот ӣ ба роҳ монда мешавад. Инчунин зиёдшавии аҳолии минтақа ва талапот по нақлиёт поиси рушди соҳаи нақлиёти автомобилиииииии ӣ ва коркарди ҳа ҷ ми колони маълумот гашт, китон зимы кори нақлиёт ва коркарди маълумотҳо танҳо дар асоси истифодаи технологияҳои иттилоот ӣ имконпазир шутааст. Тањлили сари ваќтии њуљљатњо, муайян намудани дурнамо ва ижораи мутаммаркиза иттилоот дар як понк, яъне истифодаи низами ижораи манбаи маълумотҳои мутаммарказ дар соҳаи нақлиёти автомобилиииииии ӣ по мадрид аст. Инчунин ташкили дурости кори нақлиёт ва самарянок истифода намудани таркиби ҳаракаткунанда дар асоси тадқиқи пурраи селаи мусофирон тавассути ТИ дақиқ ба роҳ монда мешавад. Асри иттилоотист. Раванди ижоракуни дар муассисаҳои нақлиёт ӣ даври буда хусусияти сарбаста дора ва давраи ижоракунї аз лаҳзаи дастрас намудани иттилоот оиди объекты ижорашаванда сурат мегирад, яъне по ипораи дигор асоси ижоракуниро ИТТИЛООТ ташкил медињад. Зарурияти истифодабарии ТИ, ин пеш аз њама по ҷ аҳонишавии Ҷ Т ва дастрас шутани технологияҳои муосир дар ҳама соҳаҳои хо ҷ ммагии халқ ва ва баланд намудани маҳсулнокии меҳнат аз ҳисоби сарчашмаҳои иттилоот ӣ вобастаги дора. Дастрас намудани иттилооти сариваќтї, фаврї, даќиќ, пурра, баргггговардани ќарорњои лозина ва позпас хонда ни ахпорот ба и ҷ рокунандагон дар замени муосир тавссути системаҳои иттилоот ӣ ба роҳ монда мешавад. Инчунин зиёдшавии аҳолии минтақа ва талапот по нақлиёт поиси рушди соҳаи нақлиёти автомобилиииииии ӣ ва коркарди ҳа ҷ ми колони маълумот гашт, китон зимы кори нақлиёт ва коркарди маълумотҳо танҳо дар асоси истифодаи технологияҳои иттилоот ӣ имконпазир шутааст. Тањлили сари ваќтии њуљљатњо, муайян намудани дурнамо ва ижораи мутаммаркиза иттилоот дар як понк, яъне истифодаи низами ижораи манбаи маълумотҳои мутаммарказ дар соҳаи нақлиёти автомобилиииииии ӣ по мадрид аст. Инчунин ташкили дурости кори нақлиёт ва самарянок истифода намудани таркиби ҳаракаткунанда дар асоси тадқиқи пурраи селаи мусофирон тавассути ТИ дақиқ ба роҳ монда мешавад. ЗАРУРИЯТИ ИСТИФОДАИ ТЕХНОЛОГИЯҲОИ ИТТИЛООТ Ӣ ДАР МУАССИСАҲОИ НАҚЛИЁТ Ӣ

4 Технологияҳои иттилоот ӣ дастрас шутаанд... Дар натиљаи по суръати баланд рушд ёфтани ТИ истифодаи система и навигатсионї аз ќадами анъанавї (геодезия ва харитасозї, бањрнаварди ва авиатсия) ба наќлиёти автомобилиииииииї гузашт. Чунин гузариши кутоњ ба васеъгардонии соњаи истифодабарии технологияҳои иттилоот ӣ ва системаҳои навигатсиони дар нақлиёти автомобилииии ӣ замина гузошт. Вазъи истифодаи ТИ дар соҳаи нақлиёти автомобилиииииии ӣ дар маркиза Ҷ умҳурии То ҷ икистон ҳангоми коркарди маълумотҳои дуюминдара ҷ а ва мейер ӣ куб ва ҳангоми коркарди маълумотҳои аввалиндара ҷ а ғаёриқаноатбахш ҳисобида мешавад, сааб набудани имкониятҳои пул ӣ, норасогии мутахассисон ва набудани заминањои меъёрию њуќуќї аст. Истифодаи технологияҳои иттилоотиро дар ш.