Пасля цвёрдых і зацвярдзелых зычных галосныя о, э пішуцца пад націскам: восень, вокны, сонца, сэрца Не пад націскам о, э змяняюцца на а : дровы – драўляны, - презентация

1

2 Пасля цвёрдых і зацвярдзелых зычных галосныя о, э пішуцца пад націскам: восень, войны, солнца, сэрца Не пад націскам о, э змяняюцца на а : дровы – драўляны, цэгла – цагляны, жолуд – жалуды, рэдкі – радзей, чорны - чарніцы У запазычаных словах ненаціскны [э] захоўваецца: экзамен, тэлевізар, рэцэпт, відэамагнітафон, аэробіка, аэропорт На канцы некоторых іншамоўных слоў пасля галосных захоўваецца ненаціскны [о]: Антоніо, Ватэрлоо, ТОкіо, капрычыо, трио, сальфеджыо Правапіс галосных пасля цвёрдых і зацвярдзелых зычных Правапіс галосных пасля цвёрдых і зацвярдзелых зычных

3 Правапіс галосных пасля мяккіх зычных Пасля мяккіх зычных у першим сказе перед націскам замест е, ё пішацца я: звеббсці – звяду, мёд – медок, веббчер - вячоркі У астатніх складах основы перед націскам і пасля яго е захоўваецца: веббтер, веббковеббчны, вебблікаваты, зеленоватый, вясёленькі У словах іншамоўнага паходжання е захоўваецца: телефон, делегат, мелодия, перроне захоўваецца у словах дзевяты, дзесяты, семнадцать, васемнадцать і ўтвораных ад іх

4 Спрадвеббчны гук [а] пасля мяккіх зычных вымаўляецца нязменна ва ўсіх складах, тему передаецца на пісьме літарай я незалежна ад месяца націску: Спрадвеббчны гук [а] пасля мяккіх зычных вымаўляецца нязменна ва ўсіх складах, тему передаецца на пісьме літарай я незалежна ад месяца націску: ядавіты цягавіты цягнікі лямантавась ядавіты цягавіты цягнікі лямантавась цяжкаваты мягковаты святкаване выцягнуць цяжкаваты мягковаты святкаване выцягнуць сувязь поглядии сеять веббять сувязь поглядии сеять веббять Правапіс такіх слоў треба запомніць Правапіс галосных пасля мяккіх зычных

5 Правапіс й най-ме-не, зай-сці, пе-рай-граць Літарай й абазначаецца на пісьме гук [й] пасля галосных на канцы сказа: пасля галосных: пе-ра-і-игры-вась пасля апострофа: на ўзмор-і пасля мяккага знака: І-льі пасля ў: на зі-моў-і У астатніх выпадках гук [й] разам з галоснымі абазначаецца літарай і :

6 Літара ў (у нескладовае) пішацца пасля галосных: пра ўдзел, на ўзмежак, коўш, здароўе Літара у пішацца пасля зычных і знакаў прыпынку: Улетку шэранькі, узімку беленікі… Так было… – уздыхнуў Санкоўскі… (П. Пестрак) Правапіс ў, у

7 У іншамоўных словах пасля галосных пішацца зычны ў у сярэдзіне слоў: паўза, маўзер, аўдыторыя, маўзалей, браўнінг, іхтыязаўр пішацца зычны ў у сярэдзіне слоў: паўза, маўзер, аўдыторыя, маўзалей, браўнінг, іхтыязаўр у початку слоў: ва онівеббрсаме, да онівеббрмага, пра онікальнасць у початку слоў: ва онівеббрсаме, да онівеббрмага, пра онікальнасць у канцоўках -ул, -ум, -ут, -ус, -уз, -он, -умф, -онд, дзе у, як правіла, утварае склад: аул, Барнаул, саксаул, сімпозіум, шлагбаум, аквариум, соус, архіварыус, Сірыус, локаут, алеут, раут (але: накаўт), пакгауз, цейхгауз, клоон, триумф, раонд і інш. у канцоўках -ул, -ум, -ут, -ус, -уз, -он, -умф, -онд, дзе у, як правіла, утварае склад: аул, Барнаул, саксаул, сімпозіум, шлагбаум, аквариум, соус, архіварыус, Сірыус, локаут, алеут, раут (але: накаўт), пакгауз, цейхгауз, клоон, триумф, раонд і інш. пішацца галосны у

