Қызылорда облысы Шиелі ауданы 207 Жаңатұрмыс орта мектебі Байсын ауылы

Бабаомартегі Айдана ж. 22 қ азан «Жа ң ат ұ рмыс» орта мектебі – сынып о қ ушысы 4. Жетекшісі: Ж ү сіпова Г ү лманат Химия – биология п ә ніні ң м ұғ алімі Бабаомартегі Г ү лдана ж. 22 қ азан «Жа ң ат ұ рмыс» орта мектебі – сынып о қ ушысы 4. Жетекшісі: Ж ү сіпова Г ү лманат Химия – биология п ә ніні ң м ұғ алімі

Кіріспе Қ аза қ стан Республикасыны ң президенті Н. Ә.Назарбаев Қ аза қ стан хал қ ына жолдауында адам – елді ң басты байлы ғ ы деп атап к ө рсетті.

ТАҚЫРЫБЫ: Егіздер генетикасы 1.Адам генетикасыны ң ерекшеліктерін сипаттау 2. Адамны ң т ұқ ым қ уалаушылы ғ ын зерттеу ә дістерін талдау 1. Егіздерді ң д ү ниеге келуін зерттеу 2. Егіздерді ң пайда болуына ә сер ететін факторларды ай қ ындау 3. Ана мен с ә би к ү тімі жайлы зерттеп ай қ ындау

Зерттеудің жаңалығы Егіздердің дүниеге келуіне бірнеше факторлардың әсері бар екені анықталды. А) жас аралығындағы әйелдерде егіз туу жағдайлары көптеп кездеседі. Ә) Ақ нәсілді әйелдерге қарағанда, қара нәсілді аналарда егіз баланың дүниеге келуі жиірек кездеседі. Б) Табиғат соншалықты ластанған сайын егіздер өмірге көптеп келеді. В) Тамақтануда картопты көп пайдалану егіздерді дүниеге келтіруге себепші болатын гармондарды көбейтеді. Г) Жыл мезгілдерінің ыстық, яғни июль айында дүниеге егіз балалардың келуі жиілейді.

Генетика – (грекше Genesis- шығу, пайда болу, тек) барлық тірі организмдерге тән екі қасиеттерді – тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін биология ғылымының бір саласы. Ген – бір белгінің, яғни бір белоктың дамуын анықтайтын ДНҚ-ның функционалдық бірлігі.

Генотип – организмнің өз ата-енелерінің қабылдаған гендерінің толық жиынтығы. Фенотип – организмнің ішкі және сыртқы белгілерінің жиынтығы. Гомозиготалы деп бірыңғай доминантты немесе рецессивті аллельдерден тұратын организмді айтады. Гетерезиготалы деп әр түрлі аллельдерден тұратын организмді айтады.

Адамның генетикалық объект ретіндегі ерекшелігтері: Жыныстық жағынан кеш пісіп жетілетіндігі 1.Әр отбасынан тарайтын ұрпақ санының аздығы 2.Барлық ұрпақтың тіршілік ортасын теңестірудің мүмкін еместігі 3.Хромасома санының көп болатындығы 4.Адамға тәжірибе жасауға болмайтындығы

Адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері Генеалогиялы қ ә діс Цитогенетикалы қ ә діс Егіздік ә діс Онтогенетикалы қ ә діс Популяциялы қ ә діс Биохимиялы қ ә діс

Адамны ң бір ж ұ мырт қ алы қ ж ә не екі ж ұ мырт қ алы қ егіздердегі кейбір белгілерді ң конкорданттылы ғ ы БелгілеріКонкорданттылығы % БЕ ЕЕ Дені сау адамның белгілері: АВО – жүйесі бойынша қан топтары Қас – қабақтың пішіні Көздің түсі Шаштың түсі Қолдың саусағындағы папиллярлық сызық ,

Г ү лдана Айдана

А қ ан мен Шо қ ан

Ба ғ даулет пен Ердаулет

Азық – түлік темір мөлшері Бидай0,9 -0,8Картоп0,9 Сұлы8,0Сүзбе0,4 Қарақұмық3,9Ас тұзы10,0 Күріш1,8Шоколад2,7 Бұрыш9,4Лимон0,6 Фасоль12,4Апельсин0,3 Сиыр еті2,6Алма2,2 Бауыр9,8Қарақат1,2 Балық0,4Қызанақ0,5-1,4 Сүт0,1Сәбіз1,2-1,4

Егіздерді ң д ү ниеге келуіне бірнеше факторларды ң ә сері бар екені аны қ талды. а)18-35 жас аралы ғ ында ғ ы ә йелдерде егіз туу жа ғ дайлары к ө птеп кездеседі; ә ) а қ н ә сілді ә йелдерге қ ара ғ анда, қ ара н ә сілді аналарда егіз баланы ң д ү ниеге келуі жиірек кездеседі; б)таби ғ ат соншалы қ ты ластан ғ ан сайын егіздер ө мірге к ө птеп келеді; в)тама қ тануда картопты к ө п пайдалану егіздерді д ү ниеге келтіруге себепші болатын гармондарды к ө бейтеді; г)Жыл мезгілдеріні ң ысты қ, я ғ ни июль айында д ү ниеге егіз балдарды ң келуі жиілейді.

Ұсыныс Ел президентінің халыққа жолдауында атап көрсетілгендей ел халқының саны 2020 жылы 10 % өсу үшін, сәби сүйе алмай жүрген ата- аналарға көмек ретінде ана мен бала орталық институтына тегін жолдама берілсе Ана мен бала денсаулығын сақтауда денсаулық сақтау нысандары салынса және соңғы технологиялық аппаратпен жабдықталса