Мульдимедиллĕ презентацисен конкурсĕ Ухсай Якк ăвě калăпланă çын тата çут çантал ăк сăнарěсем. - презентация

1 Мульдимедиллĕ презентацисен конкурсĕ Ухсай Якк ăвě калăпланă çын тата çут çантал ăк сăнарěсем

2 Ч=ваш литературинче Ухсай Якк=в\н яч\ - ч=ннипех чапл= ят Ун=н ятне ч=вашра ёеё мар, п\т\м ё\р- шыв\пех п\леёё\, чылай хайлав\сене т\рл\ ч\лхене куёарн=. Ухсай ч\лхи - хал=х ч\лхи.Ун=н кашни ёавринче ч=ваш с\ткен\ Ипполит Иванов

3 Ĕçĕн тĕллевĕ Ĕçе пурнăçламалли мелсем: Ĕçĕн тĕллевĕ: -Ухсай Якк ăвěн хайлав ěсенчи çын тата çут çанталăк сăнарěсене пăхса тухасси; - поэт çут çанталăк çине хресчен чунěпе пăхнине палăртасси; - çут çанталăк илемěпе киленесси çеç мар, унпа пěр кěвěллě килěштерсе пурăнмаллине кăтартасси. Ĕçе пурнăçламалли мелсем: _ Ухсай Якк ăвěн хайлав ěсене тĕпчесси; -хайлавсене кил ěшсе тăракан кěрчěксем тупасси; _тĕпчев ĕçĕнче тупса палăртнă шухăшсене пĕтĕмлетесси.

4 эрози сар=лса пыни; ё\р пул=хл=х\ чакни; юхан шывсене тата сывл=ша варалани; в=рмансене касса п\терни; тискер ч\р чунсен йыш\ чакса пыни

5 Тăван тавралăха упрама пĕлмесен мĕн калĕç-ши пирĕн çинчен килес ăрусем?

6 М\нш\н хальхи в=х=тра ё\ре тертлентерекен эрози ч=рмавс=рах сар=лса пырать-ха? Ухсай статйисем ёапла хурав параёё\: этем х=й ёут ёантал=к ачи пулнине манса пырать «Ч=ваш хресчен\»(30- м\ш ёулсем), «Ч=ваш коммуни» «Коммунизм ялав\» «Красная Чувашия» «Советская Чувашия» «Литература и жизнь» «Литературная Россия» хаёат- журнал сенчи статьясем

7 Ч=ваш поэзий\нче Ухсай Якк=в\ - чи тух=ёл=, нумай енл\ с=в=ё, ун=н пуян еткерне ушк=нласа п=хма тивет В.П.Станьял «Слакпуё» «Йытт=м тир\нчен ё\лен\ ё\л\к» « Силпи енчи ёилсем» «Силпи ё=л куё\» «Хура кураксем» «Шур= хур=нпа калаёни» « Ёынпа ёут ёантал=к» «Чапаепа т\л пулни» « Ёут ёантал=к» Ёут ёантал=к пуянл=хне, ырл=хне мухтакан, =на ёаратакансене вирл\н питлекен, =на упрама хушакан хайлавсем

8 Ухсай Якк=в\н хайлав\сенчи ёут ёантал=к с=нар\сем

9 Çут çантал ă к илемне к ă тартакан с ă нарсем

10 Илсе п=хар-ха »Силпи енчи ёилсем» с=в=сен яр=мне П\к\лмери маттур =ста Чи кирл\ йыв=ё шыраса В=рах ёърен\ в=рманта, Х=й чун\ хушнипе к=на Тупса ъкерн\ в=л касса Тъп- тър\ яш хурамана… Ухсай Якк=в\ П\к\ ай\нчи лашасем ташласа халь-халь хускалса каясш=н т=п=ртатаёё\. П\к\ кунта хурама чунл= ч\р\ чунл= кур=нать. Сел\м п\к\ - ёын =стал=х\пе ёут ёантал=к ч\р\л\х\.!

11 Юратрăм эп, хирсем, сире, Сана та сěм-хура вăрман! Нихçан та шухă чěрере Ку юрату çухалмě ман. « Юратр=м эп хирсем сире» Тав тик\тпе пурак паниш\н, Тав сух=рш=н тата тепре, Тав еш\л мил\к кастарниш\н, Пурне те, хур=нсем, сире!

