Топыра қ Орындаған: Калиева Диана Каиырбекова Дана. - презентация

1 Топыра қ Орындаған: Калиева Диана Каиырбекова Дана

2 Топырақ – тау жыныстарының бұзылу қабатының үстіне орналасқан, тау жыныстарының, ағзалардың, климатың, жер бедерінің және уақыт ағымның өзара қарым-қатынасы әсерінен түзілген құнарлылығы бар, қызметі немесе функциясы алуан түрлі, күрделі құрамды, көп бөлімді ашық құрылымдық жүйе.

3 Топырақтану Топырақтану ғылымының негізін орыс ғалымы В.В.Докучаев қалады. Оның Петербургте басылып шыққаң «Орыстың қара топырағы» (1883 ж.) аты еңбегінде топырақтың дүрыс анықтамасы, оның қасиеттері туралы ғылыми негізделген түсініктер берілген. В.В.Докучаев топырақ түзілу процесінің бес факторға байланысты екенін анықтады.

4 В.В.Докучаев топырақ түзілу процесінің бес факторға байланысты екенін анықтады. Оларға:бастапқы аналық жыныстар, ауа райы,жер бедері,уақытөсімдіктер мен жануарлар. Кейін ғылыми зерттеулердің нәтижесіне байланысты бұларға су (топырақ сумы, жерасты сумы) және адамның шаруашылық әрекеті қосылды.

5

6 Топырақ ауасы атмосфера ауасымен салыстырғанда құрамында шамадан тыс көмірқышқыл газының көп және оттегінің аз болуымен ерекшеленеді. Атмосфера ауасында көмірқышқыл газы (СО2) 0,03% бокса, ал топырақ ауасында оның мөлшері 0,3-1,0%, кейде 2%-3% немесе одна да көп болады.

7 Механикалық тұрғыдан топырақ тесты, қиыршықты тастақты, құмдақ (80 пайызға астаны құм, 10 пайыз дейін сазы бар), құмдауыт (құмы 70 пайыздан астам, сазы 30 пайыз аз), ұсақ сазды (10-80 пайыз саз, қалғаны құм), саздақ, сазды, борлы, әкті (20 пайыздан астам әк), қара топырақ (20 пайыздан астаны гумус) және қара шірік (торф) болып бөлінеді.

8 Топырақтың ластану көздері Топырақты негізгі ластаушыларға пестицидтер (улы химикаттар), минералды тыңайтқыштар, өндіріс қалдықтары, ластанған затратдың ауадағы газды-түтінді ұшқындары, мұнай және мұнай өнімдері және т.б. жатады. Топырақтың ластануы дегеніміз химиялық затрат, биологиялық организмдер (бактерия, вирус, қарапайымдар, гельминттер) мен олардың тіршілік өнімдерінің шамадан тыс мөлшерде болуы.

9

10 Топырақтың қасиеттері Ылғал тартқыштық қасиеті- жоғары болады. Топырақ түйірлерінің беткейі ауадағы су буын, яғни ылғалдылығыш таратады. Булану қабілеті - қаншалықты нашар бокса, оның құрамындағы ылғал да соншалықты көп ұсталады. Ауа өткізгіштігі - ауа топырақтың су болмаған саңылауында, ал сіңірілген күйінде топырақ бөлшектерінің құрамында болады. Жылулық қасиеттері -топырақ негізінде күннен қызуы. Бұл процесс топырақтың жилу сыйымдылығына, жилу өткізгіштігіне және радиациялау қабілетіне көп байланысты болады.

11

12 Назарларыңызға рахмет