навуковы кіраўнік: дацэнт, кандыдат філалагічных навук Багдановіч Ірына Эрнстаўна

Актуальнасць працы Мэта даследавання Задачы Абект даследавання Прадмет даследавання Асноўныя палажэнні: Сарматызм, значэнне жанру, пераклады і перакладчыкі Асноўныя палажэнні: Сарматызмзначэнне жанру, пераклады і перакладчыкі Вынік і практычнае прымяненне Вынікі практычнае прымяненне

Дадзенае даследаванне магло б паспрыяць пашырэнню ведаў пра Тадэвуша Рэйтана ў беларускім грамадстве, у тым ліку сярод школьнай моладзі (праз уключэнне вышэйзгаданых літаратурных тэкстаў у навучальныя праграмы). Надзвычай важна ажывіць грамадскую і дзяржаўную ўвагу і да тых мясцін, адкуль паходзіў Тадэвуш Рэйтан, што павінна паспрыяць аднаўленню сядзібы і стварэнню годнага культурна-гістарычнага месца ўшанавання асобы.Тадэвуша Рэйтана Дадзенае даследаванне магло б паспрыяць пашырэнню ведаў пра Тадэвуша Рэйтана ў беларускім грамадстве, у тым ліку сярод школьнай моладзі (праз уключэнне вышэйзгаданых літаратурных тэкстаў у навучальныя праграмы). Надзвычай важна ажывіць грамадскую і дзяржаўную ўвагу і да тых мясцін, адкуль паходзіў Тадэвуш Рэйтан, што павінна паспрыяць аднаўленню сядзібы і стварэнню годнага культурна-гістарычнага месца ўшанавання асобы.Тадэвуша Рэйтана

шырока і ўсебакова разгледзець мастацкі вобраз Тадэвуша Рэйтана ў літаратуры Беларусі ХІХ стагоддзя на матэрыяле твораў Г. Жавускага, Ю. Нямцэвіча і А. Міцкевіча.

параўнаць факталагічны змест абраных для даследавання твораў Г. Жавускага, Ю. Нямцэвіча, А. Міцкевіча з гістарычнымі рэаліямі; прааналізаваць вызначаныя творы ў шырокім літаратурным кантэксце, які ўключае ў сябе як антычную спадчыну (Параўнальныя жыццяпісы Плутарха), так і тэксты сучасных пісьменнікаў, прысвечаныя Т. Рэйтану (вершы беларускага паэта В. Шніпа, польскага аўтара Я. Качмарскага) і інш.;

супаставіўшы тры абраныя для аналізу тэксты, выявіць характэрныя асаблівасці стварэння мастацкага вобраза Тадэвуша Рэйтана ў кожным з іх; вызначыць уплыў жанру твораў (біяграфічны нарыс, гавэнда, паэма) на спосабы падачы вобраза рэальнай гістарычнай асобы; раскрыць прычыны звароту Ю. У. Нямцэвіча, Г. Жавускага, А. Міцкевіча да вобраза Т. Рэйтана;

ацаніць ступень дакладнасці і мастацкія асаблівасці перакладаў на беларускую мову даследаваных польскамоўных твораў, у якіх паўстае вобраз Т. Рэйтана.

мастацкі вобраз Тадэвуша Рэйтана Фрагмент з карціны Яна Матэйкі, Варшаўскі сейм 1773, выява Тадэвуша Рэйтана

асаблівасці падачы мастацкага вобраза Тадэвуша Рэйтана ў творчасці : Генрыка Жавускага (Успаміны Сапліцы) Юльяна Урсына Нямцэвіча (Жыццяпіс Тадэвуша Рэйтана) Адама Міцкевіча (Пан Тадэвуш)

Генрых Жавускі падае вобраз Тадэвуша Рэйтана ў традыцыях сармацкай эпохі, як вобраз годнага шляхціца. Пісьменнік заахвочвае сучаснікаў да наследавання Тадэвушу Рэйтану, да пераймання прыкладу патрыятызму і адданага служэння народу.

На раскрыццё мастацкага вобраза паўплывала не толькі адметнасць стылю пісьменнікаў, але і жанр, у якім працаваў кожны з іх. У даследаванні разгледжаны гавэнда і біяграфічны нарыс, а таксама паэма, у якой вобраз Тадэвуша Рэйтана зяўляецца эпізадычна, але ўплывае на канцэпцыю і ідэйны змест усяго твора і духоўны свет яго герояў.

На беларускую мову паэму Пан Тадэвуш пачалі перакладаць з сярэдзіны ХІХ стагоддзя. Да гэтай справы спрычыніліся Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, Аляксандр Ельскі, Браніслаў Тарашкевіч, Пятро Бітэль, Язэп Семяжон і інш., таму ўрывак, прысвечаны Тадэвушу Рэйтану, у гэтай даследчай працы разглядаўся на матэрыяле розных перакладаў. Вялікую цікавасць уяўляюць і каментары, якія В. Дунін-Марцінкевіч сам склаў да ўласнага перакладу паэмы Пан Тадэвуш. У кантэксце нашай тэмы было важна прааналізаваць, як у гэтых каментарах перакладчык распавядаў самай простай чытацкай аўдыторыі пра Тадэвуша Рэйтана.

Такім чынам, у даследаванні разгледжаны вобраз Тадэвуша Рэйтана ў беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя, раскрыты агульныя механізмы і індывідуальна-аўтарскія стратэгіі стварэння вобраза гістарычнай асобы ў літаратурных тэкстах, якія належаць да розных жанраў і напрамкаў.

Дадзенае даследаванне магло б паспрыяць пашырэнню ведаў пра Тадэвуша Рэйтана ў беларускім грамадстве, у тым ліку сярод школьнай моладзі (праз уключэнне вышэйзгаданых літаратурных тэкстаў у навучальныя праграмы). Надзвычай важна ажывіць грамадскую і дзяржаўную ўвагу і да тых мясцін, адкуль паходзіў Тадэвуш Рэйтан, што павінна паспрыяць аднаўленню сядзібы і стварэнню годнага культурна-гістарычнага месца ўшанавання асобы. Пераклад нарыса Ю. У. Нямцэвіча, выкананы адмыслова для дадзенага даследавання і змешчаны ў дадатку да працы, можа быць выкарыстаны для далейшых навуковых распрацовак і пры выкладанні гісторыі беларускай літаратуры.