Душанбе мотанов дар мисоли терминали мусофирбарии Asian Express, такси Рахш (33-33) говард, ки каме дараљаи куби хизматрасониро ба ањолии шањр пешка намуданд, мушоҳида кард. Инчунин по мақсади танзими мусофирбарии шаҳр ӣ дар хатсайри автобусы и 3 ва троллейбусы и 7 по тарзи озмоиш ӣ аз тарифа МКД Душанбенақлиётхадамотрасон истифодаи навигаторҳо ба роҳ монда шутааст, ки аз ҳисоби хар ҷ и тарофаҳои Интернот ӣ каммаҳсул ҳисобида шут. Ширкати сањомии IRS-LTD, ки ба нигоњдории хољммагии роњњои шимолии ЉТ машѓул аст тавонист то ба андозае истифодаи СИ ба худ хосро мавроди истифода ќарор дињад. Низоми маркиза ижоракунии Шаҳри бехатар низ аз воридшавии ТИ ба соҳаи нақлиёти автомобилиииииии ӣ хабар медиҳад, ки дар навари оянда маълумот гггговарда шутааст. Дар дигор корхонањо пошад истифодабарии ТИ дар сатњи мањдуд (пользовательский уровень ) ќарор дора. ВАЗЪИ ИСТИФОДАИ ТЕХНОЛОГИЯҲОИ ИТТИЛООТ Ӣ ДАР МУАССИСАҲОИ НАҚЛИЁТ Ӣ

5 31 октябри соли 2013 по дастгирии Њукумати ЉТ ва ширкати Чинии Њуавей лоиҳаи инноватсионии Шањри бехатар дар шањри Душанбе ё худ Низоми маркиза худ кори ижоракунї ба кор даргггговарда шут. Низоми маркиза худ кори ижоракун ӣ истифода аз камерањои видео аксбардор тавонист тамоми шабакаи нақлиётии шањри Душанбе-ро мавроди мушоҳида қарор диҳад ва дар як муддати кутоњ тартипоти љамъиятии нақлиёти автомобилииииииииро по таври автоматы батан зим даргггговарда кори нозирони ҳаракати роҳро хеленннн озон гордона, зеро тамоми вайронкуниҳои қоидаҳои ҳаракат дар роҳҳои мошингарди шаҳри Душанбе дар наворҳои видео ва аксҳо сабт мегардад. Дар чунин ҳолат агон қонуншикан ва вайронкунандаи қоидаҳои ҳаракат бе ҷ азо нахоҳад монд, зеро тамоми воқеаҳои нохуш дар манбаи маълумотҳои мутаммарказ сабт мегарданд. Таъқиби воситаҳои нақлиёти шубҳанок тавассути система и Авто-инспексия дар ин низом ба роҳ монда шутааст. Хуб мешут пайваста по ин низом ва по дастгирии Ҳукумати Ҷ Т ва мақомотҳои дахлдор кори нақлиёти мусофирбарии тамоми муассисаҳо то андозае аз тарифа ширкатҳои нақлиёт ӣ дар асоси шартнома батан зим даргггговарда мешут. 31 октябри соли 2013 по дастгирии Њукумати ЉТ ва ширкати Чинии Њуавей лоиҳаи инноватсионии Шањри бехатар дар шањри Душанбе ё худ Низоми маркиза худ кори ижоракунї ба кор даргггговарда шут. Низоми маркиза худ кори ижоракун ӣ истифода аз камерањои видео аксбардор тавонист тамоми шабакаи нақлиётии шањри Душанбе-ро мавроди мушоҳида қарор диҳад ва дар як муддати кутоњ тартипоти љамъиятии нақлиёти автомобилииииииииро по таври автоматы батан зим даргггговарда кори нозирони ҳаракати роҳро хеленннн озон гордона, зеро тамоми вайронкуниҳои қоидаҳои ҳаракат дар роҳҳои мошингарди шаҳри Душанбе дар наворҳои видео ва аксҳо сабт мегардад. Дар чунин ҳолат агон қонуншикан ва вайронкунандаи қоидаҳои ҳаракат бе ҷ азо нахоҳад монд, зеро тамоми воқеаҳои нохуш дар