12 «Ун=н поэзий\нче т=ван уй- хирсен, еш\л в=рмансен, ш=нк=р-ш=нк=р ё=л куёсен, т=р= къл\сен ёеп\ёл\х\пе илемл\х\, ч=ваш хал=х\н \ёченл\х\пе типтерл\х\, кирек м\нле йыв=рл=хра та хал=х=н сънми \м\ч\, пулас ёут= кунсен шанч=к\ пал=рать, ч=ваш ё\р- шыв\пе ун=н ёыннисен пурн=ё\ кур=нать», - тен\ Ухсай пултарул=хне Ипполит Иванов

13 Çут çанталăк пул ăмне кăтартакан сăнарсем

14 Ёамр=к чух ёырн= «Ёум=р»(1926) с=ввинче Ухсай ача- п=ча ёум=р такмак\ каланине ъкерсе к=тартн=: Чир-ч\р кайт=р-кайт=рах! Ёеёп\л Мишшин т\нчене тасатакан\ вут-к=вар пулсан, Ухсай=н - ёум=р. Ёум=р лирика геройне тасатса х=ват парать Ман=н ёум=р ай\нче Чъхенсе сикес килет. Ман=н ёиё\м ёиёнинчен Ёич\ в=й пырса к\рет.

15 «Ирхи е к=нт=лахи пул=ма с=нлан= чухне «шуё=м», «х\вел», «п\л\т» =нлавсем, каёхи пул=ма вара – «ё\рле», «т\тт\м, «уй=х», «ё=лт=р» тата ытти =нлавсем пыс=к п\лтер\шл\» Петр Метин Ёуралн= ё\н\ кун в=л – ул=п кай=к ев\р Шур=мпуё, =на ыр= хыпарпа килессине к\тет таврал=х. Шур=мпуё чарша- в\ пур ё\ре те карса илч\ Ухсай Якк=в\ «Шур=мпуё»

16 «Ёултал=к=н кирек х=ш в=х=тне те ниме п=х=нман ёил- т=мана та, к\рхи чарус=р ёум=ра та, ёуллахи ш=р=ха та, чечекл\ ёуркуннене те юратат=п»,- ёир\плетет х=й\н шух=шне Ухсай «Ё\рпе поэзи» Ытла хитре пулин те х\л илем\, +на поэтсем сахал мухтан= с=в=ра «Ирхи памфлет» с=в=

17 Мана х=руш= х\л сивви те Т=ван пек ыр= туй=нч\, Х\рхенн\ пек шинел\м вит\р Ш=нтмар\ в=рё= уй\нче «Силпи ё=л куё\»с=в=

18 Ухсай Якк=в\ «Силип ё=лкуё\» с=вва вулать…

19

20 Кай=ксем – т\нче илем\, чун-хавхине ё\клекен\сем Якку Ухсай кай=к\сем – с=в=-юр= =стисем, х=й пекех \ёчен. В\сем в=х=та виёеёё\, т=вансене п\рлештереёё\, п\р- п\рин саламне выр=на илсе ёитереёё\. В\семех вилн\ тус-т=ван, савни чун\сене упраёё\ Виталий Станьял Й\ри - тавра юрлать пур кай=к Ёълте те асл= ё\р ёинче. Шырас килмест кунтан та лай=х, Кунтан та к=м=лл= т\нче. («Слакпуё»)

21 Ухсай Якк=в\н хайлав\сенчи ёын с=нарсем

22 Этем – ёут ёантал=к=н уйр=лми пай\ Ё\р м\н чухл\ пул=хл=рах, ёын пурн=ё\ ёав=н чухл\ тул=храх та пуянрах. Ё\р ёынна с\ткен парса ъстерет. Еш\л чечек, ул=х-ёаран, сим\с в=рман, ч\в\лти кай=к- к\ш\к юрри, =ш= ёум=р, асамат к\пер\, уё= варк=ш ёил ёынн=н к=м=л-туй=мне ё\клеёё\ Валентин Абрамов

