РӘВЕШ Рәверш турында төшенчә Азнакай ш әһә ре 3 нче гомуми утра белом бир ү м ә кт ә бене ң беренче категорияле татар теле һә м ә д ә бияты укытучысы татар теле һә м ә д ә бияты укытучысы Тинбакова Римма Варис кызы

Рәверш турында төшенчә Сораулар: 1. Р ә верш н ә рс ә не ачиклый? 2. Р ә верш нинди сорауларга җ авап бир ә ? 3. Р ә вершне ң нинди т ө ркемч ә л ә ре бар?

Яз гал ә м ә тл ә ре. Харисова Д., Азнакай ш әһә ре 3 нче утра м ә кт ә бе укучысы

1 нче берем Сез белгән сүз төркемнәрен билгеләгез Алар нинди сорауларга җавап бирә? Кайсы сүз төкремен ачиклап килә? Якты кояш туры карий. Якты кояш туры карий. К ү чм ә кошлар озакка кайттылар. К ү чм ә кошлар озакка кайттылар. Югарыда аланы ң тавышы ишетел ә. Югарыда аланы ң тавышы ишетел ә. К ө н б ү ген җ ылытып җ иб ә ред. К ө н б ү ген җ ылытып җ иб ә ред. Т ө н к ө згед ә й салкын балды. Т ө н к ө згед ә й салкын балды. Салкын кыш ачудан китм ә ск ә тартыша. Салкын кыш ачудан китм ә ск ә тартыша.

Нәтиҗәдә түбәндәге схема килеп чага: Якты(сыйфат) кояш(пписем) туры(???) карий(фигыль). Якты(сыйфат) кояш(пписем) туры(???) карий(фигыль). ягъни: ягъни: сыйфат ? сыйфат ? пписем фигыль пписем фигыль

2 нче берем Кара белән билгеләнгән сүзләргә фигыльдән чыгып нинди сораулар кукла? Әлеге сүзләр фигыльне кассы яклап ачиклый? Якты кояш туры карий. Якты кояш туры карий. К ү чм ә кошлар озакка кайттылар. К ү чм ә кошлар озакка кайттылар. Югарыда аланы ң тавышы ишетел ә. Югарыда аланы ң тавышы ишетел ә. К ө н б ү ген җ ылытып җ иб ә ред. К ө н б ү ген җ ылытып җ иб ә ред. Т ө н к ө згед ә й салкын балды. Т ө н к ө згед ә й салкын балды. Салкын кыш ачудан китм ә ск ә тартыша. Салкын кыш ачудан китм ә ск ә тартыша.

Димәк: 1. Рәвершләр эш яки хәлнең билгесен белдәрә. 2. Ничек? күпме? кайчан? хайда? кая? никә? сорауларына җавап бирә. 3. Эш яки хәлнең үтәлү урынын, вакытын, күләмен,максатын яки сәбәбен, ысулын яки рәвершен белдерә.

Рәверш төркемчәләре: 1. Саф р ә вершл ә р(тис,салмак,тын); 1. Саф р ә вершл ә р(тис,салмак,тын); 2. К ү л ә м-чама р ә вершл ә ре(к ү п, байтах, ешьььььььььььь-ешьььььььььььь); 2. К ү л ә м-чама р ә вершл ә ре(к ү п, байтах, ешьььььььььььь-ешьььььььььььь); 3. Охшату-чагыштыру р ә вершл ә ре(кышкыдай, аюдай, кояштай); 3. Охшату-чагыштыру р ә вершл ә ре(кышкыдай, аюдай, кояштай); 4. Вакыт р ә вершл ә ре (кич ә, к ө зен, к ү пт ә н); 4. Вакыт р ә вершл ә ре (кич ә, к ө зен, к ү пт ә н); 5. Урын р ә вершл ә ре (тиракта, угарыда, ары); 5. Урын р ә вершл ә ре (тиракта, угарыда, ары); 6. С ә б ә п-максат р ә вершл ә ре (юкка, ачудан, юри); 6. С ә б ә п-максат р ә вершл ә ре (юкка, ачудан, юри);

Ныгыту. 1 нче берем. Бирелгән сүзләрне укыгыз, рәвершләрне генә сайлап әйтегез. Алар белән җөмләләр төзегез. Сораулар бипер караул юлы белән җавапларыгызның дөреслеген тикшерегез. Матур, яши, тис, кайталан, ян ә ш ә, купе, саргылт, ә д ә би, байтах, аюдай, унике, ешьььььььььььь-ешьььььььььььь, салмак, якында, б ү ген, кир ә кк ә, кешьььььььььььь, болытсыз, олыларча, с ө тле, акрон, ашыга-ашыга, искиткеч, акрон, балалан, ул, юкка гына. Матур, яши, тис, кайталан, ян ә ш ә, купе, саргылт, ә д ә би, байтах, аюдай, унике, ешьььььььььььь-ешьььььььььььь, салмак, якында, б ү ген, кир ә кк ә, кешьььььььььььь, болытсыз, олыларча, с ө тле, акрон, ашыга-ашыга, искиткеч, акрон, балалан, ул, юкка гына.

