ЯНКА СІПАКОЎ (Іван Сіпакоў) Савецкі беларускі пісьменнік, перакладчык, літаратурны крытык, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1976), заслужаны дзеяч культуры. - презентация

1 ЯНКА СІПАКОЎ (Іван Сіпакоў) Савецкі беларускі пісьменнік, перакладчык, літаратурны крытых, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1976), заслуженный дзеяч культуры Рэспублікі Беларусь (1997).

2 Біяграфія Нарадзіўся 15 студзеня 1936 года ў сялянскай сям'і. Падчас Вялікай Айчыннай вайны бацькоў за сувязь з партызанамі закатавалі фашисты. Вучыўся ў Зубрэвіцкай сярэдняй школе і одначасова працаваў паштальёнам. Пасля дзесяцігодкі некаторы час быў літаратурным супрацоўнікам шклоўскай раённай газеты «Чырвоны барацьбіт». У 1960 скончыў аддзяленне журналістыкі БДУ. Працаваў у часопісе «Вожык», «Маладосць», «Беларусь» загадваў рэдакцыяй літаратуры, мовы, фольклору і этнаграфіі выдавецтва «Беларуская Энциклапедыя». Член Саюза пісьменнікаў СССР з Памёр 10 сакавіка 2011 года. Пахаваны на Каладзішчанскіх могілках у Менску.

3 Творчасць Ранняя творчасць Янкі Сіпакова характарызуецца шчырлівай даверлівасцю і лірычнасцю, глыбокой душэўнасцю, засярождваецца на унутраным свеце человека. У зборніках паэзіі "Сонечны дождь", "Лірычны вырой", "Дзень", "З весны ў лета" дворы напоўнены светлом і сонцам, шчырасцю і дабрынёй, юнацкой усхваляванасцю, болеем аб незабыўным, перажытым. Лепшыя дворы ўвайшлі ў кнігу выбранной паэзіі "Вочы ў воды", дзе Янка Сіпакоў "воды ў воды" размаўляе з Радзімай і часам, з сённяшнім і ўчорашнім днём, з прыродай і зямлёй, з сябрамі і каханай. Для стварэння цикла паэзіі "Жанчына" Янка Сіпакоў карыстаўся сонетам - одной з самых лірычных форм паэзіі. Таксама ў сонетах былі ўзняты темы адказнасці человека за будучае планеты, чысціні і прыгажосці чалавечых стасункаў.

4 Як приклад лірычнай паэзіі Янкі Сіпакова, верш "Санет кахання". Чаго саромецца, – ты у маім синице, Як у аазісе закінутым, одна, Надзейна ахаваная штодня Ад цынікаў, якіх нямала ў свеце. Ты мне здалёк, кухонная, відна На березе нясходжанага лета. Адзенне ўсё тваё – вяночак з кветак На галаве, нібыта цішыня. О ява маіх вечных летуценняў, Не треба лепшага тебе адзення! І я заўсёды буду берагчы Тваю цнатлівасць светлую адана.

5 Пошукі ў прозе Янка Сіпакоў пачаў нарысамі «Акно, расчыненае ў зіму», «Па зялёную маланку», «Там, дзе Сібір», «Даверлівая земля». У прозе мастак звяртаўся да мінулых часоў і сеня шняга дня, пісаў пра гістарычныя падзеі, набалелыя проблемы штодзённасці, марыў, разважаў, асэнсоўваў і пераасэнсоўваў адвечныя пытанні. Янка Сіпакоў карыстаўся формой вольных назіранняў, якія выліваліся ў накрысы, эссе, апавяданні. Творчасць рознілася па змесце і па тэматыцы, былі циклы мініяцюр, гістарычных апавяданняў, зборнікі гумарэсак, фантастична- прыгодніцкая аповесць "Блуканне па іншасвеце", кнігі прозы «Крыло цішыні» («Кніга вёскі»), «Жанчына сярод мужчин», «Усе мы з хат», «Спадзяванне на радасць», «Пяць струн», «Сад людзей», «Журба ў стылі рэтра». Прыродныя і экалагічныя катастрофы гэтак сама знаходзяць сваё адлюстраванее ў творчасці Янкі Сіпакова. Трагедыя земля трусу ў Арменіі раскрыта ў кнізе поэм у прозе "Ахвярны двор", чарнобыльскай катастрофе прысвечана поэма «Одзіум». Янка Сіпакоў успрымае чернобыльскую беду як несправядлівую д'ябальскую кару, звяртаецца да Усявышняга з просьбой заступіцца за Беларусь, за яе цярплівых пакутнікаў, стась літасцівым да іх. Паэта не пакідае надзея на непераможнасць і бясконцасць жыцця: «I ўсё ж падай, семя, на маю зняможаную землю! I прорастай. I спялі такую патрэбную нам зараз надзею. Бо, калі ёсць беда, треба, каб была і надзея».

