ИӨЖ Тақырыбы: Омыртқа туберкулезінің салыстырмалы диагностикасы диагностикасы Орындаған: Сексенбай Ботагөз Орындаған: Сексенбай Ботагөз 603-топ ЖТД 603-топ. - презентация

1 ИӨЖ Тақырыбы: Омыртқа туберкулезінің салыстырмалы диагностикасы диагностикасы Орындаған: Сексенбай Ботагөз Орындаған: Сексенбай Ботагөз 603-топ ЖТД 603-топ ЖТД Тексерген: Кулмагамбетова А.К. Тексерген: Кулмагамбетова А.К. Семей 2016 жил Семей Мемлекеттік Медицина Университеті БАЛАЛАР ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАРЫ ЖӘНЕ ФТИЗИАТРИЯ КАФЕДРАСЫ

2 Туберкулезді спондилит омыртқадағы созылмалы қабыну процесі болып табылады және ТМБ гематогенді диссеминациясымен байланысты, омыртқа денесінің біріншілік зақымдалуы және ары қарай деформациясы. 70 % жағдайда бір мезгілде 2 омыртқа зақымдаллоды, ал 20 % - 3 немсе одна көбі зақымдаллоды. Зақымдалуы локализациясы бойынша бірінші орында куеде(60%), екінші орында – бел омыртқалары (30%). Туберкулезді спондилит омыртқадағы созылмалы қабыну процесі болып табылады және ТМБ гематогенді диссеминациясымен байланысты, омыртқа денесінің біріншілік зақымдалуы және ары қарай деформациясы. 70 % жағдайда бір мезгілде 2 омыртқа зақымдаллоды, ал 20 % - 3 немсе одна көбі зақымдаллоды. Зақымдалуы локализациясы бойынша бірінші орында куеде(60%), екінші орында – бел омыртқалары (30%). Кіріспе

3 Біріншілік ошақтан ТМБ гематогенді жолмен қаңқаның кез келген бөліміне таралуы мүмкін. Баланың уужасы кіші болған сайын қауіп мүмкіндігі жоғары. Көп жағдайда сүйектердің зақымдалуы біріншілік инфекция дан кейін алғашқы 3 жил ішінде немсе одна кеш дамуы мүмкін. Омыртқа туберкулезі басқа тірек-қимыл жүйесі сүйектерінен қарағанда ең жиі таралған. Біріншілік ошақтан ТМБ гематогенді жолмен қаңқаның кез келген бөліміне таралуы мүмкін. Баланың уужасы кіші болған сайын қауіп мүмкіндігі жоғары. Көп жағдайда сүйектердің зақымдалуы біріншілік инфекция дан кейін алғашқы 3 жил ішінде немсе одна кеш дамуы мүмкін. Омыртқа туберкулезі басқа тірек-қимыл жүйесі сүйектерінен қарағанда ең жиі таралған.

4 Инфекцияның жаппай таралуы мүмкін аймақтың тұрғындары Инфекцияның жаппай таралуы мүмкін аймақтың тұрғындары санитарлы-гигиеналық және тұрмыстық жағдайдың нашарлауы санитарлы-гигиеналық және тұрмыстық жағдайдың нашарлауы балалар және жасөспірімдер балалар және жасөспірімдер ішкі мүшелердің созылмалы аурулары ішкі мүшелердің созылмалы аурулары эндокринологиялық аурулар(қант диабеті, гипотиреоз) эндокринологиялық аурулар(қант диабеті, гипотиреоз) гормональды препарат т орды қабылдайтындар гормональды препарат т орды қабылдайтындар Қауіп чтобы

5 I – кезең – біріншілік туберкулезді остит. I – кезең – біріншілік туберкулезді остит. II а – кезең – функциясының өзгеруінсіз өршімелі спондилоартрит II а – кезең – функциясының өзгеруінсіз өршімелі спондилоартрит II б кезең - функциясының бұзылуымен жүретін өршімелі спондилоартрит II б кезең - функциясының бұзылуымен жүретін өршімелі спондилоартрит III кезең – функциясының толық жоғалуымен жүретін созылмалы деструктивті спондилит. III кезең – функциясының толық жоғалуымен жүретін созылмалы деструктивті спондилит. I V кезең – туберкулез дан кейінгі спондилоартроз ( өткерген спондилоартроз дан кейінгі салдары) I V кезең – туберкулез дан кейінгі спондилоартроз ( өткерген спондилоартроз дан кейінгі салдары) Белсенді процестің сипатына байланысты туберкулезді спондилит V кезеңін ажыратады:

6 Біріншілік остит туберкулезді процестің омыртқа денесінің маңайына таралмай дамуымен сипатталлоды. Айқын емс ауырсыну сезімімен жүреді, томографиялық зерттеуде омыртқа денесіндегі деструкция ошағы көрінеді. Біріншілік остит туберкулезді процестің омыртқа денесінің маңайына таралмай дамуымен сипатталлоды. Айқын емс ауырсыну сезімімен жүреді, томографиялық зерттеуде омыртқа денесіндегі деструкция ошағы көрінеді. Өршімелі спондилит омыртқа денесінен тыс туберкулезді процестің таралуы, омыртқада тұрақты ауырсыну, қозғалысының шектелуі, рентгонологиялық зерттеуде омыртқааралық кеңістіктің тарылуы, жанасқан омыртқалардың денесінің деструкциясымен сипатталлоды. Өршімелі спондилит омыртқа денесінен тыс туберкулезді процестің таралуы, омыртқада тұрақты ауырсыну, қозғалысының шектелуі, рентгонологиялық зерттеуде омыртқааралық кеңістіктің тарылуы, жанасқан омыртқалардың денесінің деструкциясымен сипатталлоды.

7 Зақымдалудың таралуы Локальды (шектелген) зақымдалу ға туберкулезді остит жатады – бір омыртқа деңгейінде бір ошақ немсе бір омыртқалық – қозғалтқыш сегмент(ОҚС) деңгейіндегі зақымдалу. Таралған зақымдалу – екі немсе одна да көп іргелес ОҚС зақымдалуы Бірнеше зақымдалу – екі немсе одна көп іргелес емс ОҚС зақымдалуы. Жанасқан формаларыәр түрлі жүйеге жататын екі немсе одна да көп мүшенің зақымдалуы

8 Омыртқа тубекулезі жиі алдыңғы жоғарғы немсе төменгі иілімде пайда болады, бұл процессе омыртқааралық диск те қатысады. Ауру өршуіне байланысты абсцесс түзіледі, ол кеңейіп, басқа бөліктерді, мысалы, куеде клеткасының төменгі бөліктерін немсе шоп байламын(шоп абцесі) қамтуы мүмкін. Туберкулезді процесс жұлынды қысып қалуы мүмкін. Көбінесе 10–куеде омыртқасы зақымдаллоды. Омыртқа тубекулезі жиі алдыңғы жоғарғы немсе төменгі иілімде пайда болады, бұл процессе омыртқааралық диск те қатысады. Ауру өршуіне байланысты абсцесс түзіледі, ол кеңейіп, басқа бөліктерді, мысалы, куеде клеткасының төменгі бөліктерін немсе шоп байламын(шоп абцесі) қамтуы мүмкін. Туберкулезді процесс жұлынды қысып қалуы мүмкін. Көбінесе 10–куеде омыртқасы зақымдаллоды.

9 Омыртқа туберкулезі алғашқы жилы симптомсыз жүреді,бала жүріп, секіріп үйрене бастағанда байқала бастарды. Ауру біртіндеп басталлоды. Жалпы әлсіздік, тез шаршағыштық, жұмвсқа қабілетінің, назар аударудың бұзылысы, жүрек айну, бас ауру, дене температурасының 37,0-37,5 градусқа көтерілуі мүмкін. Бұл шағымдар 2-3 айдан 1-2 жилға дейін мазалауы мүмкін. Кейін омыртқада ауырсыну, омыртқаның қисаюы байқаллоды. Омыртқа туберкулезі алғашқы жилы симптомсыз жүреді,бала жүріп, секіріп үйрене бастағанда байқала бастарды. Ауру біртіндеп басталлоды. Жалпы әлсіздік, тез шаршағыштық, жұмвсқа қабілетінің, назар аударудың бұзылысы, жүрек айну, бас ауру, дене температурасының 37,0-37,5 градусқа көтерілуі мүмкін. Бұл шағымдар 2-3 айдан 1-2 жилға дейін мазалауы мүмкін. Кейін омыртқада ауырсыну, омыртқаның қисаюы байқаллоды. Клиника

