Алматы технологиялы қ университеті Қ абылда ғ ан: Ахметова Ш. Орында ғ ан: Құ ралбаев Д

Ерте темір д ә уіріндегі тайпалы қ ода қ тар Са қ Қ а ң лы Ү йсін Сармат Ғұ н

Са қ тар Орта Азия мен Шы ғ ыс Т ү ркістан жерін мекен еткен ежелгі тайпа.

Т ұ мар(Томирис-ж.ж.с.д ) массагет хал қ ыны ң байыр ғ ы заманда ел билеген ата қ ты ханшайым.

Са қ – парадарая (те ң ізді ң ар ғ ы)- еуропалы қ са қ алар-скифтер немесе Арал те ң ізі, Сырдарияны ң ар ғ ы жа ғ ында ғ ылар Са қ -хаомаварга (хаома сусыны ң жасайтын са қ алар)- Фер ғ ана ал қ абын мекендеушілер Са қ -тиграхауда (шоша қ б ө рікті са қ алар)- Сырдарияны ң орта а ғ ысыны ң ж ә не Жетісуда ғ ы мекендеушілер Са қ тар

Са қ тарды ң тарихы

Сарматтар Сарматтар-к ө не д ә уірінде Қ аза қ станны ң батыс ө лкелерін, Орал ал қ аптарын мекендеген, ү лкен тобы Еділден батыс қ а қ арай ө тіп, Солт ү стік Қ ара те ң ізі өң ірлерін жайла ғ ан тайпаларды ң шартты атауы Сарматтар туралы деректер ө те аз. Б ұ л тайпаны ң аты б.з.б III ғ асырдан бастап тарих қ а кірген. Сармат тайпалар ода ғ ы Батыс Қ аза қ стан өң ірінде ө мір с ү рген. Шаруашылы ғ ы. К ө шпелі мал шаруашылы ғ ы мен отыры қ шы ө мір с ү ріп егіншілікпен айналысты. Сармат тайпалары Еуразияны ң саяси- экономикалы қ ж ә не м ә дени ө мірінде елеулі р ө л ат қ ар ғ ан, ода қ тар мен мемлекеттер құ рамына кірді.

Савроматтар ж ө нінде грек, рим тарихшылары Диадор, Ү лкен Плиний, Полибий жазып қ алдырып кеткен. Сармат тайпалары к ө ршілес Босфор мемлекетімен байланыс орнатып, Алды ңғ ы Азия, Солт ү стік Кавказ ғ а, Парфия ғ а жаулаушылы қ жоры қ тар жасады

Ү йсіндер туралы жазба деректі қ ытайлар қ алдырда. Б.з.б 2 ғ асырда Жетісу ғ а Чжан Цзянь баста ғ ан елші келді. Ол к ө птеген м ә ліметтер ә келді. Ү йсіндер туралы(усунь-го) ү йсін мемлекеті деп айтты. Мемлекетте 630 мы ң адам. 188мы ң ә скер. Ү йсін патшасы гуньмо деп аталды. Мы қ ты ел бол ғ ан.

Ғұ ндарды ң саяси-тарихы

Ұ лы қ оныс аударуы Тарихта ғ ы Ұ лы қ оныс аударуОрталы қ Азияны ң саяси картасына, этникалы қ құ рамына ө згерістер ә келді. Қ ытайды ң ы ғ ыстыпуымен ғұ ндар Алтай, Сарыар қ а ар қ ылы Батыс Қ аза қ стан ғ а жылжыды.Олар жолшыбай к ө птеген тайпаларды ң орын ауыстыруына ә сер етті.Жалпы ғұ н тайпаларыеы ң шы ғ ыстан батыс қ а қ арай жылжуы б.з.д 2 ғ асырдан басталып, б.з 4 ғ асырына дейін созыл ғ ан. Тарихта б ұ л жылжу тек ғұ ндар ғ а ғ ана т ә н құ былыс емес.

Пайдалын ғ ан ә дебиеттер: 1.Иісова Ма ғ ишат Закен қ ызы Қ аза қ стан тарихы 2.Мусин Чапай

Назаралары ң ыз ғ а рахмет!