8 Зычныя гукі Перад галоснымі зычныя гукі заўсёды ў моцнай пазіцыі, іх вымаўлене адпавядае напісанню: стагі, грабуць, складочка, лигенька, каледжы Перад зычнымі і на канцы слоў зычныя гукі (акрамя сонорных) знаходзяцца ў слабой пазіцыі, іх вымаўлене не адпавядае напісанню: парные глухія перед звонкімі азванчаюцца: косьба – ка[з]ба, футбол – фу[д]бол, носьбіт – но[з]біт, лічба – лі[дж]ба парные звонкія на канцы слоў і перед зычнымі аглушаюцца: стог – сто[х], грэбці – грэ[п]ці, кладка – кла[т]ка, медзь – ме[ц]ь, лигкі – ли[х]кі Каб не памыліцца ў напісанні, у большасці выпадкаў можно падабраць правеббраснае слова з галосным пасля зычнага: стог – стагі, косьба – касіць, малацьба – малаціць, барацьба - борцы

9 Правапіс мяккага знака Мяккасць зычных абазначаецца на пісьме літарамі е, ё, ю, я, і, ь Мяккі знак пішацца пасля мяккіх зычных: Мяккі знак пішацца пасля мяккіх зычных: на канцы слоў: столь, лось, олень, мець, лезь, знаходзь на канцы слоў: столь, лось, олень, мець, лезь, знаходзь у сярэдзіне перед цвёрдымі зычнымі, а пасля [л], [н] – і перед цвёрдымі, і перед мяккімі: вольны, пісьмовы, ельнік, яблынькі у сярэдзіне перед цвёрдымі зычнымі, а пасля [л], [н] – і перед цвёрдымі, і перед мяккімі: вольны, пісьмовы, ельнік, яблынькі у сярэдзіне перед мяккімі зычнымі, калі пры смене слова ці подборы аднакаранёвага наступны мяккі змяняецца на цвёрды: пісьменнік – пісьмо, бацькі – бацька, возьми – возьмусь, дзядзькі - дзядзька у сярэдзіне перед мяккімі зычнымі, калі пры смене слова ці подборы аднакаранёвага наступны мяккі змяняецца на цвёрды: пісьменнік – пісьмо, бацькі – бацька, возьми – возьмусь, дзядзькі - дзядзька Мяккі знак не пішацца пасля мяккіх свісцячых [з], [с], [дз], [ц] перед мяккімі зычнымі, калі пры смене слова ці подборы аднакаранёвага наступны мяккі зычны не становіцца цвёрдым: у[с]мешка – усмешка (смех, смешна, смяяцца, усміхацца – [м] не становіцца цвёрдым; [дз]вебб – дзвебб (дзвюма, удзвюх – [в] застаецца мяккім, а ў словах два, абодва змяніліся на цвёрды абодва мяккія зычныя Мяккі знак не пішацца пасля мяккіх свісцячых [з], [с], [дз], [ц] перед мяккімі зычнымі, калі пры смене слова ці подборы аднакаранёвага наступны мяккі зычны не становіцца цвёрдым: у[с]мешка – усмешка (смех, смешна, смяяцца, усміхацца – [м] не становіцца цвёрдым; [дз]вебб – дзвебб (дзвюма, удзвюх – [в] застаецца мяккім, а ў словах два, абодва змяніліся на цвёрды абодва мяккія зычныя

10 Апостраф пішацца пасля цвёрдых зычных перед і[йі], е[йэ], ё[йо], ю[ту], я[йа] пры раздельным іх вымаўленні: падесці капё кампютэр буран сузорі Апостраф не пішацца пасля ў: здароўе Раздзяляльны мяккі знак пішацца пасля мяккіх зычных перед і[йі], е[йэ], ё[йо], ю[ту], я[йа] пры раздельным іх вымаўленні: кампаньён ласьён парцье игрильяж мільянер Для абазначэння на пісьме раздельного вымаўлення зычнага з наступнымі галоснымі і, е, ё, ю, я ўжываюцца апостроф і мяккі знак Для абазначэння на пісьме раздельного вымаўлення зычнага з наступнымі галоснымі і, е, ё, ю, я ўжываюцца апостроф і мяккі знак