10 Мойын омыртқалары зақымдалса, науқас басын бұрмауға тырысады, қолымен иегін тіреп отыруға тырысады. Ауырсыну мойын немсе иықта білінеді. Абцесс белгілері мойынның екі жағынан төс-бұғана- емізікше бұлшықетінің артқы жағынан немсе жұтқыншақтың артқы бөліктерінде жұмсақ, флюктуацияланған томпаю түрінде байқаллоды, бас айналу, жүріс кезінде теңселу, есінің бұзылысы болуы мүмкін. Мойын омыртқалары зақымдалса, науқас басын бұрмауға тырысады, қолымен иегін тіреп отыруға тырысады. Ауырсыну мойын немсе иықта білінеді. Абцесс белгілері мойынның екі жағынан төс-бұғана- емізікше бұлшықетінің артқы жағынан немсе жұтқыншақтың артқы бөліктерінде жұмсақ, флюктуацияланған томпаю түрінде байқаллоды, бас айналу, жүріс кезінде теңселу, есінің бұзылысы болуы мүмкін.

11 Кеуде омыртқалары зақымдалса, науқас бұрылмас бұрын аяқтарын қойып аллоды, веденин қандай да бір затты алу үшін алдымен арқасын тік ұстаған қалпында тізесін бүгеді. Кеуде клеткасында ауырсыну, терең тыныс алғанда күшейеді, қолдардың ауырсынуы, шаншу сезімі, ұюы. Кейін арқасында көзге көрінетін томпаю немсе мойынның иілімі байқаллоды. Кеуде омыртқалары зақымдалса, науқас бұрылмас бұрын аяқтарын қойып аллоды, веденин қандай да бір затты алу үшін алдымен арқасын тік ұстаған қалпында тізесін бүгеді. Кеуде клеткасында ауырсыну, терең тыныс алғанда күшейеді, қолдардың ауырсынуы, шаншу сезімі, ұюы. Кейін арқасында көзге көрінетін томпаю немсе мойынның иілімі байқаллоды.

12 Егер абсцесс үлкейе берсе, қабыну процесі куеде клеткасының оң немсе сол жағына тарайды, жұмсақ томпаю ретінде байқаллоды(осыған ұқсас суық абсцесс қабырғааралық лимфа түйіндерінің абцесінде болуы мүмкін). Егер абсцесс омыртқа маңайын жайылса, жұлынды басып, салдануға алып келуі мүмкін. Егер абсцесс үлкейе берсе, қабыну процесі куеде клеткасының оң немсе сол жағына тарайды, жұмсақ томпаю ретінде байқаллоды(осыған ұқсас суық абсцесс қабырғааралық лимфа түйіндерінің абцесінде болуы мүмкін). Егер абсцесс омыртқа маңайын жайылса, жұлынды басып, салдануға алып келуі мүмкін. Егер омыртқа бағанының төменгі бөліктері зақымдалса(бел омыртқалары) ірің бұлшықеттерге кіріп кетуі мүмкін. Аяқтарда ауырсыну, жансыздану, ұю сезімдері мазалайды, жамбас қуысы ағзаларының қызметінің бұзылысы. Егер омыртқа бағанының төменгі бөліктері зақымдалса(бел омыртқалары) ірің бұлшықеттерге кіріп кетуі мүмкін. Аяқтарда ауырсыну, жансыздану, ұю сезімдері мазалайды, жамбас қуысы ағзаларының қызметінің бұзылысы.

13 Абцесстің пайда болуы Абцесстің пайда болуы Дөңестің пайда болуы – омыртқаның куеде бөлігінде дөңеске ұқсас қисаюы. Дөңестің пайда болуы – омыртқаның куеде бөлігінде дөңеске ұқсас қисаюы. Аяқ – қолдардың салдануы Аяқ – қолдардың салдануы Ауыр түрлерінде Потт триадасы:

14 Жалпы асқынулары: токсико-аллергиялық зақымдалу, амилоидоз, екіншілік иммуножетіспеушілік, т.б.) Жалпы асқынулары: токсико-аллергиялық зақымдалу, амилоидоз, екіншілік иммуножетіспеушілік, т.б.) Жергілікті қабынбалы асқынулары: абсцесс, жиланкөздер. Жергілікті қабынбалы асқынулары: абсцесс, жиланкөздер. Ортопедиялық асқынулары: омыртқа деформациясы мен тұрақсыздығы. Ортопедиялық асқынулары: омыртқа деформациясы мен тұрақсыздығы. Неврологиялық асқынулары: пирамидалық жетіспеушілік синдромы, парез дер, плегия, миелопатия, жамбас мүшелерінің қызметінің бұзылысы Неврологиялық асқынулары: пирамидалық жетіспеушілік синдромы, парез дер, плегия, миелопатия, жамбас мүшелерінің қызметінің бұзылысы Асқынулары

