Атырау облысы Индер ауданы Кулагино орта мектебі Биология 8-сынып

Туберкулез (лат. tuberculum – т ө мпешік), ескіше: құ рт ауру, к ө ксау – адам мен жануарларда болатын созылмалы ж ұқ палы ауру. Туберкулезді ң қ оздыр ғ ышы – микробактерияны (Кох тая қ шасын) неміс микробиологы Р.Кох ашты. Туберкулез микобактериялары жі ң ішке, т ү зу не с ә л иіліп келген тая қ шалар, ұ зынды ғ ы 1 – 10 мкм, ені 0,2 – 0,6 мкм.

Туберкулез ауруы к ө не заманнан белгілі. Ауру белгілері б ұ дан 7 мы ң жылдай б ұ рын неолит кезе ң індегі адам с ү йегін зерттегенде табыл ғ ан, бізді ң заманымыздан б ұ рын 3 – 2- мы ң жылды қ та египет мумияларынан аны қ тал ғ ан.

Туберкулезді ң клиникасы туралы ал ғ аш қ ы деректер 2 ғ асырда ө мір с ү рген каппадокиялы қ д ә рігер Аретейді ң (Aretaіos) е ң бектерінде кездеседі. Одан кейін Гиппократ, Гален, т.б. ғ алымдарды ң е ң бектерінде де туберкулез ауруы еске алынады. Біра қ олар туберкулезді ж ұқ палы ауру қ атарына жат қ ызба ғ ан. Аретей Гиппократ

Ә бу Ә ли ибн Сина ө зіні ң Д ә рігерлік ғ ылымны ң каноны деген е ң бегінде туберкулезді т ұқ ым қ уалайтын аурулар қ атарына жат қ ыз ғ ан. Туберкулезді ң ж ұқ палы ауру екенін бірінші рет италиялы қ ғ алым Дж.Фракасторо (1478 – 1553) д ә лелдеді. Әбу Әли ибн Сина Дж.Фракасторо

Ж ұқ палы ауруды ң тарайтын негізгі к ө зі нау қ ас адамнан т ү скен микробтары бар қ а қ ыры қ. Сау адам ғ а ол негізінен туберкулезбен ауыр ғ ан адам т ү кірген қ а қ ыры қ ты ң ұ са қ с ұ йы қ тамшылары ар қ ылы не кепкен т ү йіршіктерін ауамен бірге ж ұ т қ анда; сирек жа ғ дайда туберкулезбен ауыр ғ ан ү й жануарларыны ң с ү тін шикілей ішкенде, етін шала пісіріп жегенде ж ұғ ады.

Туберкулез к ө бінесе ү ш жас қ а дейінгі балаларда пайда болады, ө йткені оларда ауру ғ а қ арсы иммунитет ә лі де нашар дамы ғ ан, сондай-а қ жас ө спірімдерде жынысты қ жетілу кезе ң інде пайда болады. Туберкулезбен ауыратын адамдарды ң, ә детте, балалары ауру болып тумайды. Біра қ Туберкулезбен ауыратын ата-ана дер кезінде емделмесе, аурудан са қ тану ережелерін д ұ рыс са қ тамаса, дертті баласына ж ұқ тырып, баланы ң Туберкулезбен ауруы м ү мкін.

Ашық Жабық

Ауруды ә р т ү рлі ә діспен аны қ тайды. Туберкулезді ертерек аны қ тау ма қ сатымен балалар ғ а тері астына д ә рі жіберіп, жаппай тексеру ж ү ргізіледі (Манту реакциясы). Халы қ ты жаппай флюорографиялы қ (рентгенологиялы қ жолмен) тексеруді ң ма ң ызы зор.

Туберкулезге қ арсы арнайы егу (БЦЖ) ж ү ргізіледі, ол с ә би д ү ниеге келгеннен 3 – 5 к ү ннен кейін іске асырылады. Ауруды емдеуді ң терапиялы қ, хирургиялы қ, т.б. ә дістері табылып, к ү нделікті д ә рігерлік ж ұ мыста қ олданылатын болды. Санаторийлерде емделу ө те пайдалы. Қ аза қ станда туберкулезге қ арсы ж ұ мысты туберкулез м ә селері ұ лтты қ орталы ғ ы ү йлестіріп отырады. Ә рбір облыс орталы ғ ынданда арнаулы диспансер, жергілікті жерлерде оларды ң б ө лімшелері ж ұ мыс істейді. Республика туберкулезге қ арсы қ ажетті д ә рі- д ә рмекпен, емдеу орындары т ө сек-орынмен жеткілікті қ амтамасыз етілген.

Ашы қ т ү рінде қ а қ ыры қ та туберкулез тая қ шалары болады, сонды қ тан туберкулезді ң м ұ ндай т ү рімен ауыратын адамдар ө те қ ауіпті деп есептелінеді.

Жабы қ т ү рінде қ а қ ыры қ та туберкулез тая қ шалары болмайды, біра қ дерт ас қ ынатын болса, туберкулезді ң м ұ ндай т ү рімен ауыратын нау қ астар да ауру ж ұқ тырады.