Тақырыбы: Орындаған: Қарқымбаева Г.Ө. Тобы: 204 фк Қабылдаған:Шыназбекова Ш.С.

Комплексон деп аталатын кейбір органикалық реактивтермен комплексті қосылыстар түзетін иондарды анықтау реакцияларына комплексонометрия негізделген.

Комплексонометрлік титрлеу әдісінің сезімталдығы жоғары (10-3моль/дм3), дәл қарапайым және тез орындалады. Әдіс тездігімен және жоғары дәлдігімен ерекшеленеді. Комплексонометрлік титрлеу әдісі бұрыннан белгілі. Алғаш иондарды бейорганикалық титранттарды қолдана отырып комплексонометрлік анықтаған.

Комплексондар дегеніміз - аминополикарбон қышқылдарының туындылары болып табылады. Кең таралған комплексондар саны үшеу.

Комплексон-I немесе нитролотри сірке қышқылы: 1

Комплексон ІІ немесе этилендиаминтетра сірке қышқылы: 2

З Комплексон ІІІ этилендиамин тетра сірке қышқылының қос натрийлі тұзы

ЭДТА-ның құрамы, тұрақтылығы және жұмысшы ерітіндісін дайындау Комплексон-III титрлеуде жиі қолданылады. Егер, оның қысқаша формуласы Na2H2Y деп белгілесек төмендегіше ионға диссоциацияланады: Na2H2Y= 2Na++H2Y2 Түзілген Н2Y2- анионы, анықталуға тиісті металл иондары М2+, M3+ және M4+мен төмендегімен әрекеттесіп хелаттар түзеді:

ХЕЛАТТАР

Теңдеулерден көріп отырғанымыздай, комплексон- III-тің әр молекуласы бір катионмен (тотығу дәрежесіне тәуелсіз) ғана әрекеттеседі. Демек, әрекеттесуші заттар үшін эквивалент факторы (fэкв) бірге тең. Теңдеулерден көріп отырғанымыздай, комплексон- III-тің әр молекуласы бір катионмен (тотығу дәрежесіне тәуелсіз) ғана әрекеттеседі. Демек, әрекеттесуші заттар үшін эквивалент факторы (fэкв) бірге тең.

Әдетте комплексонометрлік титрлеу үшін 0,1 – 0,05 моль/л, сирек 0,1 моль/л концентрациялы ерітінділері қолданылады.

Титрлеу қисығын тұрғызу. Титрлеу қисығын құру үшін, әдетте, координаталар ретінде рМ шамасын және ЭДТА көлемін таңдайды. Есептеулер үшін α- коэффицентін пайдаланамыз: α=

Комплексонометриялық титрлеудің индикаторлары ЭДТА-ны титрант ретінде қолданылған алғашқы титриметриялық әдістерде қышқылдық-негіздік индикаторлар пайдаланылған себебі ЭДТА-ның артық мөлшері металл тұзының бейтарап ерітіндісіне қосылады да реакция нәтижесінде тиісті мөлшерде бөлініп шыққан сутек иондары титрленген.

Комплексонометрияның қарқынды дамуы металлохромды дамуы индикаторлардың ашылуы мен байланысты.Бұл заттар металл иондарымен әрекеттескенде боялған қосылыстар түзеді,бірақ комплексонаттарға қарағанда беріктігі төмендеу.Металл иондарымен комплекс түзетін индикаторларды бос иондардан немесе индикатор молекулаларынан түсі бойынша ажыратады.

Б ұ л индикаторды ң ал ғ аш қ ылары мурексид болды – пурпур қ ыш қ ылыны ң аммонийлі т ұ зы. Мурексидті ң құ рылымды қ формуласын былай к ө рсетуге болады: H – CO CO - NH O= C C = N – C CO NH-CO C NH O- NH4

Комплексонометрлік анықтау үшін индикатор ретінде кейбір трифенилметандық бояғыштарды қолданады. Көптеген катиондарды (Zr4+,Th4+,Bi3+,Fe3+) ксиленолды сарғыш қызыл, металфталеин, метилтимолды көк, пирокатехинді күлгін бар болғанда титрлейді.

Комплексонометрияда эриохром қара Т ны кеңінен қолданады, бұл азобояғыш және оның молекуласында хелат түзуші топтар бар: N=N - HO 3 S NO 2 OH

Судың жалпы және кальцийлік кермектілігін комплексонометриялық әдіспен анықтау. Комплексонометриялық титрлеу қисық сызықтары. Басқа титрлеу әдістеріндегі сияқты комплексонометриялық титрлеу 4-ке бөлінеді : 1) бастапқы нүкте; 2) эквиваленттік нүктеге дейінгі аймақ; 3) эквиваленттік нүкте; 4) эквиваленттік нүктеден кейінгі аймақ. Бастапқы нүктеде металл иондарының концентрациясы оның жалпы бастапқы аналитикалық концентрациясына тең болады: Х Муъ = СоМе рМе = -IgCoMe

Табиғи судағы Са2+- және Mq2+ иондарын комплексонометриялық әдіспен анықтаудың практикалық маңызы өте зор, себебі бұл әдіс ацидиметриялық әдіске қарағанда қолайлы және нақты болып табылады. Индикатор ретінде мурексид қолданылады. Са2+- ионының мөлшері мына формуламен есептеледі: С(1/z)тр.Б Vтр.Б 1000 С(1/2 Ca2+) = мг- экв/л VH2O

Хромоген қ ара индикаторын пайдаланып, Са2+ - ж ә не Mq2+- иондарыны ң жалпы қ осындысын титрлеу ар қ ылы суды ң жалпы кермектілігі аны қ талады: С(1/z)тр.Б Vтр.Б 1000 К жалпы = мг- экв/л VH2O Жалпы кермектілік пен Са2+- иондарыны ң айырмасы бойынша Mq2+ -иондарыны ң м ө лшерін аны қ тау ғ а болады.

Комплексонометрлік титрлеу фармацияда мырыш препараттарын: мырыштың сульфатын және оксидін; кальций препараттарын: хлоридін, глюконатын, кальций лактатын; магний сульфатын анықтауда қолданылады.