6 Паэзія на гістарычную тэматыку - прыкметная участка творчасці Янкі Сіпакова. Тут не адбываецца так званай "лірызацыі" рэчаіснасці, эмоцыі і хваляванні стрымліваюцца, увага аддаецца сюжету, падзеям, асобным деталям, гісторыя падаецца ажыўлёна, аб'ектыўна, шматгранна, параўноваючы розныя часы і паказваючы агульныя заканамернасці. Янка Сіпакоў імкнуўся ахапіць шмат падзей, выказаць сваё меркаванне аб лёсе і жыцці. З гэтай причины баллады складаюць значную участку гістарычнай паэзіі. Янку Сіпакова цікавіла гісторыя славянства, якая была трагічнай цягам многіх стагоддзяў. Славяне бараніліся ад чужынцаў, даказвалі свая перавагу над імі, лілася кроў. Янка Сіпакоў лічыў, што ніхто і нішто не пазбавіць славянаў іх культуры, што треба быть патрыётам, шанаваць родную мову і гісторыю. Гісторыя паўстала ў пералівах слова, у шматлікіх рамках, якія не толькі распавядаюць, але і асэнсоўваюць і пераасэнсоўваюць жыццё, гістарычныя падзеі. Усё гэта ўвасобілася ў кнігу "Веча славянскіх баллад".

7 Увасабленнем найлепшага з створаннага Янкам Сіпаковым лічыцца кніга "У поўдзень, да вады". Паэт зноў вяртаецца на сваю радзіму - Беларусь і вядзе разумову не толькі з сучаснікамі, але і з продкамі і нашчадкамі. Кніга складецца з вершаў, злучаных у одну суцэльную маналагічную споведзь, поўную разнастайных "предметных" вобразаў, яскравых выяўленчых сродкаў, шматзначных вобразаў-сімвалаў. Янка Сіпакоў тут смела паядноўвае чалавечы і природный початок, показывает любоў да прыроды як сапраўдную сакралізацыю яе як усеагульнай першакрыніцы жыцця, прыгажосці, ажыўляе неадушаўлёныя рэчы. Значны ўклад у развіццё беларускай мовы Янка Сіпакоў зрабіў сваімі перакладамі. Вялікі мастак слова "адкрыў" белорусам кнігі паэзіі «Лісце травы» У. Уітмена, «Турэмны дзённік» Хо Шы Міна, «Санеты беды» Ф. Прэшарна, «Боскую камедыю» Дантэ Аліг'еры, паасобныя дворы А. С. Пушкіна, А. Міцкевіча, Т. Шаўчэнкі, А. Блока, а так сама дзясяткі і дзясяткі твораў, напісаных на розных мовах свету. Творчасць Янкі Сіпакова вызначаецца стылёвай і жанровой разнастайнасцю, спалучае рэалістыныя і рамантычныя пачаткі, мягкую лірыку і эпічныя замалёўкі. Як ніхто, ён пранікае ў мінулае, сучаснае, будучыню, надае ўсяму канкрэтныя крысы, показывает свой глыбокі роздум, унутраны палемізм, асэнсоўвае і пераасэнсоўвае ўсё, што было, ёсць і будзе. Так, як пісаў Янка Сіпакоў, не пісаў аніхто.