С ЕМЕЙ ҚАЛАСЫ, 3 ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕП КЕШЕН КММ М АТЕМАТИКА ПӘНІ МҰҒАЛІМІ Б АГДАТОВА А ЛУА Б АГДАТОВНА

Д ҰРЫС КӨПЖАҚТАР

Ма қ саты: О қ ушыларды д ұ рыс к ө пжа қ ты ң т ү рлерімен таныстыру. Білімділік: Д өң ес к ө пжа қ тар ү шін Эйлер сипаттамасын есептеу формуласын енгізу, Эйлер формуласын есеп шы ғ аруда пайдалана білу да ғ дысын қ алыптастыру. Дамытушылы қ : Бай қ а ғ ышты қ, талдай білу, салыстыра білу ж ә не қ орытынды жасай білу қ абілеттерін дамыту. Т ә рбиелік: Со ңғ ы н ә тижеге жету жолында табандылы қ пен жігерлілік к ө рсете білуге, ө зін - ө зі ба ғ алай білуге ж ә не жекелей ж ұ мыс жасай білуге, о қ ушыларды жауапкершілікке, ұ стамшылды ққ а, адамдармен қ арым- қ атынас жасай білуге, эстетикалы қ т ә рбие беру, салауатты ө мірге, ұғ ымталды ққ а, д ә лдікке, ұқ ыптылы ққ а, іскерлікке, ө з е ң бегі мен ө зге е ң бегін қ адірлей білуге, т ә рбиелеу.

Қ АЙТАЛАУ С Ұ РА Қ ТАРЫ : 1. К ө пжа қ дегеніміз не? Беті саны шектеулі к ө пб ұ рыштарды ң бірігуінен т ұ ратын денені к ө пжа қ деп атайды. 2. К ө пжа қ тар неше т ү рге б ө лінеді? Екі т ү рге: д өң ес ж ә не д өң ес емес. 3. Д өң ес к ө пжа қ дегеніміз не? Егер к ө пжа қ ө зіні ң жа ғ ын қ амтитын жазы қ ты қ тарды ң кез келгеніне қ ара ғ анда т ұ тастай біржа қ бетінде орналасса, онда ол д өң ес к ө пжа қ деп аталады. 4. К ө пжа қ ты ң т ү рлерін ата. Призма, параллелепипед, пирамида.

Е ГЕР ДӨҢЕС КӨПЖАҚТЫҢ ЖАҚТАРЫ ҚАБЫРҒАЛАРЫНЫҢ САНЫ БІРДЕЙ ДҰРЫС КӨПЖАҚТАР БОЛСА ЖӘНЕ КӨПЖАҚТЫҢ ӘРБІР ТӨБЕСІНЕН ШЫҒАТЫН ҚЫРЛАР САНЫ БІРДЕЙ БОЛСА, ОНДА ОНЫ ДҰРЫС КӨПЖАҚ ДЕП АТАЙДЫ Д ұ рыс к ө пжа қ ты ң бес т ү рі бар: 1) Д ұ рыс тетраэдр; 2) Куб (Гексаэдр); 3) Октаэдр; 4) Додекаэдр; 5) Икосаэдр.

Д ұ рыс тетраэдрды ң жа қ тары – д ұ рыс ү шб ұ рыштар, оны ң т ө бесінде ү ш қ ыры то ғ ысады. Д ұ рыс тэтраэдр барлы қ қ ырлары те ң болатын ү шб ұ рышты пирамида. Кубты ң жа қ тары – квадраттар, оны ң ә рбір т ө бесінде ү ш қ ыры то ғ ысады. Куб - барлы қ қ ырлары ө зара те ң тікб ұ рышты параллелепипед. Октаэдрды ң жа қ тары – д ұ рыс ү шб ұ рыштар, оны ң ә рбір т ө бесінде олар т ө ртеуден то ғ ысады. Грек тілінен аудар ғ анда, октаэдр – сегіз жа қ ты деген ма ғ ына береді.

Додекаэдрды ң жа қ тары – д ұ рыс бесб ұ рыштар, оны ң ә рбір т ө бесінде ү шеуден то ғ ысады. Грек тілінен аудар ғ анда, додекааэдр – он екі жа қ ты деген ма ғ ына береді. Икосаэдрды ң жа қ тары – д ұ рыс ү шб ұ рыштар, оны ң ә рбір т ө бесінде бесеуден то ғ ысады. Грек тілінен аудар ғ анда, икосаэдр – жиырма жа қ ты деген ма ғ ына береді.

Д ұ рыс к ө пжа қ ты ң грекше аттары Қ аза қ ша аты Қ ырыны ң саны Жа қ тары- ны ң саны Т ө белері- ні ң саны 1.ТетраэдрТ ө рт жа қ ты Куб (Гексаэдр)Алты жа қ ты ОктаэдрСегіз жа қ ты ДодекаэдрОн екі жа қ ты ИкосаэдрЖиырма жа қ ты Осы кестеден байқағандай Қ +2= Ж+Т.Мұндағы Қ- қырларының саны, Ж-Жақтарының саны, Т-төбелерінің саны. Бұл формула Эйлер формуласы деп аталады.

7- ТЕОРЕМА (Э ЙЛЕР ТЕОРЕМАСЫ ). Д өң ес к ө пжа қ ты ң жа қ тарыны ң санын Ж, қ ырларыны ң санын Қ, т ө белеріні ң санын Т деп белгілесек, онда Қ +2= Ж+Т болады.

Бекіту. Есеп. Дөңес көпбұрыштың әрбір төбесінде үш қыры тоғысқан. Егер оның қырларының саны 12-ге тең болса, онда төбелері мен жақтарының санын анықтаңдар. Жауабы: Төбелер саны – 8, жақтар саны – 6 болатын көпжақ – куб.

«О ЙЛАН, ТАП ». Б ЕРІЛГЕНДЕР БОЙЫНША ҚАЛҒАН БЕЛГІСІЗДЕРДІ ТАБЫҢДАР. Д ұ рыс к ө пжа қ ты ң грекше аттары Қ аза қ ша аты Қ ырыны ң саны Жа қ тары- ны ң саны Т ө белері- ні ң саны 1.ТетраэдрТ ө рт жа қ ты Куб (Гексаэдр)Алты жа қ ты ОктаэдрСегіз жа қ ты ДодекаэдрОн екі жа қ ты ИкосаэдрЖиырма жа қ ты 2012

Қ орытындылау. Ү йге тапсырма: § 4, 6, 11 Д ұ рыс к ө пжа қ тарды ң макетін жасау