23 Поэт илемл\хе п\л\тре шырамасть, в=л =на ё\р ёинче, \ёчен ёынсем - п\т\м ырл=х-пурл=ха т=вакан =стасем хушшинче тупать, «\ёчен ч\релл\ патт=р ч=ваша Ипполит Иванов

24 Хайлавсенчи с=нарсем Лирика хайлав\сенчи с=в= автор\пе вулакана ёых=нтарса т=ракан т\п с=нар (Лирик=лл= с=нар, калуё= - автор) Лиро-эпика, эпика хайлав\сенчи т\п с=нарсем (К\лпук мучи, ё\р \ёчен\ тата ыттисем те) Историре пулн=, чапа тухн= ёынсем (В.И.Чапаев, А.Г.Николаев, Н.А.Павлова)

25 «К\лпук мучи» – Я. Ухсай ёырнисенчен чи палл=раххисенчен п\ри. Ку поэм=на темиёе ч\лхепе те вулаёё\, ч=вашсем хушшинче вара ун=н герой\сене п\лмен ёын та ёук пул\. К\лпук ч=ваш ё\р \ёчен\н п\т\млетълл\ с=нар\ пулса т=ч\

26 «Чапаевпа т\л пулни» (1955). Ку произведени «Ача чухнехи ё=лт=р=м» тата «Силпири асамат к\пер\» поэм=семпе п\рле «Ача чухнехи ё=лт=р=м» трилогие к\рет. Виё\ пайне те п\ч\к Якку с=нар\ п\рлештерсе т=рать. Якку с=нар\ вит\р Чапаев с=нарне кал=плать Ухсай

27 «Атте-анне» поэм=ра ч=вашран тухн= т\нчипе палл= балерина Надежда Павлова тата ч=ваш хал=х\н мухтавл= ыв=л\ Андриян Николаев космонавт с=нар\ кур=нать. Поэт пире в\сенчен т\сл\х илме с\нет

28 «Атте-анне» поэм ăра ваттисен пехил-халалне асра тытмалли çинчен калать. Хайлавра автор çут çанталăкпа çěр-шыв пуянлăхне упрасси, тăван çěре юратасси, атте-аннене хисеплесси, ачасене ěçлеме хăнăхтарасси çинчен аса илтерет

29 «Ç ăкăр кăвапи » ярăм Поэт ăна килтен тухса каяс умěн героя ашшě- амăшě кăвапаллă çăкăр пěçерсе сайлани çинчен каласа панă пек çырнă. Çăкăрăн «кăвапа та, куç та пур», вăл – «çěр ачи». «Кăвапаллă çăкăрăн сăмсине касса атте хăй мана тыттарчě». «Çăкăр кăвапи тавра çаврăнса çÿрет тěнче», - ăс парать асли кěçеннине, çав пилпе инçе çула ăсатать. Паллă: çăкăр кăвапи ěç, тěнче кăвапи пулса тăрать хайлавра

30 Пир\н м=н асаттесем ёут ёантал=кпа тусл= пулн=. Хал\ вара… +на хир\ёле тем те т=ваёё\:ёъп-ёаппа варалаёё\, шывсен т\рл\ им-ёампа сиенлеёё\... Этем х=йне пур=нма м\н кирлине ытларах илесш\н, каялла вара ним\н те парасш=н мар. Юхан шывсем типеёё\, търемл\хсем ёырма-ёатрана куёаёё\,в=рмансем пит\ ш=р=х т=нипе к=на мар, ёын ай=п\пе те м\н чухл\ ёунч\ё пул\. Ухсай Якк=в\ пун=ёра търккес пулнине, й=н=шнине : П\р ёут ёантал=к ёеё търлет\ +на х=й тун= т\нчене! Ёапла, ёут ёантал=к с=нар\ ёын пек ч\р\, тем те тума пултарать

31 Ухсай Якк=в\н хайлав\сем пире Т=ван ё\р- шыва, т=ван ё\ре юратма, ёут ёантал=ка упрама, сыхлама хистеёё\. …Ем-еш\л шавлакан ё\ре Канма килсес\н ш=пч=ка, Саркай=ка та ирсерен Итлен\ хыёё=н п\т\м ч\ререн Эсир пуё тай=р ёут ёантал=ка Ухсай Якк=в\