сұраны с табыс 4 Сатып алушылардың табыстарының өзгерісі 1 - қарапйыам тауарлар (табыстың өсуімен бірге мұндай тауарларға деген сұраныс та өседі) 2 - мәртебелі сұраныс тауарлары (сән-салтанат заттары) 3 - күнделікті қажетті т ауа рлар – негізгі қажеттілікті қанағаттандыратын және сол тауарлардың алмастырушы тауарлары жоқ тауарлар 4 - сапасы төмен тауарлар – адамдардың негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыратын және сатып алушылардың табысы жоғарлаған кезде сапалы мен пайдалы игіліктерге алмастыруға болатын арзан жіне қындылығы төмен игіліктер С ҰРАНЫСТЫҢ БАҒАЛЫҚ ЕМЕС ФАКТОРЛАР

P Q P Q НАРЫҚТА САТЫП АЛУШЫЛАРДЫҢ ТАУАРДЫ САТЫП АЛУҒА ДАЙЫН БОЛУЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР Ба ғ алы қ фактор Берілген тауардың бағасы Басқа факторлар тұрақты болған жағдайда берілген тауардың бағасының өзгеруі кезінде сұраныс мөлшері өзгереді Жылжу қисық сызығы бойымен жүзеге асыды (нүктенің жылжуы қисық сызықтың бойымен болады) Ба ғ алы қ емес факторла р - Берілген тауардың бағасымен байланыссыз факторлар 1.сатып алушылардың талғамдары 2.табыс деңгейі 3.басқа тауарлардың (субституттар мен комплементтер) бағасы 4.сатып алушылардың күтуі 5.сатып алушылар саны Бағалық емес факторлардың өзгерісі кезінде сұраныс өзгереді Қисық сызықтың жылжуы жүзеге асады (қисық сызық жылжиды )

қарапайы м инфериорл ы табыс өскен кезде, сұранысы өсетін игіліктер табыс өскен кезде, сұранысы төмендейтін игіліктер. D1 Q P Q P D2 D1 D2 ИГІЛІКТЕР ҚарапайымI =>сұранысҚарапайымI =>сұраныс Қарапайым I =>сұраныс Инфериорлы I =>спрос

Q P Q D1 D2 P D1 Pc => берілген игілікке сұраныс Ps => берілген игілікке сұраныс Толықтырушылар (комплементтер,complements ) Тұтынуда бірін-бірі толықтыратын игіліктер Алмастырушылар (субституттар, substitutes) Тұтынуда бірін-бірі алмастыратын игіліктер ИГІЛІКТЕР

P Q P Q НАРЫҚТА САТЫП АЛУШЫЛАРДЫҢ ТАУАРДЫ САТЫП АЛУҒА ДАЙЫН БОЛУЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР Бағалық фактор Бағалық фактор Берілген тауардың бағасы Басқа факторлар тұрақты болғанда берілген тауардың бағасының өзгеруі кезінде ұсыныс мөлшері (көлемі) өзгереді Жылжу қисық сызық бойымен жүзеге асады Бағалық емес факторлар - берілген тауардың бағасымен байланыссыз факторлар Бағалаық емес факторлар- берілген тауардың бағасымен байланыссыз факторлар 1.өндіріс технологиясы 2.салықтар мен дотациялар 3.басқа тауарлардың (субституттар мен комплементтер) бағасы 4.тауар бағасының өзгеріуін күту 5.ресурстар бағасы 6.сатушылар саны Бағалық емес факторлардың өзгеруі кезінде ұсыныс өзгереді Қисық сызық жылжиды

ҰСЫНЫСТЫҢ БАҒАЛЫҚ ЕМЕС ФАКТОРЛАРЫ

P Q S1 S2 Сур. 1 P Q Сур. 2 S2S2 S1S1 P Q Сур. 3 S1S1 S2S2 ҰСЫНЫСТЫҢ БАҒАЛЫҚ ЕМЕС ФАКТОРЛАРЫ 1.Дамыған технологияны қолдану ұсыныстың өсуіне әкеледі. Ұсыныс қисығы өндірістің белгілі технологиясының негізіне тұрғызылады. Яғни, өндіріс технологиясының жетілуі өндірілетін өнім көлемінің көбеюіне мүмкіндік береді және сатушылар кез-келген бағамен тауардың көбірек көлемін сатуға дайын болады. 2. Экономикалық ресурстар бағасының өзгеруі. Бағаның өсуі өндіріс шығындарының өсуіне әкеледі, сондықтан, ұсыныс кемиді, және керісінше.

P Q Сур.4 S2S2 S1S1 P Q Сур. 5 S1S1 S2S2 P Q Сур.7 S1S1 S2S2 P P1 P2 Q2 Q1 Q Сур.6 3. Сатушыларға (government regulation) тауарлай салықты (немесе субсидияларды, subsidy) енгізу. Сатушылар төлейтін салықтың көбеюі өндіріс шығындарының көбеюі ретінде қарастырылады, бұл ұсыныс қисығын солға қарай жоғары жылжытады (сур. 4 қара). Өндірісті субсидиялау өндіріс шығындарын кемітеді, бұл ұсынысты жоғарылатады (сур. 5 қара). 4. Басқа тауар бағасының өзгеруі. Өндірісінде сондай ресурстар қолданылатын тауарлар бағасының өзгеруі ұсыныс қисығының жылжуына әсер етуі мүмкін. Мысалы, фермер қолда бар ресурстарын қызанақ пен қияр өсіріп, шығаруға жұмсай алады. Егер, қызанақтың бағасы жоғары, ал қиярдың бағасы өзгерусіз қалатын болса, онда фермерде қолда бар ресурстарын қызанақ өсіруге қолдануға ынтасы болады. Сондықтан қияр ұсынысы төмендейді. Немесе төмендегі мысалға қараңыз Айра нарығы Йогурт нарығы

P Q Сур.8 S2S2 S1S1 P Q Сур.9 S1S1 S2S2 P Q S1S1 S2S2 Сур Болашақта тауар бағасының өзгеруін күту. Егер, фирмалар тез арада бағалардың өсуін күтетін болса, онда, сатушылар бүгін сату көлемін кемітеді де, біраз уақыт өткеннен кейін сол тауарды жоғары бағамен сату үшін дайын өнім қорын көбейтеді. Сондықтан, қысқа мерзімде ұсыныс төмендейді. Бірақ, баға өсуінің күтумі ұзақ мерзімді және тұрақты болатын болса, онда сатушылар өндірісті ұлғайтады, себебі, алдағы уақытта бағаның өсуі фирмаларға көбірек пайда табуға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда ұсыныс жоғарылайды. 6. Нарықтағы сатушылар саны. Осы тауарды өндіретін фирмалар санының көбеюі, ұсыныстың өсуіне себеп болады. Қысқа мерзімдеҰзақ мерзімде