манбаи маълумотҳои мутаммарказ сабт мегарданд. Таъқиби воситаҳои нақлиёти шубҳанок тавассути система и Авто-инспексия дар ин низом ба роҳ монда шутааст. Хуб мешут пайваста по ин низом ва по дастгирии Ҳукумати Ҷ Т ва мақомотҳои дахлдор кори нақлиёти мусофирбарии тамоми муассисаҳо то андозае аз тарифа ширкатҳои нақлиёт ӣ дар асоси шартнома батан зим даргггговарда мешут. НИЗОМИ МАРКАЗИ ХУДКОРИ ИДОРАКУНИИ ШАҲРИ БЕХАТАР ВА МАСЪАЛАИ ИСТИФОДАИ ОН ДАР МУСОФИРБАРИИ ШАҲР Ӣ

6 Шабакаи ямалкунандаи нақлиётии шаҳри Душанбе тибқи тадқиқотҳои солҳои 80-уми асри гузашта хоста шутааст. Ҳа ҷ ми маблағҳои бу ҷ от ӣ дар ҳафт соли овир 15 маротиба баров азнавсозии хиёпону кучаҳо ва ноҳияҳои шаҳр афзудааст, ки ин аз зиёдшавии аҳолии шаҳр ва талапот по нақлиёт хабар медиҳад. Вобаста ба ин дар шабакаи нақлиётии шаҳр баъзе таъғиру иловагиҳо ва хатсайрҳои нав ворид карда шута аст. Асосан талапоти нақлиётии шаҳр тавассути нақлиёти автомобилиииииии ӣ қонеъ гардонида мешавад. Дар шаҳри Душанбе 4 адат корхонаи коммуналки воҳиди давлати – ККВД «Автобус – 1», ККВД «Автобус – 2», ККВД «Автобус – 3» ва ККВД «Троллейбус» ва 24 муасисаҳои нақлиётии секторе хусус ӣ дар 92 хатсайр фаъолият менамоянд. Танзими давлатии фаъолияти муассисаҳои зикргардида по роҳбарии Ҳукумати шаҳри Душанбе аз ҷ ониби ВН Ҷ Т, БДА, ХДТваИСН ва МКД «Душанбенаклиётхадамотрасон» ба роҳ монда шутааст. Дар мувозинаи корхонаҳои коммуналки воҳиди давлат ӣ айни замон 268 адат воситаҳои нақлиёт аз он ҷ умла 417 адат автобус, 151 адат тролейбус ва 60 адат микроавтобус мав ҷ уд мепошад. Аз р ӯ и маълумотҳои МДК Душанбенақлиётхадамотрасон дар асоси шартнома дар 24 адат муассисаҳои секторе хусус ӣ 2933 адат микроавтобусҳо ба қайд гирифта шутаанд. Тибқи маълумотҳои тоза 4 адат корхонаҳои нақлиёт ӣ аз секторе хусуси по сааби ҷ авобгуй набудан ба талапотҳои мусофиркашон ӣ аз фаъолият поз дошта шут. Дар умум маълум мегардад, ки дар шаҳр ҳамаруза дар 92 хатсайр ба ҳисоби миёна аз секторе коммунал ӣ 217 адат автобус, 67 адат тролейбус, 52 микроавтобус ва аз секторе хусуси 1800 адат воситаи нақлиёт ба мусофирбар ӣ машғул мепошанд. Аз маълумотҳои гггговардашута бармеояд, ки нигоҳ накарда по чунин миқдори зиёди ТҲ, талапоти мусофирон по хизматрасонии посифати нақлиёт ӣ қонеъ намегардад. Шабакаи ямалкунандаи нақлиётии шаҳри Душанбе тибқи тадқиқотҳои солҳои 80-уми асри гузашта хоста шутааст. Ҳа ҷ ми маблағҳои бу ҷ от ӣ дар ҳафт соли овир 15 маротиба баров азнавсозии хиёпону кучаҳо ва ноҳияҳои шаҳр афзудааст, ки ин аз зиёдшавии аҳолии шаҳр ва талапот по нақлиёт хабар медиҳад. Вобаста ба ин дар шабакаи нақлиётии шаҳр баъзе таъғиру иловагиҳо ва хатсайрҳои нав ворид карда шута аст. Асосан талапоти нақлиётии шаҳр тавассути нақлиёти автомобилиииииии ӣ қонеъ гардонида мешавад. Дар шаҳри Душанбе 4 адат корхонаи коммуналки воҳиди давлати – ККВД «Автобус – 1», ККВД «Автобус – 2», ККВД «Автобус – 3» ва ККВД «Троллейбус» ва 24 муасисаҳои нақлиётии секторе хусус ӣ дар 92 хатсайр фаъолият менамоянд. Танзими давлатии фаъолияти муассисаҳои зикргардида по роҳбарии Ҳукумати шаҳри Душанбе аз ҷ ониби ВН Ҷ Т, БДА, ХДТваИСН ва МКД «Душанбенаклиётхадамотрасон» ба роҳ монда шутааст. Дар мувозинаи корхонаҳои коммуналки воҳиди давлат ӣ айни замон 268 адат воситаҳои нақлиёт аз он ҷ умла 417 адат автобус, 151 адат тролейбус ва 60 адат микроавтобус мав ҷ уд мепошад. Аз р ӯ и маълумотҳои МДК Душанбенақлиётхадамотрасон дар асоси шартнома дар 24 адат муассисаҳои секторе хусус ӣ 2933 адат микроавтобусҳо ба қайд гирифта шутаанд. Тибқи маълумотҳои тоза 4 адат корхонаҳои нақлиёт ӣ аз секторе хусуси по сааби ҷ авобгуй набудан ба талапотҳои мусофиркашон ӣ аз фаъолият поз дошта шут. Дар умум маълум мегардад, ки дар шаҳр ҳамаруза дар 92 хатсайр ба ҳисоби миёна аз секторе коммунал ӣ 217 адат автобус, 67 адат тролейбус, 52 микроавтобус ва аз секторе хусуси 1800 адат воситаи нақлиёт ба мусофирбар ӣ машғул мепошанд. Аз маълумотҳои гггговардашута бармеояд, ки нигоҳ накарда по чунин миқдори зиёди ТҲ, талапоти мусофирон по хизматрасонии посифати нақлиёт ӣ қонеъ намегардад. ВАЗЪИ КУНУНИИ МУСОФИРКАШОН Ӣ ДАР ШАҲРИ ДУШАНБЕ

7 Сабабҳои коҳиш ёфтани самарянокии нақлиёти истифодаи умум дар шаҳр пеш аз ҳама аз ма ҷ уд набудани ҷ адвали дурости ҳаракат, маданияти пасти хизматрасони ба мусофирон (аз тарифа ронандагон, кондукторон) аз байн рафтани чиптаҳои мусофирбар ӣ, риоя нашутани нархномаҳои нақлиёт ӣ, барзиёд пур намудани воситаҳои нақлиёт, камбудиҳои техник ӣ, мувофиқ намбудани ҷ ойҳои нишаст, нигоҳ доштани воситаҳои нақлиёт ӣ берун аз маҳали истгоҳ ва ба талапот ҷ авобг ӯ набудани ҷ ойгиршавии истгоҳҳо мепошад. Инчунин сааби дигори қариб аз байн рафтани НИУ ин дар арзиши якхела доштани нархномаҳои микроавтобус ӣ ва НИУ мепошад. Ғайр аз ин тибқи маълумотҳои БДА дар шаҳри Душанбе, 6000 адат таксиҳои шахс ӣ ғайриқонун ӣ фаъолият менамоянд, ки нисбатан сифати куби хизматрасониро таъмин намуда аз тарифа дигор ба қоидаҳои бехатарии ҳаракт риоя намекунанд ва ба мунтазамнокии ҳаракти дигор воситаҳои нақлиёт халал мерасонад. Пешниҳод карда мешавад, ки по мақсади танзими чунин намуди мусофирбар ӣ таксибаза бахусус баров хатсайри 3 ва 8 по истифодаи радионавигатсия ташкил карда шавад. Чунин вазъият қобилияти гузарониши воситаҳои нақлиётро дар шабакаи нақлиётии шаҳр мушкил месозад. Инчунин воридшавии нақлиётҳои мусофирбар ба шаҳри Душанбе аз хатсайрҳои назди шаҳр ӣ аз чор тарифа шаҳр низ поиси тамбашавии воситаҳои нақлиёт мегардад. Дар чунин шароит самарянокии фаъолияти муассисаҳои нақлиётиро танҳо дар сурати истифодаи системаҳои иттилоотии автоматонидашута ва технологияҳои муосир таъмин кардан мамкин аст. Сабабҳои коҳиш ёфтани самарянокии нақлиёти истифодаи умум дар шаҳр пеш аз ҳама аз ма