С.Бекбосынов атындағы орта мектебі КММ. Саба қ ты ң жоспары: 1. Қ арахан мемлекетіні ң құ рылуы мен саяси тарихы. 2. Қ арахан мемлекетіні ң мемлекеттік. - презентация

1 С.Бекбосынов атындағы орта мектебі КММ

2 Саба қ ты ң жоспары: 1. Қ кккарахан мемлекетіні ң құ рылуы мен саяси тарихы. 2. Қ кккарахан мемлекетіні ң мемлекеттік құ рылымы.

3

4 Үй тапсырмасы Сақина салмақ ойыны. 1. VI – IX ғасырлар аралығында Қазақстанда қандай мемлекеттер өмір сүрді? 2. Осы мемлекеттердің билеушілері қалай аталған? 3. Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылықтардың айырмашылығы. 4. Сардоба денег не? 5. Сардобалар не үшін салынды? 6. Рухани мәдениет деп қандай мәдениетті айтамыз? 7.Неліктен қыпшақ тайпалары тәнірге табуны дәстүрін ұзақ уақыт сақтап келді? 8.Көшпеліліктердің отырықшы тұрмыстан ерекшелігі нете? 9. Көне түркі дәуірі адамдарына діни төзімділік не берді?

5 Топқа бөліну

6 Топтық тапсырма 1 топ: Қкккарахан мемлекетінің құрылуы мен жер аумағы (тірек сызба ) 2 топ: Саяси-әлеуметтік құрылымы. (оқиға картасы) 3 топ: Исламның қабылдануы мен мемлекеттің құлауы. (балық қанқасы,диаграммасы)

7 Қкккарахан мемлекеті ( ) – батиста Амудария мен Сырдария арасындағы Мәуереннахрдан бастап, шығыста Жетісу мен Қашғарға дейінгі жерлерде билік құрған алғаш мұсылман түрік мемлекеті. Қарлұқ, шігіл, яғма және т.б. түрік тайпаларынан құралған. Қкккарахан сөзінің шығуын шығыстанушы тарихшылар бұл тайпалардың қара денег атақты көп қолдануынан келеді денег болжам айтуда. Қара – сол кездегі түрікшеде ұлылық, биіктік денег ұғымды білдірген. Ұйғыр Яғма Қарлұқ Жікіл

8

9 Қкккарахан мемлекеті ең жақсы дамыған кезі Мұса хан (Мұса ибн Абд әл- Кәрім) ( жж.) Мұса хан (Мұса ибн Абд әл- Кәрім) ( жж.) Әбілхасан Әли ибн Мұса хан (998- б-з жж.) Әбілхасан Әли ибн Мұса хан (998- б-з жж.) Ибрахим ибн Насыр (б-з жж.) Ибрахим ибн Насыр (б-з жж.) Хасан Боғра хан әулеті Сатұқ Боғра хан ( жж.) Сатұқ Боғра хан ( жж.) Әли ибн Мұса хан әулеті

10 Қкккарахандық ақсүйектері арасындағы тақ таластардың нәтижесінде 1042 жилы мемлекет Батыс және Шығыс Қкккарахан мемлекеті болып екіге бөлінеді. ХІІ ғ. екінші жартысында Батыс қағандығының билігі қарақытайлар қолына көшеді ж. шығыс Қкккарахандар әулеті наймандармен соғыста жеңілуімен Қкккарахан мемлекетінің тарихы аяқталады. Батыс хандығы. Орталығы – Бұхар қаласы Шығыс хандығы. Орталығы – Баласағұн қаласы

11 Мемлекетті ң құ рылымы: Ханны ң ұ рпа қ тары – тегіндер, ілік хандар, беккер, н ө кеплер. Жер иеленуді ң бір т ү рі – и қ та – феодал ғ а берілетін жер ү лесі. Иктадар иесі. Ва құ ф – мешіттерді ң жер иелігі. Шаруалар ғ а ү леске жер б ө лініп беріледі. Музари немесе Барзигар жердин алынатын салы қ. Коммендация – феодал ғ а т ө ленетін салы қ шаруаларды қ ор ғ а ғ ан ү шін.

