Экологиялы қ құқ ы қ
Экологиялык құқық бұл осы кезең мен болашақтың адамдардың мүдделері үшін қоғам мен табиғат аясындағы қарым-қатынасқа байланысты қоғамдық қатынастарды реттейтін жаңа құқық салаларының бірі болып табылады. «Экология» бұл біздің жалпы және жалғыз үйіміз «Жер» туралы ғыльм.
Қ орша ғ ан ортаны қ ор ғ ау Бізді ң мемлекетімізде « Қ азакстан Республикасы экологиялы қ қ ауіпсіздік т ұ жырымдамасы», « Қ орша ғ ан ортаны қ ор ғ ау туралы», «Экологиялы қ сараптама» зандары ж ә не бас қ а да к ө птеген нормативтік актілер қ абылданды. Қ орша ғ ан таби ғ и ортаны қ ор ғ ауды ң құқ ы қ ты қ ә дістері: а) қ ор ғ ау ғ а жататын, таби ғ и объектілерді белгілеу; б)таби ғ ат объектілерін қ ор ғ ауды бекітетін, шектейтін, р ұқ сат беретін міндетті ережелері мен талаптарды аны қ тау; в) оларды ң са қ талуы мен орындалуын ба қ ылау; г) қ орша ғ ан таби ғ и орта зандарын б ұ з ғ аны ү шін жауапкершілік ж ө не шы ғ ындарды ө теу шараларын ж ү зеге асыру.
Қ Р Президентіні ң «Жер туралы» жарлы ғ ынын 103-бабында жерді қ ор ғ ауды ң ма қ саты мен мі ң деттері к ө рсетілген Жерді қ ор ғ ауды ң ма қ саттары: ө ндірістік экологиялык қ ауіпсіз технологияларын к ө термелеу ж ә не орман мелиоративтік шараларын ж ү ргізу жолымен жерді ң тозуы мен б ү лінуін, шаруашылы қ қ ызметіні ң бас қ а да қ олайсыз зардаптары ң болдырмау; тоз ғ ан немесе б ү лінген жерді жа қ сарту мен қ алпына келтіруді қ амтамасыз ету; жерді ұ тымды пайдалануды ң экологиялы қ нормативтерін практика ғ а енгізу болып табылады.
ҚР-ның Конституциясы бойынша азаматтардың құқықтары табиғатты қорғауға байланысты тазарту шараларын кең түрде жүргізумен қамтамасыз етіледі. Қоршаған ортаны тазарту адамның өмір сүру ортасының сапасы мен адамның денсаулығы үшін шаруашылық қызметтердің зиянды салдарын жою және ескертуге бағытталған техникалық ұйымдастырылған, құқықтық, санитарлық гигиеналық шаралардың жиынтығын құрайды жылы 15 шілдеде қабылданған «ҚР-ның қоршаған ортаны қорғау туралы» заңының 5-бабына сәйкес, азаматтардың қоршаған ортаны қорғауға байланысты кұқықтары мен міндеттері көрсетілген.
ТАБИ Ғ И ОРТАНЫ Қ ОР Ғ АУ МЕХАНИЗМІ Таби ғ и ортаны қ ор ғ ауды ң к ұқ ы қ ты қ механизмі таби ғ ат кор ғ ауда ғ ы құқ ы қ ты қ қ атынас нормалары талаптарынын орындалуыны ң қ амтамасыз етілуіне ба ғ ыттал ғ ан қ орша ғ ан орта сапасына ә сер ететін ұ йымды қ - құқ ы қ ты қ шаралар ж ү йесі болып табылады. Механизм ма қ саты: экология құқ ы қ ты қ нормаларды ң материалдандырылуын қ амтамасыз ету. таби ғ ат қ ор ғ ау нормалары экологиялы қ құ кы қ нормалары мен нормативтер базалы қ ж ә не экологиялы қ нормалар мен нормативтер ді ң орындалуын қ амтамасыз ететін кепілдіктер ө зін құқ ы қ ты қ катынаста ж ү зеге асыратын, нормалар қ оз ғ алысыны ң қ орытынды кезе ң і 4 буын
ЗИЯН Зиян арнайы ұғ ым. Зиян экономикалы қ экологиялы қ, к ұ лы қ тылы қ (моральды қ ), мемлекеттік, мемлекет аралы қ халы қ аралы қ т.б. болады. Азаматты қ за ң дар бойынша зиян біртекті ұғ ым, ал «залал» ж ә не «шы ғ ын» онын құ рамдас б ө ліктері болып табылады.