ҷ уд набудани ҷ адвали дурости ҳаракат, маданияти пасти хизматрасони ба мусофирон (аз тарифа ронандагон, кондукторон) аз байн рафтани чиптаҳои мусофирбар ӣ, риоя нашутани нархномаҳои нақлиёт ӣ, барзиёд пур намудани воситаҳои нақлиёт, камбудиҳои техник ӣ, мувофиқ намбудани ҷ ойҳои нишаст, нигоҳ доштани воситаҳои нақлиёт ӣ берун аз маҳали истгоҳ ва ба талапот ҷ авобг ӯ набудани ҷ ойгиршавии истгоҳҳо мепошад. Инчунин сааби дигори қариб аз байн рафтани НИУ ин дар арзиши якхела доштани нархномаҳои микроавтобус ӣ ва НИУ мепошад. Ғайр аз ин тибқи маълумотҳои БДА дар шаҳри Душанбе, 6000 адат таксиҳои шахс ӣ ғайриқонун ӣ фаъолият менамоянд, ки нисбатан сифати куби хизматрасониро таъмин намуда аз тарифа дигор ба қоидаҳои бехатарии ҳаракт риоя намекунанд ва ба мунтазамнокии ҳаракти дигор воситаҳои нақлиёт халал мерасонад. Пешниҳод карда мешавад, ки по мақсади танзими чунин намуди мусофирбар ӣ таксибаза бахусус баров хатсайри 3 ва 8 по истифодаи радионавигатсия ташкил карда шавад. Чунин вазъият қобилияти гузарониши воситаҳои нақлиётро дар шабакаи нақлиётии шаҳр мушкил месозад. Инчунин воридшавии нақлиётҳои мусофирбар ба шаҳри Душанбе аз хатсайрҳои назди шаҳр ӣ аз чор тарифа шаҳр низ поиси тамбашавии воситаҳои нақлиёт мегардад. Дар чунин шароит самарянокии фаъолияти муассисаҳои нақлиётиро танҳо дар сурати истифодаи системаҳои иттилоотии автоматонидашута ва технологияҳои муосир таъмин кардан мамкин аст. САБАБҲОИ КОҲИШЁБИИ САМАРАНОКИИ ИСТИФОДАИ НАҚЛИЁТИ УМУМ ДАР ШАҲРИ ДУШАНБЕ

8 ЗЕРСИСТЕМАҲОИ ИТТИЛООТИИ МУАССИСАҲОИ НАҚЛИЁТ Ӣ Зерсистема и ижоракунии интиќол аз маљмуи масъалањои банаќшагирї, ташкилї, назоратї, танзим ва бањисобгирии раванди интиќол, ки баров ќабули ќарорњои муносиб ва сариваќти истифодаи технологияҳои муосир роњандозї шутааст, ипорат мепошад. Маќсади асосии коркард ва љори намудани Низоми Худкори Иттилоотї дар муассисаи наќлиётї – ин баланд бардоштани самарянокии воситаи наќлиёт њангоми марказонидани функсияи банаќшагирии интиќол ва по таври фаврї ижора намудани раванди наќлиётї мепошад. Дар шароити муосир баланд намудани самарянокии кори воситаҳои наќлиёт ва коњиш додани харољоти интиќол аз њисоби ямали намудани чорабинињо яъне кам намудани ваќти бурдарасонї, афзоиши коэфитсенти истифодаи гашти автомобилиииииии, камкунии ваќти поркунию порфарї, баланд намудани коэффитсиенти иќтидори порбардори ва дарёфти масофањои кутоњтарини нуќтањои ирсол ва таъинот танњо по истифодаи технологияњои муосир имконпазир мепошад. Кор по мизољон асосан аз рўи наќша, муњлат ва супориши додашута по назардошти пуршидат будани шабакаи наќлиётї ямали карда мешавад. Дар ин сурат баров њар як мизољ ва њар як масир њисоб намудани миќдори зарурии автомобилиииииии аз рўи њаљми додашута ба маќсад мувофиќ аст. Банаќшагирии кор по мизољон пояд тавре ба роњ монда шавад, ки њолатњои иљро нагардидани гашт