Қ аза қ стан Республикасыны ң Білім ж ә не Ғ ылым Министрлігі Е. А.Б ө кетов атында ғ ы Қ ара ғ анды Мемлекеттік Университеті За ң факультеті «Мемлекет ж ә не құқ ы қ теориясы мен тарихы кафедрасы» Курсыты қ ж ұ мыс та қ ырыбы: «Азаматты қ қ о ғ амны ң экономикалы қ ж ү йесі» Орында ғ ан:Ю-10 тобыны ң студенті Балтабаев Қ ана ғ ат Қ асиет ұ лы Тексерген:Байжанова Г.Т Қ ара ғ анды 2014 ж.

Азаматты қ қ о ғ амны ң тарихи қ алыптасуы Азаматтық қоғам түсінігі түп тамырларын Аристотельдің полис (koinoia politike – азаматтық қоғам), Цицеронның societas civilis және табиғи құқық идеаларынан алады. Ежелгі грек ойшылдары саяси түсінігіне қоғам өмірінің бүкіл салаларын енгізген: жанұя, дін, білім алу, көркем мәдениеті, өнер және т.б.

Осындай ойлар 18 – ші ғ асыр ғ а дейін са қ талып келді. Дж. Локкты ң ө зі азаматты қ қ о ғ ам ж ә не мемлекет т ү сініктерін ө зара алмастырушы ретінде қ олдан ғ ан. И. Кант ө зіні ң е ң бектерінде burgerliche Gesselschaft (азаматты қ қ о ғ ам) ж ә не мемлекет т ү сініктері синонимдер ретінде қ олданылады. Осы екі т ү сінікті ң бір – біріне жа қ ынды ғ ы Ж.Ж. Руссо е ң бектерінде ай қ ын к ө рінеді.

Георг Вильгельм Фридрих Гегель бойынша, адамдар табиғи, мәдениетсіз қалыптан азаматтық қоғамға бірігулері қажет, өйткені, тек осында құқықтық қатынастар шынайы болады. Азаматтық қоғам жабайылыққа, өркениетсіздікке қарсы қойылады. Және азаматтық қоғам деп, классикалық буржуазиялық қоғам танылады.

Гегельді қайталап, К. Маркс азаматтық қоғамды табиғатпен жаратылған қалып ретінде емес, тарихи дамудың нәтижесі ретіндегі тарихи феномен деп санаған. Мемлекетпен кепілдік етілетін азаматтық қоғам, мәңгі табиғи заңдарға бейімделмейді. Азаматтық қоғамды, өндірістің, таптық күрестің ерекше нысандары және қатынастарымен сипатталатын жәнеде тиісті саяси – құқықтық механизмдермен қорғалатын, тарихи анықталған құрылымдар құрайды.

Азаматтық қоғам түсінігіне құқықтанушылар тарапынан нақты және бір – біріне сәйкес келетін анықтама берілмейді. Бір авторлар осы түсінікті социумның белгілі бір қалпын сипаттау үшін қолданады. Осылай түсіндіргенде азаматтық қоғам мемлекеттің ерекше тұрпатымен сәйкестендіріледі. Осы мемлекетте жеке тұлғаның негізгі құқықтары мен бостандықтары заңды түрде қамтамасыз етіліп, саяси түрде қорғалған, сондықтан, ол өркениетті, яғни азаматтық қоғам деп аталуға лайық. «Азаматтық қоғам» түсінігі

Екінші түсінікте, азаматтық қоғам, социумның белгілі бір саласы – мемлекеттен тыс қатынастар, құрылымдар және институттар саласы ретінде қолданылады.

Әрине,азаматтық қоғам орныққан жерде,тұрақты экономика болуы керек,себебі қандай да болмасын мемлекеттің негізгі тірегі – экономика.

Экономикалық жүйе меншік қатынастарын жүзеге асыру, жиынтық қоғамдық өнімді өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну барысында адамдар арасында пайда болатын экономикалық институттармен қатынастар жиынтығын білдіреді.Азаматтық қоғам екі түсінікке негізделеді – жеке тұлға және меншік. Батыс Еуропада азаматтық қоғам феномені, осы екі түсінік негізінде қалыптасты.

Қазақстанның жайлы айтар болсам, экономиканы Мемлекеттік реттеудің субъектілері: o Заң шығарушы орган (парламент) құқықтық және әлеуметтік процесстерді құқықтық хаттауын қамтамасыз етеді, мемлекеттің экономикаға араласуының формалары мен шектерін анықтайды. Негізге әсер ету көзі – мемлекеттік бюджетті қолдау мен қарастыру. o Атқарушы орган (үкімет) халық шаруашылығының реттеуінің жылдамдығын іске асырады, әлеуметтік-экономикалық дамудың ұзақ мерзімді жоспарын дамытады. o Сәйкесінше нарық экономикасының өзіндік субъектісі - Ұлттық Банк. Оның функциялары: ақшаны эмиссиялау және ақша нарығын реттеу. o Сот жүйесі экономикалық құқықты және шаруашылық дауларға рұқсат берулерді қорғаумен қамтамасыз етеді.

Әр елдің тарихы, саяси жүйесі, экономикалық даму деңгейі түрліше болып келсе де, оларды біріктіретін бір-ақ нәрсе: «әр мемлекет өзінің бюджетін көбейтуге ұмтылады». Және осы мақсатқа өол жеткізер жолдар көп.Соның бірі - салық.

Салық тарихында салықтар- мемлекет кірісінің кеш шыққан формасы деп танылады. Алғашқы салықтар «көмек» деген ұғымға ие болды. 17 ғасырдың бірінші жартысында кейбір елдер салықты мемлекеттің тұрақты кірісі деген ұғымды мойындаған жоқ. Елдер салықты тұрақты кіріс деп мойындағаннан кейін оны мемлекет кірісінің негізгі көзі деп саналды. К.Маркстің айтуынша «салықтар- үкіметті тамақтандыратын ана омырауы» деген.

Ежелгі Римде тәжірибе жүзінде салықтар болған жоқ. Оған дейін қаладағы қоғамдық шағындар қоғамдық жерлерді жалға беру жолдарымен жабылып отырды. Кірістің негізгі көзі 10 пайыз мөлшерінде алынатын жер салығы, сонымен бірге жерге салық салудың басқа да түрлері яғни, жеміс ағашының санына, тағы басқаларға салық салу қолданылды. Меншік және өндіріс құралдары, қозғалмайтын мүлік, құндылықтар, тірі инвентарларға да салық салынды.

А.Смит қазіргі таңда да дұрыс болып саналатын салық жүйесінің төрт негізгі талаптарын қалыптастырды. Мемлекет мүмкіндіктерінше өз қабілетімен және күшімен үкіметті ұстауға қатысу керек. Жеке тұлғалардың төлеуге тиіс салығы дәл анықталған болу керек. Төлем мерзімі, төлем қабілеті, төлем сомасы- барлығы анық болу қажет. Әр салық салық төлеушіге төлеуге ыңғайлы болып өндірілуі тиіс. Әр салық мемлекет қазынасына белгілі бір кіріс әкелетіндей болып өндірілуі тиіс. a

Қазақстанның салық жүйесіне келер болсам, Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-ші бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, - деп жазылған

Назарларыңызға рахмет!!!