2 нче берем. Бирелгән җөмләләрдән рәвершләрне табып, түбәндәге таблицада нокталан ярдәмендә күрсәтегез. 1. Мине Сабан туе к ө не орт ү к уяттылар. (Г.Тукай) 2. Ут В ә ли байны ң кел ә те янындагы буш керосин мичк ә сен ә к ү что. Анан угары ү рм ә ли баллады. ( Һ. Такташ) 3. Борынгы бабаланыбыз аны Идел-йорт дип юкка гына ә йтм ә г ә н ә р. (Вакытлы матбугаттан) 4. Б ү лм ә д ә ә крен ген ә уйналган музыка тавышлары ишетелг ә ч, М ә рьям җ и ң ел сулап куйды. (Г. Ә пс ә л ә мов) 5. Китсен безд ә н чыгып К әҗә бел ә н Сарык, Ашап ата башка гына алан язык. (Г.Тукай) Ашап ата башка гына алан язык. (Г.Тукай) 6. Ә тиракта, к ү к читенд ә, з әң г ә рсу урман к ү рен ә. (Л.Ихсанова) 7. Бу г ү з ә л к ү ренешььььььььььььт ә н к ү сне алып булмый, карахан саен карийсы кил ә. (Л.Ихсанова) 8. Х ә зер аны берез я литер ә се иде. (И.Гази) 9. Ү л ә н ә рд ә ге чик тамчылары кояш нурларында эн җ е б ө ртекл ә ред ә й җ емелдил ә р. ( Җ.Т ә р җ иманов) 10. Ә лл ә чынлап, ә лл ә юри ген ә минем залпы яка салам кыстырырга тотына. (Г.Б ә широв) Р ә верш т ө ркемч ә л ә ре \ Р ә верш т ө ркемч ә л ә ре \ Саф р ә вершл ә р Урын р ә верше Вакыт р ә верше Охшату-чагыштыру р ә верше К ү л ә м-чама р ә верше С ә б ә п-максат р ә верше

Куелган нокталаны бирелгән тәртиптә урнаштырыгыз Ө ст ә н:1- 2 – 4 – 6 – 8 – 10 – 9 Ө ст ә н:1- 2 – 4 – 6 – 8 – 10 – 9 Астан: 1 – 3 – 5 – Астан: 1 – 3 – 5 –

Җаваплар дөрес булган очракта, түбәндәге фигура (балык) килеп чага Р ә верш т ө ркемч ә л ә ре \ Р ә верш т ө ркемч ә л ә ре \ Саф р ә вершл ә р.. Урын р ә верше.. Вакыт р ә верше.. Охшату-чагыштыру р ә верше. К ү л ә м-чама р ә верше. С ә б ә п-максат р ә верше... Р ә верш т ө ркемч ә л ә ре \ Р ә верш т ө ркемч ә л ә ре \ Саф р ә вершл ә р.. Урын р ә верше.. Вакыт р ә верше.. Охшату-чагыштыру р ә верше. К ү л ә м-чама р ә верше. С ә б ә п-максат р ә верше...

3 нче берем. Бирелгән сүзләрне татарчага тәрҗемә итегез. Татарча сүзләр белән рәверш + фигыль сүзтезмәләр төзеп языгыз. Мало, много, вчера, ближе, красиво, долго, Мало, много, вчера, ближе, красиво, долго, медлено, давно, по-взрослому, зря, редко, медлено, давно, по-взрослому, зря, редко, далеко. далеко.

Йомгаклау. Эш яки х ә лне ң билгесен белдереп, ничек? к ү пме? кайчан? хайда? кая? ник ә ? сорауларына җ авап бир ә торган м ө ст ә кыйль с ү з т ө креме р ә верш дип атака. Р ә верш к ү б р ә к фигыльг ә и я реп кил ә : ирак бардык, орт ә г ә кайту, тис с ө йл ә ш ү. Эш яки х ә лне ң билгесен белдереп, ничек? к ү пме? кайчан? хайда? кая? ник ә ? сорауларына җ авап бир ә торган м ө ст ә кыйль с ү з т ө креме р ә верш дип атака. Р ә верш к ү б р ә к фигыльг ә и я реп кил ә : ирак бардык, орт ә г ә кайту, тис с ө йл ә ш ү. Р ә верш эш яки х ә лне ң ү т ә л ү урынын, вакытын, к ү л ә мен,максатын яки с ә б ә бен, ысулын яки р ә вершен белдер ә. Р ә верш эш яки х ә лне ң ү т ә л ү урынын, вакытын, к ү л ә мен,максатын яки с ә б ә бен, ысулын яки р ә вершен белдер ә. Р ә вершне ң м ә гън ә т ө ркемч ә л ә ре: Р ә вершне ң м ә гън ә т ө ркемч ә л ә ре: 1. Саф р ә вершл ә р(тис,салмак,тын); 1. Саф р ә вершл ә р(тис,салмак,тын); 2. К ү л ә м-чама р ә вершл ә ре(к ү п, байтах, ешьььььььььььь-ешьььььььььььь); 2. К ү л ә м-чама р ә вершл ә ре(к ү п, байтах, ешьььььььььььь-ешьььььььььььь); 3. Охшату-чагыштыру р ә вершл ә ре(кышкыдай, аюдай, кояштай); 3. Охшату-чагыштыру р ә вершл ә ре(кышкыдай, аюдай, кояштай); 4. Вакыт р ә вершл ә ре (кич ә, к ө зен, к ү пт ә н); 4. Вакыт р ә вершл ә ре (кич ә, к ө зен, к ү пт ә н); 5. Урын р ә вершл ә ре (тиракта, угарыда, ары); 5. Урын р ә вершл ә ре (тиракта, угарыда, ары); 6. С ә б ә п-максат р ә вершл ә ре (юкка, ачудан, юри); 6. С ә б ә п-максат р ә вершл ә ре (юкка, ачудан, юри);