ё ин ки дур шутан аз фосилаи њаракат рух надињад. Бо такмил ва љори намудани НХИ дар МНА имконияти реалии дахолат ӣ саривақти ба раванди наќлиётї пайдо мегардад. Зерсистема и ижоракунии интиќол аз маљмуи масъалањои банаќшагирї, ташкилї, назоратї, танзим ва бањисобгирии раванди интиќол, ки баров ќабули ќарорњои муносиб ва сариваќти истифодаи технологияҳои муосир роњандозї шутааст, ипорат мепошад. Маќсади асосии коркард ва љори намудани Низоми Худкори Иттилоотї дар муассисаи наќлиётї – ин баланд бардоштани самарянокии воситаи наќлиёт њангоми марказонидани функсияи банаќшагирии интиќол ва по таври фаврї ижора намудани раванди наќлиётї мепошад. Дар шароити муосир баланд намудани самарянокии кори воситаҳои наќлиёт ва коњиш додани харољоти интиќол аз њисоби ямали намудани чорабинињо яъне кам намудани ваќти бурдарасонї, афзоиши коэфитсенти истифодаи гашти автомобилиииииии, камкунии ваќти поркунию порфарї, баланд намудани коэффитсиенти иќтидори порбардори ва дарёфти масофањои кутоњтарини нуќтањои ирсол ва таъинот танњо по истифодаи технологияњои муосир имконпазир мепошад. Кор по мизољон асосан аз рўи наќша, муњлат ва супориши додашута по назардошти пуршидат будани шабакаи наќлиётї ямали карда мешавад. Дар ин сурат баров њар як мизољ ва њар як масир њисоб намудани миќдори зарурии автомобилиииииии аз рўи њаљми додашута ба маќсад мувофиќ аст. Банаќшагирии кор по мизољон пояд тавре ба роњ монда шавад, ки њолатњои иљро нагардидани гашт ё ин ки дур шутан аз фосилаи њаракат рух надињад. Бо такмил ва љори намудани НХИ дар МНА имконияти реалии дахолат ӣ саривақти ба раванди наќлиётї пайдо мегардад.

9 БУНЁДИ МОДЕЛИ ИТТИЛООТИИ МУАССИСАҲОИ НАҚЛИЁТ Ӣ Барои бунёди модели иттилоотии муассисаи нақлиёт ӣ пояд, муассисаро ба љузъњо, љузъњоро ба кормандон, намуди кор ва ќайди корҳои и ҷ рошута дар ҳу ҷҷ атҳо људо намоем

10 НАҚШАИ ОПЕРАТИВИИ БАНАЌШАГИРИИ ИНТИЌОЛ Маълумот оид ба имконияти мављудаи интиќол Марказонидан ва гирдоварии дархостњо Шуъбаи танзимгарї Шуъбаи танзимгарї Тартипот ва таќсимоти воситаи наќлиёт Коркарди масофањои кутоњтарин Коркарди масофањои кутоњтарин Љобаљокунии наќшањои ивазшаванда Муайян намудани сафари бењтарин вобаста ба таъинот ва иљрои вазиваи додашута Асосан истифодабарии технологияи муосир дар зерсистемањои иттилоотии муассиса аз њамоњангсозии кори ронандањо батан зимгарони маркиза, танзимгарони хаттї ва иттилоотнокии онњо аз терминалњои мусофирбарию порбарї ва нуќтањои ирсол ва таъинот сурат мегирад. Манбаи маълумотњои воридотии зарурї оид ба масофањои кутоњтарини ирсол ва таъинот, тамѓаи воситаи наќлиёт, номгўи рўйхатии парк ва рўйхати ронандањо имконият медињад, ки танзимгарони марказї тавассути барномањои компьютерї варианти бењтарини њаракатро пешнињод намоянд. Ин раванд пошад баров дар оянда ба наќша гирифтани супориши шапонарўзи по чопи роњхат мусоидат менамояд.