15 Кеуде клеткасының алдыңғы-артқы және бүйір проекциясында шолу рентгенограммасы, мүмкіндігінше компьютерлі томография. Ең жиі кездесетін белгілер: омыртқаның алдыңғы артқы және төменгі қисаюлардың жоғалуы, омыртқааралық кеңістіктің тарылуы. Кеуде клеткасының алдыңғы-артқы және бүйір проекциясында шолу рентгенограммасы, мүмкіндігінше компьютерлі томография. Ең жиі кездесетін белгілер: омыртқаның алдыңғы артқы және төменгі қисаюлардың жоғалуы, омыртқааралық кеңістіктің тарылуы. Омыртқа денесінің жоғарғы немсе төменгі жартысының, көп болуының болмауы, шеттері біркелкі емс. Омыртқаның көлденең өлшемі ұлғаймайды. Омыртқааралық кеңістіктің биіктігінің кішіреюі. Кеудеішілік абсцесс аорта аневризмасына ұқсас түзіліс түзеді. Омыртқа денесінің жоғарғы немсе төменгі жартысының, көп болуының болмауы, шеттері біркелкі емс. Омыртқаның көлденең өлшемі ұлғаймайды. Омыртқааралық кеңістіктің биіктігінің кішіреюі. Кеудеішілік абсцесс аорта аневризмасына ұқсас түзіліс түзеді. Бүйір рентгенограммада балаларда зақымдалу орнынан жоғары және төмен омыртқа денелерінің өлшемінің сәйкес келмеуі, краниальды жатқан омыртқалар каудальдыдан қарағанда біршама кіші. Дөңестену кезінде зақымдалған жерден жоғары және төмен омыртқааралық дисктердің ядроларының алға жилжуы. Бүйір рентгенограммада балаларда зақымдалу орнынан жоғары және төмен омыртқа денелерінің өлшемінің сәйкес келмеуі, краниальды жатқан омыртқалар каудальдыдан қарағанда біршама кіші. Дөңестену кезінде зақымдалған жерден жоғары және төмен омыртқааралық дисктердің ядроларының алға жилжуы. Диагностика

16

17 2,5 жастағы баладағы туберкулезді спондилит. А-тура рентгенограмма; Б-бүйір рентгенограмма 2,5 жастағы баладағы туберкулезді спондилит. А-тура рентгенограмма; Б-бүйір рентгенограмма

18 10-куеде омыртқа туберкулезді спондилит. Зақымдалған омыртқа денесінің сына тәрізді деформациясы. А-тура, Б-бүйір проекциясы

19 8-12 куеде омыртқаларының алмұрт тәрізді абцесі бар туберкулезді спондилит куеде омыртқаларының алмұрт тәрізді абцесі бар туберкулезді спондилит.

20 Кең цилиндрлі абсцесс. 11 куеде омыртқасынан жоғары және төменгі омыртқааралық саңылаудың шамалы тарылуы. Кең цилиндрлі абсцесс. 11 куеде омыртқасынан жоғары және төменгі омыртқааралық саңылаудың шамалы тарылуы.

21 Өткірұшты дөңес. Омыртқа денесінің дамуының артта қалуы. Омыртқааралық дисктердің қайта құрылуы.

22 Жұлын зақымдалса туберкулезді спондилитті ісіктен, миелит, сонымен қатар дископатия, спинальды инсульт, эпидурит және жайылмалы склерозбен салыстырмалы диагностика жасау қажет. Жұлын зақымдалса туберкулезді спондилитті ісіктен, миелит, сонымен қатар дископатия, спинальды инсульт, эпидурит және жайылмалы склерозбен салыстырмалы диагностика жасау қажет. Салыстырмалы диагностикасы

23 Спондилиттің люмбосакральды түрінде бір ғана клиникалық көрінісі – люмбоишиалгиялық синдром. Сондықтан бұл науқастарда дископатия, ишиас, ревматизм диагностикаланады. Бұл жағдайда шешуші рөлді омыртқаның томографиялық зерттеуі атқарады. Спондилиттің люмбосакральды түрінде бір ғана клиникалық көрінісі – люмбоишиалгиялық синдром. Сондықтан бұл науқастарда дископатия, ишиас, ревматизм диагностикаланады. Бұл жағдайда шешуші рөлді омыртқаның томографиялық зерттеуі атқарады.