11 Правапіс спалучэнняў іё, (ыё), ія (ыя), іе (ые) Правапіс спалучэнняў іё, (ыё), ія (ыя), іе (ые) іё (ыё) чэмпіён патрыёт іё (ыё) чэмпіён патрыёт Пад націскам Не пад націскам ія (ыя) біялогія стацыянар ія (ыя) біялогія стацыянар Незалежна ад націску ія (ыя) алімпіяда дыяфільм ія (ыя) алімпіяда дыяфільм Нязменна іе (ые) гігіена арыенцір іе (ые) гігіена арыенцір Пад націскам і ў початку слова ё маёр ёг, ёгурт ё маёр ёг, ёгурт Не пад націскам я маянэз маярат я маянэз маярат

12 Правапіс [д] – [дз], [т] – [ц] Правапіс [д] – [дз], [т] – [ц] Цвёрдыя [д] і [т] перед галоснымі е, ё, ю, я, і, перед мяккім в і ь змяняюцца на мяккія [дз] і [ц] Цвёрдыя [д] і [т] перед галоснымі е, ё, ю, я, і, перед мяккім в і ь змяняюцца на мяккія [дз] і [ц] буду – будзе, болота – забалаць, пяты – пять, мяту – замець, двухсот – дзвеббсце, абодва - абедзвебб У многіх запазычаных словах зычныя д, т не змякчаюцца: дыскатэка, дизель, деталь, тэрмас, телескоп, кратер, фантастика, атэстат, дынаміт, термометр У многіх запазычаных словах зычныя д, т не змякчаюцца: дыскатэка, дизель, деталь, тэрмас, телескоп, кратер, фантастика, атэстат, дынаміт, термометр

13 Правапіс падоўжаных зычных [з], [с], [дз], [ц], [л], [н], [ж], [ч], [ш] Правапіс падоўжаных зычных [з], [с], [дз], [ц], [л], [н], [ж], [ч], [ш] Падаўжэне зычных на пісьме передаецца подвойным напісанем літар: палоззе, паднябессе, разводдзе, веббцце, галли, маляване, бездарожжа, ноччу, зацішша Падаўжэне зычных на пісьме передаецца подвойным напісанем літар: палоззе, паднябессе, разводдзе, веббцце, галли, маляване, бездарожжа, ноччу, зацішша У запазычаных словах падвойныя літары не пішуцца: масса, касса, тона, камонар, группа, тэлеграма, клас, колонна, метал, алея і інш. Выключэне: ванна, Жанна, манна, мадонна, меццо-сопрано У запазычаных словах падвойныя літары не пішуцца: масса, касса, тона, камонар, группа, тэлеграма, клас, колонна, метал, алея і інш. Выключэне: ванна, Жанна, манна, мадонна, меццо-сопрано Трэба адрознівась падаўжэне зычных ад марфалагічнага падваення, якое адбываецца на стыку морфем, калі побач апынуцца аднолькавыя гукі: аддаць, дацан, мяккі, карэнны, каменны – падваене але: смецце, пяцігоддзе, карэне, камене – падаўжэне Трэба адрознівась падаўжэне зычных ад марфалагічнага падваення, якое адбываецца на стыку морфем, калі побач апынуцца аднолькавыя гукі: аддаць, дацан, мяккі, карэнны, каменны – падваене але: смецце, пяцігоддзе, карэне, камене – падаўжэне

14 Правапіс прыстаўных гукаў в, г, а, і Правапіс прыстаўных гукаў в, г, а, і Прыстаўныя галосныя а, і паяўляюцца ў некоторых словах перед збегам зычных, першы з якіх р, л, м: аржаных, амшэлы, іржа, ільсніцца Прыстаўное г пішацца ў словах: гей, гиты, Ганна, грамота і ўтвораныя ад іх Прыстаўное в пішацца перед націскным о ў початку слоў і пасля прыставак: воспа, ніводны, водгулле, взрыва перед карэнным націскным і ненаціскным у: вуда, волей, вудзільна, вожака, вужовы

15 Прыстаўное в не пішацца у беларускіх словах: перед ў, якое развілося з в: улада, успамін, ускапаць, успыхнуць перед былым приставочным у: участок, ураджай, указ Прыстаўное в не пішацца ў словах іншамоўнага паходжання, небеларускіх імёнах, прозвішчах, у геаграфічных назвах: орден, ордер, урна, Уолт Уітмен, Герберт Уэлс, Ожагаў, г.Уфа, г. Осла, г.Урэчча Прыстаўное в не пішацца калі о чаргуецца з а: вольха – альковы, в озера - азёры Выключэне: вачэй, вачаняты, вастрыць, ваколіца і ўтвораныя ад іх