11 ТАНЗИМИ МУОСИРИ ҲАРАКАТИ НАҚЛИЁТИ МУСОФИРБАР ДАР ШАҲРИ ДУШАНБЕ Тарҳи истифодаи системаҳои муосири ижоракун ӣ ва танзими ҳаракати нақлиёт дар шаҳр по технологияҳои муосир ва системаҳои интелектуали муҳим арзёби мегардад. Бо мақсади дарёфти мушкилиҳои зикргардида усулҳои муосири танзими ҳаракати мусофирбарии шаҳриро дар ду ҳолат пешниҳод менамоям: ЯКУМ ИСТИФОДА АЗ НАРХНОМАҲОИ ИНТЕРНЕТ Ӣ -Навигатсияи локал ӣ, навигатсияи гибрид ӣ ва навигатсияи спутник ӣ (баров нақлиёти сабукрав бе назардошти тағирёбии шароити динамикии роҳҳо, баров нақлиёти поркаш ва мусофирбар) -Истифодаи GPS –трекерҳо дар ре ҷ аи ON-LINE: арзиши GPS –трекер 130$, назбкуни 20$ ва пардохти апоненти 15$..... Дар ин ҳолат тамоми маълумотҳои зарури аз қабили самти ҳаракат, суръати ҳаракат, давомнокии вақт, гашти умум ӣ, хар ҷ и с ӯ зишвор ӣ, ҳа ҷ ми мусофирони интиқолшута, шумораи гардишҳо ва дигор маълумотҳо по хости истифодабаранда дар манбаи маълумотҳои истифодабаранда дар басти кори ва тамоми сол нигоҳ дошта шута дар ҳолати даркори ба сифати дархост пешка карда мешаванд....

12 ТАНЗИМИ МУОСИРИ ҲАРАКАТИ НАҚЛИЁТИ МУСОФИРБАР ДАР ШАҲРИ ДУШАНБЕ ДУЮМ БЕ ИСТИФОДА АЗ НАРХНОМАҲОИ ИНТЕРНЕТ Ӣ -Бо мақсади пешгирии воридшавии нақлиёт аз хатсайрҳои наздишаҳр ӣ истифодаи камераҳои мушоҳидав ӣ ва чор ҷӯ иҳо тибқи сандаҳои мейерию ҳуқуқ ӣ (та ҷ рибаи давлатҳои тараққикарда аз он ҷ умла Британияи Кабир); -Риояи ҳатмии ҷ адвали ҳаракати воситаҳои нақлиёт тавассути системаҳои рамзгузории ҳаракати автобусҳо; -САИД-МТ (система и автоматыи идентификатсияи масири наќлиётї) истифодаи идентификатсияи магнит ӣ, штрих ӣ ва радионавигатсия.... -Истифодаи бақайдгираки канор ӣ ва блоки статсионар ӣ ; -Истифодаи GPS –трекер дар ре ҷ аи OF-LINE ДУЮМ БЕ ИСТИФОДА АЗ НАРХНОМАҲОИ ИНТЕРНЕТ Ӣ -Бо мақсади пешгирии воридшавии нақлиёт аз хатсайрҳои наздишаҳр ӣ истифодаи камераҳои мушоҳидав ӣ ва чор ҷӯ иҳо тибқи сандаҳои мейерию ҳуқуқ ӣ (та ҷ рибаи давлатҳои тараққикарда аз он ҷ умла Британияи Кабир); -Риояи ҳатмии ҷ адвали ҳаракати воситаҳои нақлиёт тавассути системаҳои рамзгузории ҳаракати автобусҳо; -САИД-МТ (система и автоматыи идентификатсияи масири наќлиётї) истифодаи идентификатсияи магнит ӣ, штрих ӣ ва радионавигатсия.... -Истифодаи бақайдгираки канор ӣ ва блоки статсионар ӣ ; -Истифодаи GPS –трекер дар ре ҷ аи OF-LINE Усули кории технолгияи идентификатсионии радиобасомади 1 – воситаи наќлиёт по дачики рамзгузори порти; 2 – сканер по радиомодем 3 - антенна; 4 - блок кабулкунандаи маълумот дар МНА ва программатор

13 ТАШАККУЛИ НАВИГАТСИЯИ ЛОКАЛ Ӣ ВА СПУТНИК Ӣ ДАР МУАССИСАҲОИ НАҚЛИЁТ Ӣ