12 Қкккарахан кпесенесі - Қазақстанда 11 ғасырдан сақталған сәулет өнері ескерткіші. Қазіргі Тараз қаласының батыс шетінде. Кпесене Қкккарахан әулетінен шыққан белгілі хан Ша-Махмуд Бұғра Қкккарахан (Сатұқ Боғра хан) қабірінің басы на орнатылған. Күмбезі ғана құлаған кпесененің төрт қабырғасы мен жалтыр кірпішпен өрнектелген қос мұнарасы 19 ғасырдың 90-жилдарына шейін сақталған жилы оның құлаған бөлігі түгелдей бұзып алынып, орнына 1906 жилы жаңа кпесене салынған. Жаңа құрылысты сол кездегі Ташкент ишаны Сайд Бакханов қаржиландырған.

13 Х-ХІІ ғ асырларда дамы ғ ан с ә улет ө нері Бабаджа хатун Алаша хан Айша бибі Қ кккарахан Сырлытам Тараз моншасы

14 Тарихи тұлғалар Сатұқ Боғра хан Мұса қаған Жүсіп Баласағұни Хорезмшах Мұхаммед

15 ҒалымдарӨмір сүрген жилдары Шығарманың аты Шығармалар мазмұны Жүсіп Баласағұни ж.ж.«Құтты білік»Билеушінің де, халықтың да аман- песен бақытты болуының қайнар көзі-білім. Мемлекетті сауатты адамдар басқару керек Махмұд Қашқари ж.ж.«Диуани лұғат-ат- түрік» Түркі халықтарының тілі, мекен-жайлары, тарихы, этнографиясы,ауыз әдебиеті жөніндегі энциклопедия

16

17 Картоп агу

18

19 1. Қаған Жер иеленудің бір түрі 2. Тегіндер, ілік хандар, беккер, нөкеплер Дінбасылар, әскербасылардың жерлері 3.Иқта Жоғарғы өкімет билігі 4.ВакфҚанаудың бір түрі 5. Коммендация Ханның ұрпақтары С ә йкестендіру

20 Семантикалы қ карта. Д ұ рысь жауап қ а + та ң басын қ об. Жылдар оқиғалар Мұса ханның билікке келуі Ислам діні мемлекеттік дін ретінде жарияланды Қкккарахан мемлекеті екіге бөлінеді Қарақытайлар Қатуан даласында салжұқтар мен қкккарахан әскеплерін жеңді

21 Хронологиялық кесте Қашан?Кім?Қандай оқиға? 942 жҚкккарахан мемлекетінің негізін қалады Мұса Таққа отряды Мәлік шах 942Ислам дінін қабылдады ХІ ғасырдаҚұтты білік жажды ХІ ғасыр басында Махмұт Қашғари ХІ-ХІІ ғасырда Кпесене салынды 960

22

23 1. Деректер бойынша Қкккарахан әулетінің шығу тегі байланысты жилы қкккарахандықтар мемлекетін талқандады. 3. Қкккарахан мемлекеті мен Қыпшақ хандығы арасындағы солтүстік гегара және көлдерінің бойымен өтті жилы Қашқариядағы қарлұқ тайпалары қаласын басып аллоды. 5. Иқта және иқталық жүйе Қатынастардың дамуына ықпал етті.

24 1. Деректер бойынша Қкккарахан әулетінің шығу тегі Қашқариядағы өмір сүрген қарлұқтармен байланысты жилы қкккарахандықтар Орта Азиядағы Самани мемлекетін талқандады. 3. Қкккарахан мемлекеті мен Қыпшақ хандығы арасындағы солтүстік гегара Балқаш және Алакөл көлдерінің бойымен өтті жилы Қашқариядағы қарлұқ тайпалары Баласағұн қаласын басып аллоды. 5. Иқта және иқталық жүйе феодаллодық қатынастардың дамуына ықпал етті.

25 1.ХІ ғасырдың 30 –жилдарының соңындағы Қкккарахан мемлекеті екі бөлігінің арасындағы гегаралық өзен? (Сырдария) 2.Қкккарахандықтардың өзара қырқыстарын пайдаланған көшпелі тайпалар ? (Қарақытайлар (қидан) 3.Қкккарахан мемлекетінде ислам дінін мемлекеттік дін ретінде жарияланған жил (960 жил) 4.Қазақстан аумағындағы қкккарахан мемлекеті кезеңініндегі басты оқиғалар? (1.Көшпелі түркілердің отырықшылануы белменді түрде жүргізілді. 2. Иқталық жүйе қалыптасты)

26 Рефлекция Қ ызы қ ты балды Жа ң а а қ парад аллодым Б ә рі т ү сінікті балды Белсене ат салистым

27

28 Ү эге тапсырма Айша бибі, Бабаджа хатун, Алаша хан, Сырлытам кпесенелері туралы материал жинау.

29