24 Артқы спондилитте омыртқа доғасы ғана зақымдалғанда диагностикасында қиындық тудырады. Бұл жағдайда ісікті диагностикалайды, тек операция мен гистологиялық зерттеу кезінде ғана ауруды нақты анықтай аллоды. Туберкулезді спондилитті диагностикалауда белсенді немсе бұрын өткерген өкпе, лимфа түйіндері немсе басқа да мүшелердің туберкулезін анықтау, балаларда оң туберкулинді реакция, туберкулезбен ауырған науқаспен қатынаста болуын анықтау маңызды. Артқы спондилитте омыртқа доғасы ғана зақымдалғанда диагностикасында қиындық тудырады. Бұл жағдайда ісікті диагностикалайды, тек операция мен гистологиялық зерттеу кезінде ғана ауруды нақты анықтай аллоды. Туберкулезді спондилитті диагностикалауда белсенді немсе бұрын өткерген өкпе, лимфа түйіндері немсе басқа да мүшелердің туберкулезін анықтау, балаларда оң туберкулинді реакция, туберкулезбен ауырған науқаспен қатынаста болуын анықтау маңызды.

25 Рентгенограммада: куеде кифозының 45 градустан артық ұлғаюы, жарықтың болуы. Рентгенограммада: куеде кифозының 45 градустан артық ұлғаюы, жарықтың болуы. Шейерман-Мау ауруы

26 Көптеген деструкция ошағы, контуры айқын емс. Омыртқа доғасы мен өсіндісінің зақымдалуы. Омыртқа денесінің компрессиясы. Омыртқа үшбұрыш формасына келеді, жоғарғы жағы алға бағытталлоды. Омыртқааралық диск өзгермеген. Көптеген деструкция ошағы, контуры айқын емс. Омыртқа доғасы мен өсіндісінің зақымдалуы. Омыртқа денесінің компрессиясы. Омыртқа үшбұрыш формасына келеді, жоғарғы жағы алға бағытталлоды. Омыртқааралық диск өзгермеген. Шморль түйіні

27 Кальве ауруының бастапқы сатысында омыртқа денесінің ортаңғы бөлігінің остеопорозы және жапқыш пластинкалардың біркелкі емс тегістелуі байқаллоды. Содна кейін омыртқа денесінің биіктігінің 1/3 немсе ¼-ге дейін бәркелкі тегістелуі, аздаған сына тәрізді деформациясы алға қарай. Омыртқа некроздала бастарды. Кальвенің айтуы бойынша «сүйек өте аз, ал шеміршек – өте көп». Майысқан омыртқа денесінің контурлары кетілген (зазубрены) және тез үзіліп кетеді, негізінен алға шығыңқы. Жалпақ омыртқа көрші омыртқалардан жайылған омыртқааралық дискпен бөлініп тұрады. Бүйірлік кифоз шамалы ғана. Кальве ауруының бастапқы сатысында омыртқа денесінің ортаңғы бөлігінің остеопорозы және жапқыш пластинкалардың біркелкі емс тегістелуі байқаллоды. Содна кейін омыртқа денесінің биіктігінің 1/3 немсе ¼-ге дейін бәркелкі тегістелуі, аздаған сына тәрізді деформациясы алға қарай. Омыртқа некроздала бастарды. Кальвенің айтуы бойынша «сүйек өте аз, ал шеміршек – өте көп». Майысқан омыртқа денесінің контурлары кетілген (зазубрены) және тез үзіліп кетеді, негізінен алға шығыңқы. Жалпақ омыртқа көрші омыртқалардан жайылған омыртқааралық дискпен бөлініп тұрады. Бүйірлік кифоз шамалы ғана.

28

29 Этиотропты ем (ТҚП) Этиотропты ем (ТҚП) Симптоматикалық ем: Симптоматикалық ем: қабынуға қарсы стероидты емс препараттар: диклофенак, мелоксикам, лорноксикам қабынуға қарсы стероидты емс препараттар: диклофенак, мелоксикам, лорноксикам Гормональды препараттар: преднизолон, целестон, метипред) Гормональды препараттар: преднизолон, целестон, метипред) Бұлшықет релаксанттары(мидокалм) Бұлшықет релаксанттары(мидокалм) В1,В6,В12 дәрумендері: мильгама, нейрорубин. В1,В6,В12 дәрумендері: мильгама, нейрорубин. Емі

30 Пайдаланылған әдебиеттер: Пайдаланылған әдебиеттер: nes nes

31 Назарларыңызға рахмет!!! Назарларыңызға рахмет!!!