14 ХУЛОСА Системаҳои иттилооот ӣ агентҳои тамоми давлатҳоро мутаҳид намуда и ҷ озаи дастраси дури иттилоотиро аз манбаи маълумот ӣ дар вақти лозина фароҳам меоварад ва раванди нашр ва сан ҷ иши ҳу ҷҷ атҳои заруриро сифатан озон мегордона, ҳамзамон имконияти муподилаи маълумотҳои электрониро байни муштариён ва шарикон муҳаё хоста эҳтимолияти содир намудани хатогиҳоро, ки по омили инсон ӣ вобастаги дора бартараф мегордона. Истифодабарии технологияњои муосир баров батан зим даргггговардани њаракати воситаи наќлиёт дар ҳолати таъсис намудани низами танзимгарии марказ ӣ баров тамоми воситаҳои нақлиётие, ки ба мусофирбар ӣ машғуланд самарянок аст. Зеро дар ҳолати вайрон намудани ҷ адвали ҳаракат қоидавайронкун ба ҷ аримаҳои иқтисоди кашонида мешавад. Дар дигор ҳолат агар маподо дар хатсайр тамбашави рух диҳад воситаи нақлиёт по истифода аз воситаҳои мобил ӣ аз танзимгари маркиза и ҷ озати тағир додани хатсайри ҳаракатро гирифта дар доираи қонун фаъолияти мунтазами худро идома медиҳад. Ғайр аз ин самарянокии истифодаи технологияҳои муосир дар ташкили интиқол дар хатсайрҳои байналмиллал ӣ ва мувофиқати кори намудҳои гуногуни нақлиёт аҳамияти хоса дора. Бо мақсади таъмини рақобати солим ташаккули манбаи маълумотҳои мутаммарказ баров тамоми муассисаҳои нақлиёт ӣ дар шароити иқтисоди позоргон ӣ саривақт ӣ мепошад..... Системаҳои иттилооот ӣ агентҳои тамоми давлатҳоро мутаҳид намуда и ҷ озаи дастраси дури иттилоотиро аз манбаи маълумот ӣ дар вақти лозина фароҳам меоварад ва раванди нашр ва сан ҷ иши ҳу ҷҷ атҳои заруриро сифатан озон мегордона, ҳамзамон имконияти муподилаи маълумотҳои электрониро байни муштариён ва шарикон муҳаё хоста эҳтимолияти содир намудани хатогиҳоро, ки по омили инсон ӣ вобастаги дора бартараф мегордона. Истифодабарии технологияњои муосир баров батан зим даргггговардани њаракати воситаи наќлиёт дар ҳолати таъсис намудани низами танзимгарии марказ ӣ баров тамоми воситаҳои нақлиётие, ки ба мусофирбар ӣ машғуланд самарянок аст. Зеро дар ҳолати вайрон намудани ҷ адвали ҳаракат қоидавайронкун ба ҷ аримаҳои иқтисоди кашонида мешавад. Дар дигор ҳолат агар маподо дар хатсайр тамбашави рух диҳад воситаи нақлиёт по истифода аз воситаҳои мобил ӣ аз танзимгари маркиза и ҷ озати тағир додани хатсайри ҳаракатро гирифта дар доираи қонун фаъолияти мунтазами худро идома медиҳад. Ғайр аз ин самарянокии истифодаи технологияҳои муосир дар ташкили интиқол дар хатсайрҳои байналмиллал ӣ ва мувофиқати кори намудҳои гуногуни нақлиёт аҳамияти хоса дора. Бо мақсади таъмини рақобати солим ташаккули манбаи маълумотҳои мутаммарказ баров тамоми муассисаҳои нақлиёт ӣ дар шароити иқтисоди позоргон ӣ саривақт ӣ мепошад.....

15 МАЪРУЗА БА ОХИР РАСИД, БА ДИЌЌАТАТОН ТАШАККУР!